Uzależnienie od nikotyny - test, objawy, leczenie, fazy
Autor: Piotr Brzózka
Uzależnienie od nikotyny porównywalne jest niekiedy z uzależnieniem od ciężkich narkotyków. Głód nikotynowy potrafi całkowicie zdestabilizować nasze życie. Co więcej, głód nikotynowy i cały zespół odstawienia nikotyny są tak silne, że niemal każda terapia antynikotynowa wiązać się będzie z cierpieniem. Dlatego uzależnienia od nikotyny ciężko nie zauważyć i ciężko uzależnieniu od nikotyny zaprzeczyć. A jeśli ktoś mimo tego ma problem z określeniem skali problemu, z pomocą przyjdzie prosty test uzależnienia od nikotyny.
Uzależnienie od nikotyny – fizyczne
Uzależnienie od nikotyny przebiega dwutorowo. Mechanizm uzależnienia od nikotyny może mieć podłoże zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Jeżeli chodzi o fizyczne uzależnienie od nikotyny, istnieje kilka teorii wyjaśniających jego przyczyny. Co do istoty są one jednak zbieżne: nikotyna, jako substancja psychoaktywna, oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy. Łączy się z tak zwanymi receptorami nikotynowymi, pobudzając je do działania. Stymuluje wyrzut do mózgu dopaminy, czyli neuroprzekaźnika zwanego hormonem szczęścia. Podnosi poziom adrenaliny, a także ciśnienia tętniczego.
Jednak po niedługim czasie, działanie nikotyny ustaje, a miejsce optymistycznego pobudzenia zajmuje rozdrażnienie. To znak, że nasz organizm przyzwyczaił się do „dobrego” i domaga się kolejnej stymulacji aby zachować równowagę. Nikotyna działanie ma przy tym o tyle niebezpieczne, że do zaspokojenia swoistego głodu, potrzebne są coraz większe jej dawki. Co istotne, uzależnienie od nikotyny szybko sprawia, że papieros przestaje sprawiać ponadprzeciętną przyjemność, a jedynie pozwala osiągnąć poziom pobudzenia i satysfakcji porównywalny z osobami, które nie palą.
Sprawdź również: Rzucanie palenia - objawy dzień po dniu
Psychiczny mechanizm uzależnienia od nikotyny
Uzależnienie od nikotyny ma też postać uzależnienia psychicznego. W dużym uproszczeniu, tego typu uzależnienie od nikotyny nie jest jeszcze tak groźne jak fizyczne i łatwiej w tym przypadku z nałogiem zerwać. Psychiczny mechanizm uzależnienia od nikotyny wiąże się ze swego rodzaju „rytuałem palenia”. Osoby uzależnione psychicznie często palą, bo lubią, albo też dlatego, że za pomocą papierosa rozładowują negatywne napięcie. A w każdym razie tak im się wydaje.
Psychicznemu uzależnieniu od nikotyny sprzyjają takie sytuacje, jak:
- rytuał związany z piciem porannej kawy (z nieodłącznym papierosem),
- przerwa na odreagowanie stresu w pracy (oczywiście z papierosem),
- nawyk radzenia sobie ze złymi emocjami poprzez sięgnięcie po paczkę papierosów.
Uważajmy. Nawet wtedy, gdy rytuał palenia wydaje nam się niegroźny, jedynie cienka linia dzieli psychiczne uzależnienie od nikotyny od fizycznego. Często zresztą oba mechanizmy uzależnienia od nikotyny występują jednocześnie.
Objawy uzależnienia od nikotyny
O tym, że naszym życiem zawładnęło fizyczne uzależnienie od nikotyny, poinformuje nas własny organizm. I będzie to wielce nieprzyjemny komunikat.
O uzależnieniu świadczyć będzie przede wszystkim wystąpienie objawów zespołu odstawienia nikotyny, które dopadną nas, jeśli tylko przez kilka godzin nie zaspokoimy receptorów nikotynowych. Najważniejszym z owych objawów jest tak zwany głód nikotynowy. To nic innego, jak trudna do opanowania i skontrolowania chęć sięgnięcia po papierosa. Jeśli zapalimy, głód nikotynowy zniknie. Jeśli tego nie zrobimy, trawić nas będzie narastająca drażliwość, najdrobniejsze niedogodności powodować będą złość, spadnie koncentracja i zdolność rozwiązywania problemów. Będziemy się czuć zmęczeni, ospali, co nie znaczy, że senni – bo z zaśnięciem może być duży problem. Generalnie, poczujemy się bardzo nieszczęśliwi. Będą to typowe objawy uzależnienia od nikotyny.
Sprawdź: Co się dzieje po rzuceniu palenia - objawy, oczyszczanie
Test uzależnienia od nikotyny
Jeśli ktoś na podstawie obserwacji sygnałów własnego ciała nie jest w stanie zdiagnozować uzależnienia od nikotyny, może sięgnąć po proste narzędzia, które pomogą zmierzyć skalę problemu. Jednym z najpopularniejszych, jest test uzależnienia od nikotyny Fagerströma. Narzędzie to ma formę prostej ankiety, zawierającej 7 pytań. Odpowiedzi są punktowane. Jeśli test uzależnienia od nikotyny wskaże wynik powyżej 7 punktów, oznacza to duże prawdopodobieństwo fizycznego uzależnienia od nikotyny. Jeśli poniżej 7 punktów – uzależnienie od nikotyny może mieć co najwyżej podłoże psychiczne – na tym więc etapie stosunkowo łatwo z nałogiem będzie zerwać.
A oto zestaw pytań wchodzących w skład testu uzależnienia od nikotyny Fagerströma
- Jak szybko po przebudzeniu zapala Pan/Pani pierwszego papierosa?
- Do 5 minut – 3 pkt
- 6-30 minut – 2 pkt
- 31-60 minut – 1 pkt
- Powyżej 60 minut – 0 pkt
- Czy ma Pan/Pani trudności z powstrzymaniem się od palenia w miejscach, gdzie to jest zakazane?
- Tak – 1 pkt
- Nie – 0 pkt
- Z którego papierosa jest Panu/Pani najtrudniej zrezygnować?
- Z pierwszego po przebudzeniu – 1 pkt
- Z każdego innego – 0 pkt
- Ile papierosów wypala Pan/Pani w ciągu dnia?
- Ponad 31 – 3 pkt
- 21-30 – 2 pkt
- 11- 20 – 1 pkt
- do 10 – 0 pkt
- Czy częściej pali Pan/Pani papierosy w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu niż w pozostałej części dnia?
- Tak – 1 pkt
- Nie – 0 pkt
- Czy pali Pan/Pani papierosy nawet wtedy, gdy jest Pan/Pani tak chory/a, że musi leżeć w łóżku
- Tak – 1 pkt
- Nie – 0 pkt
Zobacz: Oczyszczanie organizmu po rzuceniu palenia - etapy
Test na nikotynę
Test uzależnienia od nikotyny mylony jest niekiedy z testem na nikotynę. W istocie są to dwa zupełnie różne narzędzia. Test na nikotynę w mniejszym stopniu odpowie nam na pytanie o uzależnienie od nikotyny, z pewnością jednak pozwoli wykryć jej obecność w organizmie. Tę zaś wiedzę można wykorzystać w profilaktyce, choćby pod kątem zdrowotności własnych dzieci. Nie ma co ukrywać – test na nikotynę najczęściej kupuje się po to, żeby sprawdzić, czy nasze dzieci nie sięgają po papierosy.
Test na nikotynę wykrywa obecność tej używki w moczu, a mówiąc bardziej precyzyjnie – pozwala zidentyfikować obecność kotyniny, będącej metabolitem nikotyny. To ważne, bowiem w odróżnieniu od samej nikotyny, kotynina utrzymuje się w organizmie człowieka nawet 15-16 godzin. Z technicznego punktu widzenia, test na nikotynę ma formę prostych pasków, na które nanosimy próbkę moczu, by po kilku minutach odczytać wynik. Zazwyczaj test na nikotynę sygnalizuje obecność kotyniny za sprawą pojawiających się pasków – przypomina więc jego działanie typowy test ciążowy.
Zobacz artykuł:
Bierne palenie - w ciąży, skutki. Czy jest szkodliwe?Terapia antynikotynowa
W dużym skrócie, leczenie uzależnienia od nikotyny może przybrać formę:
- Leczenia farmakologicznego za pomocą takich substancji, jak cytyzyna, bupropion i wareklinina
- Nikotynowej terapii zastępczej (podawanie malejących dawek nikotyny pod postacią plastrów, gum do żucia, tabletek)
- Psychoterapii
- Biorezonansu
- Hipnozy
- Akupunktury
Tak jak wspomnieliśmy, niemal każda terapia antynikotynowa, wobec siły uzależnienia od nikotyny, będzie się wiązać z dużym obciążeniem psychicznym i fizycznym. Podstawą każdej terapii antynikotynowej, będzie silna wola i poczucie, że naprawdę chcemy zerwać z nałogiem. Bez tego ciężko będzie wytrwać w postanowieniu, niezależnie od tego, że większość dostępnych terapii antynikotynowych ma za zadanie łagodzić skutki zespołu odstawienia nikotyny.
Czytaj także: Jak nie przytyć po rzuceniu palenia - dieta, co jeść?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
