Choroby tropikalne: rodzaje, objawy, gdzie leczyć

Choroby tropikalne rozprzestrzeniają się w krajach o klimacie tropikalnym lub subtropikalnym, ale z powodu lawinowego wręcz wzrostu liczby podróży do tych krajów w ostatnich latach, w krajach o klimacie umiarkowanym rozwiniętych rejestruje się coraz więcej przypadków zachorowań na choroby zakaźne i pasożytnicze. Jakie są choroby tropikalne? Które z nich to choroby z wysypką skórną, a które dają objawy ze strony układu pokarmowego? Jakie choroby zakaźne i pasożytnicze występują w poszczególnych krajach, szczególnie tych odwiedzanych przez Polaków?

Choroby tropikalne - rodzaje

Choroby tropikalne to grupa chorób, które występują na obszarze tropikalnym lub subtropikalnych, czyli w krajach zlokalizowanych między zwrotnikiem Raka a zwrotnikiem Koziorożca.

Największe ryzyko zachorowania na choroby tropikalne występuje w Afryce, poza rejonem Sahary i południową częścią kontynentu, w Ameryce Środkowej, na północy Ameryki Południowej oraz na południu Azji - od Iranu, przez Indie, po Indonezję. 

Tropikalne choroby wywołują bakterie, wirusy, grzyby oraz pasożyty, którymi można się zarazić poprzez kontakt z nosicielami, spożycie skażonej żywności lub wody oraz za pośrednictwem wektorów, czyli organizmów przenoszących patogeny.

Choroby tropikalne, ze względu na sposób ich przenoszenia oraz występujące w związki z nim objawy, można podzielić na:

• choroby transmisyjne (przenoszone przez wektory) - najczęściej występujące u ludzi choroby transmisyjne to malaria, denga, wirus Zika, chikungunya, dżuma, gorączki krwotoczne oraz żółta gorączka. Jednym z objawów łączącym te choroby jest wysoka gorączką, często występują też bóle kostno-stawowe,
• choroby przenoszone drogą pokarmową takie jak: cholera, dur brzuszny, ameboza oraz wirusowe zapalenie wątroby typu A oraz B. Zwykle dają szereg objawów ze strony układu pokarmowego - zaparcia, biegunki, wymioty, bóle brzucha, żółtaczka oraz powiększenie wątroby i śledziony,
• choroby skóry - wśród najczęściej diagnozowanych wymienia się leiszmaniozę, schistosomatozę, skórną larwę wędrującą oraz trąd. Wszystkie charakteryzują się zmianami widocznymi na skórze - wysypką, wykwitami, ropniami, owrzodzeniami itp.,
• choroby przenoszone drogą oddechową - wśród nich najczęściej występuje gruźlica, krztusiec, błonica oraz choroba meningokokowa; dają one szereg dolegliwości ze strony układu oddechowego,
• choroby przenoszone drogą płciową, choroby odzwierzęce oraz powstałe na skutek kontaktu z glebą lub kąpielą w zanieczyszczonej wodzie - do takich chorób zalicza się tężec, wścieklizna, wąglik czy wirus HIV.

Dermatozy tropikalne, czyli choroby z wysypką

Choroby tropikalne, które objawiają się wysypką i innymi zmianami skórnymi powstają zwykle na skutek kontaktu z nosicielem lub skażoną glebą.

Dermatozy tropikalne wywołują także wektory, skażona żywność oraz kąpiel w zanieczyszczonej glebie. Najczęściej diagnozowane przez lekarzy tropikalne choroby z wysypką to:

• leiszmanioza - choroba wywołana przez pierwotniaka z rodzaju Leishmania  przenoszona przez samice muchówek z rodzaju Phlebotomus. Skórna postać choroby objawia się głównie przewlekłym owrzodzenim w miejscu ukąszenia,
• schistosomatoza - choroba tropikalna wywołana przez pasożyty z rodzaju Schistosoma; najczęściej do zakażenia, które objawia się chorobą z wysypką dochodzi w czasie kąpieli w zanieczyszczonej wodzie; najpierw na skórze pojawia się wysypka w postaci grudek, następne pokrzywka,
• skórna larwa wędrująca to choroba wywołana przez larwy nicieni, które wędrują pod skórą, do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z zanieczyszczoną glebą, ta choroba tropikalna objawia się swędzącymi, czerwonymi zmianami skórnymi,
• stopa madurska - choroba wywołana przez grzyby i promieniowce bytujące w glebie oraz na roślinach, zmiany skórne występują zwykle na stopach, powodując ich zdeformowanie, przybierają postać ropni oraz przetok,
• trąd - choroba tropikalna wywołana przez prątki; do zakażenia dochodzi zwykle drogą kropelkową; wyróżnia się trąd guzowaty, który przybiera postać guzkowych wykwitów rozmieszczonych symetrycznie na ciele (szczególnie na twarzy, rękach i nogach) i owrzodzeń na błonie śluzowej oraz trąd tuberkuloidowy charakteryzujący się suchymi plamami rumieniowymi lub odbarwionymi na twarzy, plecach i kończynach.

Choroby tropikalne przenoszone drogą pokarmową

Do najczęściej występujących u turystów chorób tropikalnych przenoszonych drogą pokarmową, wywołujących dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zalicza się:

• czerwonka - choroba zakaźna jelit wywołana pałeczkami Shigella lub amebą Entamoeba histolytica. Wywołana bakteriami to czerwonka bakteryjna, a amebą - choroba nazywana czerwonką amebową, często mylona z amebozą. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z chorym, skażonymi pokarmami. Chorobę przenoszą też muchy. Czerwonka objawia się oddawaniem luźnych stolców ze śluzem lub krwią (nawet kilkadziesiąt razy w ciągu doby), krwistymi wymiotami, gorączką oraz przejściową nietolerancją laktozy.
• ameboza (pełzakowica) - wywołuje ją pełzak czerwonki, a do zakażenia dochodzi poprzez zanieczyszczoną żywność lub wodę. Choroba tropikalna może przebiegać bezobjawowo, przybrać postać łagodniej biegunki lub czerwonki amebowej, ale także przejść w postać przewlekłą lub pozajelitową. Pozajelitowa ameboza charakteryzuje się tworzeniem się ropni, najczęściej ropni wątroby, które mogą perforować do jamy otrzewnej.
• dur brzuszny - choroba zakaźna wywołana przez bakterię Salmonella typhi. Źródłem zakażenie jest zanieczyszczona żywność oraz woda. Objawami duru brzusznego są: wysoka gorączka, bóle brzucha, wysypka na tułowiu, powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych, biegunka lub zaparcia,  bradykardia, krwotoki z nosa. Niewykryta w porę może doprowadzić do krwawienia z przewodu pokarmowego, perforacji jelita cienkiego, posocznicy, zapalenia mózgu lub zapalenia kości.

Choroby przenoszone przez komary

• denga - choroba zakaźna wywołana przez wirusa dengi. Do zakażenia dochodzi przez ukąszenie komara z rodzaju Aedes aegypti.  Denga może przebiegać bezobjawowo lub dawać objawy w postaci ostrej gorączki, wysypki skórnej kończyn, bólów kostno-stawowych, powiększenia węzłów chłonnych. Choroba może też przybrać postać gorączki krwotocznej, wówczas poza wymienionymi objawami, dochodzi do powiększenia wątroby, skazy krwotocznej, a nawet śpiączki.
• malaria - choroba pasożytnicza wywołana przez pięć gatunków zarodźców malarii (Plasmodium). Do zachorowania dochodzi poprzez ukąszenie komara z rodzaju Anopheles. Pasożyty bytują w wątrobie i krwi obwodowej. Malarię w początkowej fazie można rozpoznać po dreszczach, wysokiej gorączce, suchej skórze, zaburzeniach świadomości, powiększonej śledzionie lub wątrobie, żółtaczce, biegunce, wymiotach. Z czasem te objawy są mniej nasilone, ale może dojść do groźnych dla życia powikłań - uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, skazy krwotocznej, niewydolności krążeniowo-oddechowej, kwasicy, a także śpiączki. 

Choroby tropikalne - mapa

• Choroby w Afryce - Polacy najczęściej podróżują do Egiptu oraz Maroko. Najczęstsze choroby przywiezione z Egiptu to denga, gruźlica, leiszmanioza, schistosomatoza, wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz typu C. Choroby endemiczne w Maroko to choroba denga, gruźlica, leiszmanioza.
• Tajlandia - choroby, którymi można się zarazić w tym kraju to cholera, japońskie zapalenie mózgu, dur brzuszny, wścieklizna, wirusowe zapalenie typu A lub B. Przed wyjazdem do Tajlandii należy się zaszczepić na te choroby oraz  wykonać szczepienia przypominające na błonicę, tężec, odrę i różyczkę.
• Dominikana - choroby, na które trzeba się zaszczepić przed wyjazdem do tego kraju to wścieklizna, cholera, dur brzuszny, wirusowe zapalenie wątroby typu A i B. Tak jak w przypadku Tajlandii zaleca się szczepienie przypominające na błonicę, tężec, odrę i różyczkę. Na terenie Dominikany występuje też malaria, dlatego przed wyjazdem powinno się przeprowadzić chemioprofilaktykę przeciwmalaryczną.

Oprócz szczepionek, profilaktycznie przed wyjazdem do egzotycznego kraju, w którym występuje ryzyko zachorowania na malarię, warto przyjąć tabletki na tę chorobę. Receptę na tabletki można otrzymać od lekarza podczas tradycyjnej wizyty lub przechodząc konsultację online w przychodni internetowej. 

Choroby tropikalne - gdzie leczyć?

Szacuje się, że około 15 procent turystów, którzy przebywali w krajach tropikalnych, ma po powrocie różnego rodzaju dolegliwości zdrowotne.

Z każdym rokiem liczba turystów wybierających egzotyczne destynacje rośnie, rośnie więc także liczba zachorowań na choroby tropikalne.

Jeśli po powrocie z egzotycznej podróży, zauważymy jakiekolwiek niepokojące objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

W szpitalnych oddziałach zakaźnych w całej Polsce pracują lekarze, którzy posiadają wiedzę z zakresu medycyny tropikalnej.

Najcięższe przypadki chorób tropikalnych leczy się w klinikach w Gdyni, Poznaniu oraz Warszawie, gdzie pracują najlepsi specjaliści w dziedzinie chorób tropikalnych.

Ponadto w każdym większym mieście w Polsce są przyszpitalne poradnie zajmujące się chorobami tropikalnymi.

W wielu miastach są Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, w których przyjmują lekarze zajmujący się medycyną podróży.

Niektóre z nich są Certyfikowanymi Ośrodkami Medycyny Podróży.

Warto zaznaczyć, że w Gdańsku jest Przychodnia Medycyny Pracy i Chorób Tropikalnych, która zajmuje się rozpoznawaniem oraz leczeniem chorób tropikalnych, a także udzielaniem praktycznych porad przez wyjazdem w tropiki.

Lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie chorób zakaźnych i pasożytniczych również przyjmują pacjentów w prywatnych gabinetach.

Lekarz chorób tropikalnych

Do specjalisty z zakresu medycyny podróży należy się wybrać także przed planowanym wyjazdem do krajów egzotycznych.

Zaleca się umówienie wizyty na dwa miesiące przed podróżą.

Lekarz podczas wizyty poinformuje o sytuacji zdrowotnej w danym kraju oraz o obowiązkowych i zalecanych szczepieniach.

Powie, jakie szczepienia należy wykonać oraz zaleci inne działania mające zapobiec zachorowaniu na tropikalne choroby.

Obecnie jedynym obowiązkowym szczepieniem jest szczepienie przeciw żółtej gorączce (żółtej febrze).

Jest ono wymagane przy wjeździe do niektórych krajów afrykańskich.

Należy wówczas okazać Międzynarodową Książeczkę Szczepień, wydawaną w punktach szczepień, z aktualnym wpisem o szczepieniu.

Szczepienia zalecane przez lekarzy przy wifększości wyjazdów do krajów tropikalnych to szczepienia przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, durowi brzusznemu, WZW A, WZW B.

Przed wyjazdem do tzw. krajów malarycznych należy się poddać chemioprofilaktyce przeciwmalarycznej.

Zobacz: 

• Tropikalny komar - repelenty, środek, preparat, spray
• Malaria w Polsce - choroby przenoszone przez komary
• Szczepionka na malarię - cena. Profilaktyka malarii

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.