Zarodziec malarii: cykl rozwojowy, co wywołuje malarię?
Zarodziec malarii jest pasożytem, który wywołuje tę groźną, często śmiertelną chorobę. Wyróżniamy kilka rodzajów zarodźca malarycznego, wśród których wymienić można zarodziec ruchliwy czy zarodziec sierpowy. Cykl rozwojowy zarodźca malarii jest złożony. Zarodziec malaryczny rozwija się w organizmach żywiciela ostatecznego (komara) oraz pośredniego, którym jest człowiek lub inny dowolny kręgowiec stałocieplny.
Zarodziec malarii – co wywołuje malarię?
Zarodziec malarii jest groźnym pierwotniakiem, pasożytem bytującym w organizmie człowieka w wątrobie i śledzionie, a także w czerwonych krwinkach. Zarodziec malarii z człowieka na człowieka przenoszony jest kilka sposobów: poprzez ukąszenie zakażonego komara (głównie samicy widliszka), a także wskutek transfuzji krwi oraz z matki na dziecko w trakcie życia płodowego. Zdecydowanie najczęstszy przy tym jest pierwszy z wymienionych przypadków, między innymi ze względu na specyficzny cykl rozwoju zarodźca malarii, w którym potrzeba dwóch żywicieli dla zarodźca – człowieka i komara.
Zarodziec malarii występuje w wielu odmianach, z których każda wywołuje chorobę o nieco innym charakterze i przebiegu – główne różnice dotyczą długości charakterystycznych cykli (dreszcze, gorączka, poty) a także możliwości wystąpienia powikłań, z czym wiąże się mniejsza lub większa śmiertelność.
Zobacz artykuł:
Szczepionka na malarię - cena. Profilaktyka malariiZarodziec malarii - typy
Wyróżnia się obecnie 5 podstawowych zarodźców malarii. Są to:
- Zarodziec ruchliwy (Plasmodium vivax)
- Zarodziec sierpowaty (Plasmodium falciparum)
- Zarodziec pasmowy (Plasmodium malariae)
- Zarodziec owalny (Plasmodium ovale)
- Zarodziec małpi (Plasmodium knowlesi)
Człowiek najczęściej choruje na malarię w przypadku zakażenia zarodźcem ruchliwym. Często za chorobę odpowiada także zarodziec sierpowaty, uchodzący przy tym za najbardziej niebezpieczny – malaria tego typu wiąże się z dużym ryzykiem powikłań, z których znaczny odsetek (do 20 procent) kończy się śmiercią.
Zarodziec malarii – obszary występowania
Zarodziec malarii występuje w obszarach tropikalnych, zlokalizowanych między zwrotnikiem Raka na północy, a zwrotnikiem Koziorożca na południu. Obszar, na którym istnieje duże ryzyko zakażenia zarodźcem malarii obejmuje:
- większą część Afryki, poza rejonem Sahary oraz południową częścią kontynentu
- północne krańce Ameryki Południowej oraz tzw. Amerykę Środkową, aż po Meksyk
- południowe rejony Azji (za wyjątkiem większej części płw. Arabskiego), od Iranu, przez Indie, po Indonezję.
Warto nadmienić, że w rejonach występowania zarodźca malarii żyje blisko połowa ludności naszego globu, a roczna ilość przypadków zachorowań dochodzi do ćwierć miliarda! Zdecydowanie największe ryzyko zakażenia przez zarodziec malarii występuje w Afryce.
W Europie, Australii a także na przeważającym obszarze Azji i Ameryki Północnej, ryzyko zakażenia jest niewielkie, aczkolwiek rośnie wraz z rozwojem turystyki i masowego transportu. Istnienie bowiem możliwość zawleczenia zarodźca malarii na pokładzie samolotu czy statku, a w wyjątkowych przypadkach dalszego rozniesienia zakażenia za pośrednictwem miejscowych komarów.
Czytaj więcej: Lek na malarię - leki przeciwmalaryczne: konsultacja lekarska
Cykl rozwojowy zarodźca malarii
Cykl rozwojowy zarodźca malarii jest skomplikowany i wymaga dwóch, a de facto trzech żywicieli. Jednym z nich jest komar, który przenosi zarodziec malarii, a pozostałych dwoje, to osoba, która jest źródłem zakażenia oraz osoba, na którą zakażenie się przenosi. W szczegółach cykl rozwojowy malarii wygląda następująco:
- W organizmie komara dochodzi do rozmnażania płciowego zarodźca malarii. Gamety męskie i żeńskie łączą się i tak powstaje zygota. W fazie zwanej sporogonią wytwarzane są tzw. sporozoity, czyli inwazyjne formy zarodźca o wrzecionowatym kształcie. Sporozoity przedostają się do ślinianek komara, a stąd, podczas wkłucia w ciało kolejnej ofiary, trafiają do jej krwiobiegu.
- W ciele człowieka sporozoity wędrują do wątroby i śledziony. Tu dochodzi do rozmnażania bezpłciowego w procesie tzw. schizogonii. Tym samym dochodzi do pierwszych podziałów. Kolejne podziały mają miejsce w czerwonych krwinkach (erytrocytach). Skutkiem tego jest rozrywanie erytrocytów, których zakażone szczątki roznoszą się po organizmie, zaś uwolnione z nich merozoity atakują kolejne krwinki, wywołując wysoką gorączkę, czyli jeden z najbardziej charakterystycznych objawów malarii.
- W ostatniej fazie cyklu rozwoju zarodźca malarii część merozoitów przekształca się gametocyty, które podczas kolejnego ukąszenia przez komara są wysysane wraz z krwią. W ostatniej fazie, w jelicie komara z gametocytów powstają gamety męskie i żeńskie. I tak oto cykl rozwoju zarodźca malarii domyka się.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
