Badania profilaktyczne – jakie warto zrobić i jak uzyskać skierowanie
Autor: Olga Tomaszewska
Badania profilaktyczne to przede wszystkim podstawowe badania organizmu takie jak morfologia, OB, czy badanie moczu ale także specjalistyczne badania profilaktyczne związane z wiekiem, płcią, obciążeniem genetycznym, itp., wśród których można wymienić m.in. cytologię, badanie per rectum, mierzenie ciśnienia tętniczego krwi, czy USG jamy brzusznej. Skierowanie na te badania wystawia lekarz rodzinny lub specjalista z danej dziedziny medycznej.
Czym są badania profilaktyczne?
Badania profilaktyczne to ogólne badania analizujące stan zdrowia pacjenta. Pozwalają one wychwycić ewentualne problemy zdrowotne i, jeśli takowe wystąpią, zareagować na nie odpowiednią kuracją.
Podstawowe badania profilaktyczne zazwyczaj są zlecane przez lekarza POZ, jednak może je też zlecić lekarz innej specjalizacji. Można je też wykonać prywatnie, jeśli nie chcemy czekać w kolejce do przychodni, a coś nas niepokoi, bądź poddajemy się takim badaniom cyklicznie w prywatnym laboratorium analiz.
Do podstawowych badań profilaktycznych zalicza się przede wszystkim badanie krwi oraz badanie ogólne moczu. Jednak rozróżniając pacjentów pod względem wieku oraz płci, powinno się dołączyć do powyższych badań także specjalistyczne badania, takie jak np. cytologia, USG piersi, USG jamy brzusznej, badanie per rectum, poziom cholesterolu, kolonoskopia, gastroskopia, ocena wskaźnika PSA, EKG, RTG płuc, badanie stomatologiczne, badanie wzroku i słuchu oraz wiele innych.
Koleje badania o charakterze profilaktycznym powinny dotyczyć schorzeń, na które cierpieli najbliżsi przodkowie pacjenta, szczególnie mowa tutaj o chorobach cywilizacyjnych oraz nowotworach.
Jeśli ktoś jest otyły, powinien z kolei regularnie badać poziom cukru i lipidów we krwi, a także mierzyć ciśnienie tętnicze krwi.
Jakie badania wchodzą w zakres badań profilaktycznych?
W zakres badań profilaktycznych wchodzą:
- morfologia krwi – która pokazuje m.in. ilość krwinek czerwonych i białych oraz krwinek płytkowych w mmᶟ krwi;
- OB – mierzące szybkość opadania erytrocytów we krwi;
- glikemia – która bada poziom cukru we krwi;
- badanie lipidogramu – oceniające cholesterol całkowity, cholesterol HDL i cholesterol LDL oraz trójglicerydy;
- badanie moczu – sprawdzające pracę nerek i układu moczowego.
Ponadto regularnie należy sprawdzać ciśnienie tętnicze krwi, im jest się starszym, tym częściej.
Kobiety powinny pamiętać o corocznej cytologii oraz o systematycznym poddawaniu się USG piersi (co około 2-3 lata), a także mammografii (kobiety młodsze – co około 3 lata, po 50-tce – co 2 lata).
Panowie po 40-tce z kolei nie mogą zapominać o badaniu wskaźnika PSA (co roku) oraz o badaniu per rectum (także raz na rok).
Co więcej, raz na 2-3 lata profilaktycznie należy zbadać wzrok, słuch, RTG klatki piersiowej, a co pół roku odwiedzić dentystę.
Poza tym wszystkim kobiety powinny raz miesiącu (po zakończonej menstruacji) badać sobie piersi, a mężczyźni – powinni wykonywać comiesięczne samobadanie jąder.
Kto wystawi skierowanie na badania profilaktyczne?
Na podstawowe badania profilaktyczne z reguły kieruje lekarz rodziny, bądź lekarz danej specjalizacji medycznej. Na wnikliwsze badania, a także na specjalistyczne analizy dotyczące konkretnej płci, osób w pewnym wieku, obarczonych zwiększonym ryzykiem zachorowania na pewne schorzenia, itd. kieruje albo lekarz pierwszego kontaktu albo lekarz specjalista.
Można oczywiście pominąć tę ścieżkę i sfinansować prywatnie badania profilaktyczne. Jeśli jednak jest możliwość skorzystania z refundacji kosztów badań przez Narodowy Fundusz Zdrowia, warto z takiej opcji skorzystać.
Jak często wykonywać badania profilaktyczne?
Podstawowe badania profilaktyczne powinny być wykonywane co najmniej raz w roku. Żeby łatwiej było zapamiętać, iż nadszedł czas na kolejne badanie, warto robić je każdego roku w tym samym czasie, np. przy okazji własnych urodzin, czy po rozpoczęciu nowego roku, w wakacje, itd.
Specjalistyczne badania profilaktyczne, takie jak np. cytologia i USG piersi w przypadku kobiet, badanie per rectum, czy ocena wskaźnika PSA w przypadku mężczyzn oraz niezależnie od płci – USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, itd., powinny być w zależności od wieku pacjenta, wykonywane co rok lub co kilka lat. Dokładniej zostało to omówione wcześniej.
Jak przebiega podstawowe badanie profilaktyczne?
Krew pobierana do ogólnego badania najczęściej jest upuszczana z żyły łokciowej, w niektórych przypadkach korzysta się z opuszka palca. Na takie badanie należy przybyć na czczo, a dzień wcześniej nie zajadać się tłustymi, ciężkostrawnymi potrawami, zwłaszcza na kolację. Poza tym dzień przed nie powinno się pić alkoholu.
Mocz natomiast powinien być zebrany rano, po nocy, po uprzednim podmyciu się, jednak z ostrożnym użyciem płynów myjących okolice intymne (aby pozostawione resztki nie zaburzyły wyników badania). Najwartościowsza część moczu do badania to środkowy strumień (nie początkowy ani nie kończący opróżnianie pęcherza moczowego). Urynę należy wlać do specjalnego, sterylnego pojemnika na mocz (w wielu przychodniach takie pojemniki są do pobrania w rejestracji).
Czytaj też:
- Jakie badanie hormonów kobiecych powinno się wykonywać?
- Badania hormonalne: kiedy robić i jak wyglądają?
- Podstawowe badania krwi i ich normy
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
