Badanie na krzepliwość krwi: jakie badania, norma
Autor: Piotr Brzózka
Badanie na krzepliwość krwi pozwala diagnozować przyczyny tworzenia się skrzepów ale też wyjaśnić nadmierną skłonność do krwawień. Oprócz przypadków doraźnych i związanych z konkretnymi objawami, czas krzepnięcia krwi i inne parametry bada się też rutynowo przez zabiegiem operacyjnym, a także u kobiet stosujących tabletki antykoncepcyjne.
Czemu służy badanie na krzepliwość krwi?
Zestaw badań na krzepliwość krwi nazywany jest koagulogramem. Rutynowo przeprowadza się tego typu testy u pacjentów przygotowujących się do operacji chirurgicznej oraz kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną, a także u pacjentów ze skłonnością do krwawień.
Wskazaniem jest również podejrzenie nadpłytkowości, czyli skłonności do tworzenia skrzepów, a także schorzeń wątroby. Objawami, które powinny skłonić do wykonania badań na krzepliwość krwi, są między innymi:
- wydłużony, ponadstandardowy czas gojenia się ran;
- skłonność do występowania krwiaków pod skórą;
- krwawienia wewnętrzne;
- ból, obrzęk i podwyższona ciepłota nóg, mogące świadczyć o zakrzepicy żylnej;
- duszności i inne symptomy zatorowości płucnej.
Jakie badania na krzepliwość krwi?
Badania na krzepliwość krwi wykonuje się z krwi pobranej z żyły łokciowej. Pacjenci w laboratorium muszą się stawić na czczo, przynajmniej 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku. Koagulogram obejmuje takie parametry, jak między innymi:
- APTT - czas koalionowo-kefalinowy;
- PT – czas protrombinowy;
- TT – czas trombinowy;
- stężenie fibrynogenu;
- poziom D-dimerów.
Jakie są normy badań, o czym mówi czas krzepnięcia krwi, jakie schorzenia można zdiagnozować na podstawie tego typu testów?
Czas krzepnięcia krwi APTT
Jednym z podstawowych parametrów sprawdzanych w badaniach na krzepliwość krwi jest APTT, czyli tzw. czas koalionowo-kefalinowy (inna nazwa: czas częściowej tromboplastyny po aktywacji). Jest to wskaźnik wykorzystywany między innymi do oceny efektów stosowana leków przeciwzakrzepowych z heparyną niefrakcjonowaną, a także w diagnostyce skazy krwotocznej.
Prawidłowy wynik w przypadku APTT powinien się mieścić w przedziale 28-34 sekund, choć stosuje się też normę nieco szerszą – 26-36 sek. Jeżeli czas krzepnięcia krwi jest dłuższy, może to być wskazaniem do rozpoznania takich schorzeń, jak:
- niedobór czynników krzepnięcia;
- zespół antyfosfolipidowy (zespół Hughesa);
- zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (zespół DIC);
- choroba Willebranda;
- niedobór witaminy K.
Wspólną ich cechą jest zaburzona, zbyt wolna krzepliwość krwi. Natomiast wynik APTT poniżej normy może świadczyć o nadkrzepliwości, przy czym uzyskanie niskiego rezultatu zazwyczaj jest podstawą do powtórzenia badania (ze względu na możliwość błędu pomiaru).
Badanie PT na krzepliwość krwi
Kolejnym parametrem wchodzącym w skład koagulogramu, jest tak zwany czas protrombinowy (PT), zwany też czasem tromboplastynowym, który służy do oceny zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia. Istnieje kilka sposobów wyrażania czasu protrombinowego, w tym między innymi:
- liczona w sekundach różnica pomiędzy czasem protrombinowym osoby badanej i osocza kontrolnego. Norma wynosi 12-16 sekund (możliwe też 13-17 sek.).
- międzynarodowy współczynnik znormalizowany – norma 0,8-1,2 INR (u pacjentów leczonych środkami zmniejszającymi krzepliwość krwi zakres terapeutyczny wynosi 2,0 – 3,0).
- wskaźnik Quicka – norma 70-130 procent.
Przekroczenie norm w tego typu badaniu na krzepliwość krwi może wskazywać między innymi na:
- niedobór czynników krzepnięcia II, V, VII i X;
- niedobór witaminy K;
- schorzenia wątroby;
- białaczkę.
Natomiast wynik poniżej norm kieruje podejrzenia w stronę zakrzepicy.
Jakie inne badania na krzepliwość krwi?
Pozostałe badania na krzepliwość krwi, to:
- czas trombinowy, służący do oceny ostatniego etapu krzepnięcia krwi (przekształcenia fibrogenu w fibrynę pod wpływem trombiny). Norma wynosi 14-20 sekund.
- fibrynogen, czyli I czynnik krzepnięcia krwi, białko wytwarzane w wątrobie, z którego powstaje fibryna, stanowiąca szkielet skrzepu. Norma wynosi 1,8 do 3,5 g/L.
- antytrombina – inhibitor trombiny, odpowiedzialna za hamowanie krzepnięcia krwi. Jej niedobór prowadzi do zakrzepicy żył i zatorowości płucnej. Norma wynosi 85-115 %.
Badania na krzepliwość krwi przy antykoncepcji
Oprócz sytuacji takich jak przygotowanie do operacji, podejrzane krwawienia, czy podejrzenie zakrzepicy, wykonuje się też badania na krzepliwość krwi przy antykoncepcji. Ma to związek z kilkukrotnym wzrostem ryzyka zakrzepicy u kobiet przyjmujących tabletki antykoncepcyjne z hormonami w porównaniu z resztą populacji.
Koagulogram warto jest wykonać przed rozpoczęciem stosowania tego typu antykoncepcji, w jej trakcie, a także po zaprzestaniu – szczególnie, jeśli kobieta planuje zajście w ciążę. Od strony czysto technicznej oraz medycznej, badania na krzepliwość krwi przy antykoncepcji nie różnią się niczym od tego typu badań przeprowadzanych w innych okolicznościach.
Masz wyniki badań na krzepliwość krwi? Skorzystaj z konsultacji telefonicznej z lekarzem rodzinnym w Dimedic.eu!
Czytaj też:
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Andrzeja Szutowicz, Anna Raszei-Specht (red), Diagnostyka Laboratoryjna, Gdańsk 2011, Gdański Uniwersytet Medyczny
- Anna Torska, Kazimierz Sułek, Urszula Rychlik, Wybrane wskaźniki płytkowe w nadpłytkowościach w przebiegu nowotworów mieloproliferacyjnych przed i po leczeniu (doniesienie wstępne), Diagnostyka Laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics, 2014; 50(3)
- A.H. James, Venous thromboembolism in pregnancy, Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2009 Mar;29(3)
Podobne artykuły
