Katar sienny: skąd się bierze, czym różni się od przeziębienia i czy zawsze musi towarzyszyć alergikowi?
Autor: Bartek Raducha
Katar sienny, czyli kichanie, zatkany nos, ciągła potrzeba wydmuchiwania wodnistej wydzieliny, przekrwione oczy, reakcje skórne…
Cóż: katar sienny potrafi dać alergikom w kość.
Jak się okazuje – nie tylko w „typowym” okresie nasilenia objawów alergii, czyli wiosną i latem.
W zależności od tego co powoduje katar alergiczny, może się on pojawiać okresowo (gdy w powietrzu unoszą się uczulające pyłki) lub przy okazji kontaktu z alergenem (na przykład roztoczami czy zwierzętami).
Chociaż sam katar sienny może być objawem alergii, jest też chorobą samą w sobie – ma nawet osobną kategorię w systemie ICD-10.
Pozostaje jednak sporo pytań związanych z katarem siennym: czym jest, skąd się bierze i wreszcie – jak sobie z nim radzić.
Nie tylko wiosną.
Katar sienny: czym jest, co go powoduje i jakie są jego główne objawy
Katar sienny, nazywany też alergicznym nieżytem nosa lub w skrócie – ANN, to innymi słowy sezonowe lub alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa.
Zapalenie to jest powodowane przez immuglobiny typu E, czyli przeciwciała układu odpornościowego, które odpowiadają za reakcję alergiczną.
Sam katar sienny jest elementem reakcji alergicznej organizmu i często jest wymieniany jako jeden z objawów alergii na pyłki, roztocza zawarte w kurzu czy inne alergeny wziewne (na przykład – te w ślinie i futrze zwierząt), jednak jest traktowany jako osobna jednostka choroba, z własnym numerem ICD-10 (odpowiednio J30.1 dla kataru siennego powodowanego pyłkami i J30.2 dla kataru powodowanego przez inne alergeny).
W wyniku kontaktu organizmu z alergenem wziewnym dochodzi do podrażnienia błony śluzowej dróg oddechowych i pojawienia się charakterystycznych objawów kataru siennego – wodnistego kataru z nosa, kichania, a nawet zaczerwienienia spojówek.
Sam katar sienny jest schorzeniem dosyć powszechnie występującym wśród alergików – dotyka on zarówno dzieci, jak nastolatków i dorosłych.
Wśród najczęstszych objawów alergicznego nieżytu nosa (czyli kataru siennego) wymienia się:
- kichanie, a nawet napady kichania;
- swędzenie w nosie;
- obfitą wydzielinę z nosa;
- zatkanie nosa (jednej lub obu stron);
- spadek formy psychofizycznej;
- kłopoty z koncentracją i ogólne przemęczenie;
- światłowstręt;
- alergiczne zapalenie spojówek;
- niekiedy bóle głowy.
Na katar sienny cierpi około 21% osób dorosłych i 24% dzieci.
Co ciekawe – objawy alergicznego nieżytu nosa nasilają się w młodym wieku, słabną wraz z dorastaniem i u osób dorosłych mają raczej łagodny przebieg, a mogą powrócić po menopauzie lub andropauzie.
Wśród rzeczy, które zwiększają szanse na pojawienie się kataru siennego należy wymienić:
- wiek (jak wspomniałem – katar sienny częściej pojawia się u dzieci i osób starszych);
- inne alergie (na przykład pokarmowe, na różne substancje, egzema, itp.);
- powtarzająca się i silna ekspozycja na alergen;
- tendencje genetyczne (na przykład osoby chorujące na katar sienny w rodzinie).
Czym różni się katar sienny (alergiczny nieżyt nosa) od zwykłego kataru (ostrego nieżytu nosa)?
Żeby odróżnić katar sienny od zwykłego nieżytu nosa warto wiedzieć, jakie są cechy charakterystyczne każdej z tych dolegliwości.
Rozróżnia się trzy rodzaje nieżytu nosa: alergiczny, wirusowy lub bakteryjny.
Dwa ostatnie są efektem zakażenia błony śluzowej górnych dróg oddechowych (a w szczególności – nosa) bakteriami lub wirusami.
Katar alergiczny wyróżnia charakterystyczna, wodnista wydzielina z nosa, która – chociaż jest łatwa do wyrzucenia z organizmu – to jednak jest jej dużo i znacznie obniża komfort funkcjonowania.
Ostry nieżyt nosa (czyli – „zwykły” katar) powodują głównie wirusy i bakterie; łatwo się nim zarazić, bo roznosi się drogą powietrzno-kropelkową, a zachorować na niego można przez cały rok.
Pierwsze objawy ostrego nieżytu nosa pojawiają się w ciągu kilku godzin, a najczęściej jest to początkowo wodnista, a po kilku dniach gęstniejąca i niekiedy zielonkawa wydzielina z nosa.
Sam katar – jak w powiedzeniu – trwa około 7 dni i jest niestety chorobą, którą trzeba przejść.
Jednak katar sienny (czyli alergiczny nieżyt nosa) znacznie różni się od zwykłego kataru.
Przede wszystkim: katarem siennym nie da się zarazić – jest on związany z działaniem układu odpornościowego konkretnej osoby.
Powodują go alergeny, głównie wziewne (roztocza w kurzu, pyłki, itp.), a pierwsze objawy pojawiają się niemal od razu (czyli u wielu osób pierwszy powiew wiosennego wiatru oznacza rozpoczęcie okresu alergii) lub po kilku godzinach po kontakcie z alergenem (w wyniku czego organizm produkuje histaminę, odpowiedzialną za pojawienie się reakcji alergicznej).
Wtedy pojawia się bezbarwna, wodnista i bardzo obfita wydzielina z nosa, której niekiedy towarzyszy podrażnienie lub zapalenie spojówek.
Katar sienny występuje sezonowo (jeśli alergia dotyczy tylko pyłków) lub po każdym kontakcie z alergenem (czyli katar sienny po kontakcie z roztoczami w kurzu jest obecny cały rok).
Objawy towarzyszące katarowi siennemu
Jednak katar sienny – chociaż jego objawy wydają się oczywiste – mogą towarzyszyć dodatkowe i równie uciążliwe objawy.
Wśród najpoważniejszych warto wymienić:
- napady astmy alergicznej – mogą się nasilać i występować częściej w okresach silnej ekspozycji na alergeny wziewne, powodujące alergiczny nieżyt nosa;
- alergiczne reakcje skórne, zwłaszcza w okolicy nosa i oczu – mogą pojawić się u każdego alergika i znacznie utrudnić funkcjonowanie;
- bóle twarzy, powodowane zablokowaniem przez obfitą wydzielinę zatok;
- utratę węchu i smaku – w wyniku zapalenia błon śluzowych nosa ich wrażliwość znacznie spada, co z kolei prowadzi do utraty smaku i węchu
Kiedy następuje nasilenie objawów (czyli jakie alergeny wziewne najsilniej uczulają)?
Najlepszym przyjacielem każdego alergika jest kalendarz pyleń.
A osoby chorujące na katar sienny powinny znać go na pamięć.
Zwłaszcza że samo pylenie rozkłada się różnie w różnych obszarach kraju – w górach czy nad morzem nawet w okresie nasilenia pylenia łatwiej jest znieść dolegliwości czy ograniczyć kontakt z pyłkami.
Jednak nie każdy żyje w takich okolicach lub jest na tyle mobilny, żeby przenosić się wraz ze zmianami na mapie pyleń.
Jeśli chorujesz na katar sienny, to musisz wiedzieć kiedy jest szczyt pylenia roślin, których pyłki Cię uczulają.
Wśród najczęściej uczulających roślin warto wymienić:
- pokrzywę i bylicę – wywołują one bardzo silne reakcje alergiczne i silne objawy kataru siennego; pylą od drugiej połowy czerwca do końca sierpnia;
- olcha i topola – pyłki tych roślin powodują reakcje alergiczne wczesną wiosną;
- komosa – może odpowiadać za katar sienny w sierpniu;
- i wiele innych roślin.
W przypadku innych alergenów wziewnych – zwłaszcza tych, które występują cały rok (roztocza, zwierzęta) – kluczowe jest izolowanie się od kontaktu.
Oznacza to, że jeśli masz alergiczny nieżyt nosa powodowany roztoczami w kurzu, to w Twoim mieszkaniu czy domu powinno być jak najmniej kurzu.
Jeśli wchodzisz do jakiegoś pomieszczenia, w którym dawno nikt nie przecierał powierzchni lub ni odkurzał – możesz doświadczyć nasilenia objawów.
Podobnie jest z innymi rodzajami alergii – jeśli kochasz koty, ale Twój organizm nie przepada za alergenami, które te zwierzęta nie znoszą, to niestety – musisz unikać tych zwierząt, nawet jeśli bierzesz leki na alergię.
Jeśli pojawią się u Ciebie objawy alergicznego nieżytu nosa, a od kilku lat masz w domu jakieś zwierzę, to niestety, ale rodzi to poważny problem, który musisz rozwiązać samodzielnie.
Rodzaje leków na katar sienny (przeciwhistaminowe)
Podobnie jak w przypadku alergii, podstawą leczenia kataru siennego jest diagnoza, oparta o testy alergiczne.
Na ich podstawie alergolog może ocenić na jakie alergeny masz uczulenie i czego musisz unikać, żeby nie opróżniać kolejnych paczek chusteczek higienicznych w ekspresowym tempie.
Sama diagnoza i rozpoczęcie leczenia są ważne, bo pozwalają zmniejszyć szanse na wystąpienie poważnych powikłań po nieleczonej alergii – od astmy, aż do innych, poważniejszych schorzeń.
Kolejnym ważnym elementem diagnozy jest dobór odpowiednich leków, które pomogą w leczeniu i pomogą łagodzić objawy.
Lekarze najczęściej przepisują leki przeciwhistaminowe, które pomagają łagodzić objawy i zmniejszać obciążenie organizmu.
Wśród dostępnych leków na alergię warto wymienić te, które zawierają substancje aktywne takie jak:
- anatazolinę,
- chlorfeniraminę,
- cyproheptadynę,
- dimenhydrynat,
- azelastynę,
- ceteryzynę,
- lewoceteryzynę,
- loratadynę,
- rupatadynę.
Każda substancja pomaga zmniejszyć wydzielanie histaminy, a w efekcie – osłabić reakcję alergiczną.
Pomagają zmniejszyć intensywność wydzieliny z nosa, jego obrzęk i swędzenie, podobnie jak zmniejszenie podrażnienia oczu i uczucia piasku pod powiekami.
Co ważne: leki przeciwhistaminowe mogą pomóc również w alergicznych reakcjach skórnych i niekiedy dostępne są bez recepty.
Dzięki temu, że leki przeciwalergiczne nowej generacji mają niewiele skutków ubocznych, przyjmowanie ich nie musi osłabiać czasu reakcji czy powodować otumanienie.
Dodatkowo – rzadko wchodzą w reakcje z innymi lekami, a także charakteryzuje je szybkość działania.
Warto również korzystać z wody morskiej do czyszczenia nosa – pomaga ona rozrzedzać wydzielinę, a w efekcie – przyśpieszyć czyszczenie nosa i zmniejszyć dyskomfort.
W leczeniu kataru siennego wykorzystuje się również kortosteroidy w postaci aerozolu (to leki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym i immunosupresyjnym, czyli wstrzymującym wytwarzanie przeciwciał i komórek odpornościowych, w tym przypadku – powodujących reakcję alergiczną).
Jednak niezależnie od tego, czy leki na alergię są dostępne na receptę czy bez recepty – jeśli widzisz u siebie objawy wskazujące na katar sienny, koniecznie skontaktuj się z lekarzem alergologiem.
Czy domowe metody mogą pomóc łagodzić katar sienny?
Zawsze warto o tym przypominać: domowe sposoby na katar sienny czy inne alergiczne niedrożności nosa NIE zastąpią leczenia.
Mogą pomóc łagodzić objawy, zmniejszać dyskomfort, a w tym wypadku
Dlatego warto pamiętać o kilku kluczowych rzeczach związanych z łagodzeniem kataru siennego.
Przede wszystkim – należy unikać alergenów.
Oznacza to zwracanie uwagi na to, co aktualnie pyli (do tego przydaje się wspomniany kalendarz pyleń, który pomaga określić, czy w tej konkretnie okolicy akurat zaczyna się trudny czas alergików) oraz podejmowanie działań, które pomogą zmniejszyć kontakt z alergenami:
- jeśli się da – filtrować powietrze w pomieszczeniach, w których przebywasz – na rynku jest wiele filtrów powietrza dedykowanych alergikom (z filtrami HEPA);
- regularnie przemywać twarz, zwłaszcza po wejściu do domu lub pracy – zmycie pyłków z twarzy może zmniejszyć ekspozycję na alergeny, a w efekcie – osłabić reakcję alergiczną;
- staraj się unikać spacerów w parkach w okresie nasilenia objawów alergii, a jeśli już musisz, to pamiętaj o przepisanych przez lekarza lekach na alergię.
Więcej o domowych sposobach na alergię przeczytasz w tym obszernym tekście.
Te sposoby dotyczą również osób chorych na katar sienny.
Czy odczulanie zmniejsza dolegliwości związane z katarem siennym?
Odczulanie może pomóc zmniejszyć dolegliwości związane z alergicznym nieżytem nosa.
Sama istota odczulania polega na „oduczeniu” organizmu złej reakcji na normalnie nieszkodliwe dla organizmu.
Dzięki procesowi odczulania możliwe jest osłabienie występowania uciążliwych objawów alergii, a w efekcie – zmniejszenie konieczności przyjmowania leków antyhistaminowych i bezpośrednio: poprawa jakości życia.
Niemniej – cały proces odczulania powinien być prowadzony przez doświadczonego lekarza alergologa, który będzie monitorował zmiany w organizmie oraz postępy leczenia.
Jeśli masz kłopot z katarem siennym i potrzebujesz konsultacji medycznej na alergię, po której możesz otrzymac receptę na leki, które przyjmujesz, skorzystaj koniecznie z przychodni online Dimedic.eu.
Jesteśmy dostępni 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, a z naszych usług skorzystasz bez wychodzenia z domu.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
