Przyczyny zapalenia spojówek: skąd się bierze infekcja oka
Autor: Piotr Brzózka
Przyczyny zapalenia spojówek dzielą się na infekcyjne i nieinfekcyjne. Schorzenie wywołują m.in. paciorkowce, gronkowce, adenowirusy, dwoinka rzeżączki, chlamydia, wirus opryszczki, a także liczne alergeny lotne oraz kontaktowe. Zobacz, skąd się bierze zapalenie spojówek różnych typów.
Przyczyny zapalenia spojówek
Przyczyny zapalenia spojówek, które jest jednym z najczęściej występujących schorzeń narządu wzroku, są niezwykle zróżnicowane. Choroba spowodowana może być zarówno przez czynniki infekcyjne (zakażenia wirusowe, bakteryjne i grzybicze) jak też nieinfekcyjne (najczęściej – odczyny alergiczne). W zależności od etiologii, wyróżniamy:
- Zapalenia spojówek infekcyjne, w tym:
- wirusowe:
- nagminne zapalenie spojówek i rogówki;
- proste grudkowe zapalenie spojówek;
- ostre krwotoczne zapalenie spojówek;
- gorączka gardłowo-spojówkowa;
- opryszczkowe zapalenie spojówek;
- zapalenie spojówek towarzyszące ospie wietrznej lub półpaścowi ocznemu;
- bakteryjne:
- ostre ropne zapalenie spojówek (paciorkowcowe);
- nadostre zapalenie spojówek (rzeżączkowe);
- przewlekłe zapalenie spojówek (gronkowcowe);
- błonicze zapalenie spojówek;
- chlamydiowe:
- zapalenie wtrętowe spojówek u dorosłych;
- zapalenie wtrętowe spojówek u noworodków;
- jaglica (trachoma);
- grzybicze.
- wirusowe:
- Zapalenie spojówek nieinfekcyjne, w tym:
- alergiczne:
- sezonowe alergiczne zapalenie spojówek;
- całoroczne alergiczne zapalenie spojówek;
- wiosenne zapalenie spojówek i rogówki;
- pryszczykowe zapalenie spojówki i rogówki;
- olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek;
- atopowe zapalenie rogówki i spojówek;
- niezakaźne proste (czynniki chemiczne, fizyczne, mechaniczne);
- odczynowe (temperatura, światło, woda etc.);
- chemiczne (oparzenia kwasowe lub zasadowe).
- alergiczne:
Wirusowe zapalenie spojówek – przyczyny choroby
W przypadku choroby, jaką jest wirusowe zapalenie spojówek, przyczyny zazwyczaj należy upatrywać w zakażeniu jednym z licznych szczepów adenowirusów. Przykładowo tzw. nagminne zapalenie spojówek i rogówki wywołują adenowirusy typu 8 9 i 37, zaś gorączkę gardłową spojówkową – serotypy 3 i 7. Niekiedy choroba może też być powodowana przez wirus opryszczki Herpes simplex (HSV), ospy wietrznej, półpaśca, brodawczaka ludzkiego oraz pikornawirusy.
Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z wydzielinami nosiciela z oczu i ust zarówno bezpośredni, jak też pośredni (klamki, poręcze, uchwyty, zabawki itd.). Należy pamiętać, że adenowirusy są bardzo zaraźliwe, a przy tym odporne na działanie czynników zewnętrznych, w tym środków dezynfekujących. Istotne jest też to, że osoba chora może zakażać nawet do 3 tygodni od wystąpienia pierwszych objawów.
Bakteryjne zapalenie oka – przyczyny zakażenia
Przyczyny bakteryjnego zapalenia oka również są niejednolite. Najczęściej do infekcji dochodzi w wyniku zakażenia przez:
- paciorkowce: β-hemolizujące (Streptococcus pyogenes), zieleniejące (Streptococcus viridans) oraz dwoinkę zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae). W takim przypadku konsekwencją najczęściej jest ostre zapalenie spojówek.
- Gronkowce: złociste (Staphylococcus aureus) lub skórne (Staphylococcus epidermidis). W efekcie dochodzi do przewlekłego zapalenia spojówek, zazwyczaj współwystępującego z gronkowcowym zapaleniem powiek.
- Dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), która jest przyczyną nadostrego zaplenia spojówek.
Zdecydowanie rzadziej czynnikiem sprawczym są bakterie Corynebacterium diphther (praktycznie wyeliminowany za sprawą szczepień maczugowiec błonicy), Listeria monocytogenes , Haemophilus influenzae, Pasteurella sp. oraz Moraxella lacunata. Zakażenia paciorkowcowe i gronkowcowe przenoszą się poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt z wydzielinami osoby chorej, natomiast dwoinka rzeżączki przenoszona jest poprzez kontakty seksualne lub w czasie porodu, z matki na dziecko.
Przyczyny alergicznego zapalenia spojówek
Przyczyny alergicznego zapalenia spojówek także można podzielić na kilka grup.
- Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek to nadwrażliwość na alergeny lotne, w tym przede wszystkim pyłki drzew i traw – występuje w okresie kwitnienia określonych gatunków, najczęściej wiosną i latem.
- Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek – niezależne od pory roku, wywoływane najczęściej przez alergeny domowe: sierść zwierząt, roztocza kurzu etc.
- Pryszczykowe zapalenie spojówki i rogówki – pojawia się u dzieci w wyniku bytowania w złych warunkach higienicznych, a także w związku z niedożywieniem.
- Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek – występuje w reakcji na obecność ciała obcego w oku, zazwyczaj czynnikiem wywołującym stan zapalny są soczewki kontaktowe.
Skąd się bierze zapalenie spojówek o charakterze atopowym?
Szczególną odmianą zapalenia alergicznego jest choroba o charakterze atopowym. Skąd się bierze zapalenie spojówek tego typu? Atopia to genetycznie uwarunkowana skłonność do nadreaktywnych odpowiedzi układu odpornościowego na kontakt z określonym alergenem.
W przypadku atopowego zapalenia spojówek, czynnikiem uczulającym najczęściej są alergeny lotne (pyłki drzew, traw i krzewów, roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni, sierść zwierząt domowych, ludzkie włosy) lub kontaktowe (metale, substancje chemiczne, kosmetyki, leki, płyny do konserwacji soczewek etc.). Styczność z nimi u osób predestynowanych genetycznie wywołuje reakcje IgE zależne oraz IgE niezależne, mediowane przez limfocyty Th2 i Th1, czego efektem jest wystąpienie odczynów zapalnych w obrębie spojówek.
Przyczyny zapalenia spojówek u dzieci
Przyczyny zapalenia spojówek u dzieci są odmienne u noworodków oraz u maluchów starszych. W pierwszych dniach życia dzieci narażone są przede wszystkim na zakażenia drobnoustrojami, które przenoszone są drogą płciową – dwoinką rzeżączki, chlamydią, a także opryszczką zwykłą.
Do zainfekowania maleństwa dochodzi w czasie porodu, jeśli matka jest nosicielką bakterii lub wirusa. Należy wiedzieć, że rzeżączkowe zapalenie spojówki ma bardzo ostry charakter, powodując u noworodków ryzyko całkowitej utraty wzroku. Oprócz rzeżączki, chlamydii i opryszczki, noworodki standardowo narażone są na zakażenie powszechnie występującymi na oddziałach szpitalnych paciorkowcami i gronkowcami. Bakterie te, a także adenowirusy, stanowią też najczęstszą przyczynę zapalenia spojówek u dzieci starszych, w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Czytaj też:
- Domowe sposoby na zapalenie spojówek - co się sprawdza?
- Konsultacja z lekarzem rodzinnym online w Dimedic
- Objawy zapalenia spojówek - jakie są pierwsze symptomy?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Hanna Małecka, Zapalenie spojówek, Medycyna Rodzinna 1/2007.
- Katarzyna Knakiewicz, Adenowirusowe zapalenie spojówek i rogówki, https://www.przegladokulistyczny.pl.
- Marzena Mielczarek, Choroby zapalne spojówek, Medycyna Rodzinna » 2/2005.
- Zbigniew Zagórski, Bakteryjne zapalenia spojówek, wydawnictwo Czelej.
- Agnieszka Kubicka-Trząska, Atopowe zapalenie rogówki i spojówek, Okulistyka po Dyplomie, 2016 05.
Podobne artykuły
