Egzema to jedna z najczęstszych chorób zapalnych skóry. Jej przyczyna nie została do końca poznana, a przez szeroki zakres symptomów bywa mylona ze świerzbem, łuszczycą, kontaktowym zapaleniem skóry lub łojotokowym zapaleniem skóry. Odpowiednia maść na egzemę nie tylko łagodzi objawy, ale także chroni skórę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. O tym objawach i przyczynach egzemy oraz o sposobach jej leczenia i unikania zaostrzeń choroby dowiesz się z artykułu poniżej.

Co to jest egzema i jakie są jej objawy?

Egzema, inaczej wyprysk skórny, to choroba zapalna skóry o przewlekłym charakterze, z tendencją do nawrotów. Objawy egzemy mogą być bardzo różnorodne i zależą głównie od wieku chorego. U niemowląt i małych dzieci często pojawiają się małe, swędzące grudki i pęcherzyki, które mogą przekształcać się w ranki i nadżerki. U młodzieży i dorosłych dominują zmiany skórne w postaci zgrubiałej, łuszczącej się skóry, które mogą pękać i powodować ból. Objawy egzemy bywają bardzo dokuczliwe, dlatego tak ważne jest, aby odpowiednio zdiagnozować chorobę i wdrożyć stosowne leczenie. Warto pamiętać, że egzema to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim choroba zapalna skóry, która wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego.

Egzema czym jest i jak wygląda leczenie?

Egzema (AZS) to choroba zapalna skóry o przewlekłym charakterze, z tendencją do nawrotów. Jej objawy, oprócz typowego świądu, mogą być rozmaite i zależą głównie od wieku chorego. Wyróżnia się dwie główne postaci egzemy – liszajowatą i wypryskową.

Faza wypryskowa występuje zazwyczaj u niemowląt i małych dzieci. Objawia się małymi swędzącymi grudkami i pęcherzykami. Zajmują policzki, brzuch, plecy, podudzia i nadgarstki, a po rozdrapaniu tworzą ranki i nadżerki.

Faza liszajowata dominuje wśród młodzieży i dorosłych. Charakteryzuje ją występowanie ognisk zgrubiałej, łuszczącej się skóry. Zmiany pojawiają się głównie na dłoniach, twarzy, szyi i zgięciach, na których pękają, również przy zginaniu kończyn.

Wśród przyczyn egzemy wymienia się nieprawidłową budowę naskórka, mutacje genetyczne, nadmierną odpowiedź ze strony układu odpornościowego oraz czynniki środowiskowe.

Odbiciem tych czynników są kolejne kroki postępowania terapeutycznego przy ezgemie:

• Unikanie alergenów i (jeśli to możliwe) wykluczenie ich ze swojego otoczenia – alergeny łatwo przedostają się przez uszkodzony naskórek, pobudzając układ immunologiczny. Dochodzi do nadmiernej produkcji przeciwciał IgE i rozwoju reakcji alergicznej. Ponadto kontakt z niektórymi rodzajami alergenów wziewnych (najczęściej roztocza, pyłki traw, sierść zwierząt) i pokarmowymi (najczęściej mleko, orzechy, kurze jaja) może zaostrzać przebieg choroby.
• Regularne stosowanie emolientów – stanowi podstawę skutecznej terapii egzemy. Emolienty wspomagają regenerację uszkodzonego naskórka, uszczelniają go i nawilżają.
• Leczenie za pomocą kremów lub maści na egzemę z glikokortykosteroidami lub inhibitorami kalcyneuryny, a przy ostrym przebiegu choroby – również terapia ogólnoustrojowa. Leki działają przeciwzapalnie, przeciwświądowo. W przypadkach, gdy miejscowe leczenie nie przynosi rezultatów, stosuje się leki o działaniu ogólnoustrojowym, które pomagają kontrolować silne stany zapalne skóry.

Leki przeciwhistaminowe na egzemę na receptę

Podstawę leczenia egzemy stanowią stosowane miejscowo w postaci maści na egzemę glikokorytkosteroidy (mGKS). Szczególnie w skojarzeniu z emolientami stanowią bardzo skuteczną opcją terapeutyczną. W niektórych przypadkach, u małych dzieci lub kiedy zmiany występują na twarzy, powiekach, lekami pierwszego wyboru są inhibtory kalcyneuryny.

Stosując kremy i maści na egzemę na receptę z glikokortykosterydami należy pamiętać, że ich wchłanianie zależy od grubości skóry, a więc i okolicy ciała, na którą został zaaplikowany preaparat. Leki z tej grupy najlepiej penetrują skórę w okolicach intymnych, w fałdach skórnych, na obszarze twarzy i powiek, a najsłabiej – na grzbietach rąk i stóp oraz podeszwach dłoni i stóp. Glikokortykosteroidy bardzo dobrze wchłaniają się również z błon śluzowych.

W leczeniu egzemy często stosuje się również leki przeciwhistaminowe, które pomagają łagodzić objawy takie jak świąd, choć nie leczą samej choroby.

Mimo, że leczenie egzemy opiera się na regularnym stosowaniu emolientów i maści lub kremów na egzemę ze sterydami lub mIK (miejsowychh inhibitorów kalcyneuryny), przy ostrym przebiegu choroby stosowane są również:

• cyklosporyna A
• azatiopryna
• metotrotreksat
• mykofenolan mofetylu
• inhibitory kinaz janusowych (abrocytynib, barycytynib, upadacytynib).
• przeciwciała monoklonalne (dupilumab, ralokinumab).

Pamiętaj, że nie ma najlepszej maści na egzemę – jest tylko najlepiej dobrana do potrzeb pacjenta. Dlatego wszystkie wymienione leki na egzemę dostępne są jedynie z przepisu lekarza, również w formie elektronicznej na tzw. e-receptę. O wyborze leku na egzemę decyduje lekarz dermatolog. W ostrej postaci choroby terapia wymaga ścisłej kontroli lekarskiej, a nierzadko również hospitalizacji.

Maści na egzemę

W leczeniu egzemy postać leku ma istotne znaczenie i decyduje o ostatecznym przeznaczeniu preparatu. Na polskim rynku farmaceutycznym dominują głównie maści i kremy na egzemę, ale oprócz nich dostępne są również płyny, lotiony czy żele.

Maści są preferowaną formułą ze względu na częstą przy egzemie suchość skóry. Tworzą na powierzchni skóry warstwę okluzyjną, która zapobiega utracie wody. Uwodniona warstwa rogowa lepiej wchłania substancję czynną, dzięki czemu substancja czynna lepiej penetruje skórę. Maści ze względu na swoją tłustą, zwartą konsystencję, utrzymują się na powierzchni naskórka, a tym samym działają dłużej w porównaniu do innych postaci leku.

Z tego względu maści na egzemę zazwyczaj stosuje się na ogniska zapalne z nasilonym złuszczaniem naskórka (hiperkeratotyczne) i z tendencją do lichenifikacji, czyli pogrubienia naskórka z uwidocznieniem budowy skóry (która przypomina wtedy korę drzewa). Nie tylko umożliwiają przenikanie substancji czynnej przez uszkodzony naskórek, ale również chronią go i nawilżają. Niektóre maści na egzemę posiadają również właściwości antybakteryjne, co dodatkowo chroni skórę przed infekcjami. Ze względu na dużą stabilność, maści wyróżniają się prostym składem i mniejszą zawartością konserwantów niż u innych postaci leku. Wykorzystywane obecnie w ich produkcji podłoża maściowe* dodatkowo wspomagają odbudowę płaszcza hydrolipidowego, uszczelnienie bariery naskórka i poprawiają tolerancję miejscowych preparatów sterydowych.

W skład preparatów steroidowych mogą wchodzić substancje, które wzbogacą jego działanie lecznicze:

• kwas salicylowy – nasila złuszczanie naskórka i penetrację GKS w głąb skóry
• neomycyna, gramicydyna i gentamycyna – działają antybakteryjnie
• dziegcie – zmiękczają skórę i zwiększają przenikanie substancji leczniczej
• klotrimazol, natamycyna, nystatyna – wykazują aktywność przeciwgrzybiczą
• kliochinol – zwiększa wchłanianie GKS i działa antyseptycznie.

Lotiony i kremy do pielęgnacji skóry na egzemę

Kremy, ponieważ są hydrofilne, penetrują skórę o wiele słabiej od maści, ale zawarte w nich substancje czynne wchłaniają się znacznie szybciej. Dlatego kremy na egzemę zazwyczaj stosuje się je przy aktywnym stanie zapalnym skóry z tendencją do wysięku. Egzemę kremy są często zalecane w przypadku aktywnego stanu zapalnego skóry, ponieważ ich hydrofilowe właściwości pozwalają na szybsze wchłanianie składników aktywnych. Lotiony i roztwory z kolei stosuje się na owłosione rejony ciała.

Leki na egzemę bez recepty

Wśród leków OTC (dostępnych bez recepty) nie ma typowych maści na egzemę, ale dostępne preparaty mogą pełnić rolę pomocniczą, szczególnie w odbudowie uszkodzonego naskórka. W takim celu można stosować maści i kremy z witaminą A, pantenolem czy alantoiną.

• Witamina A łagodzi podrażnienia oraz wspiera regenerację skóry.
• Pantenol, prowitamina witaminy B5,  działa kojąco, nawilżająco i zwiększa elastyczność skóry.
• Alantoina, podobnie jak witamina A, działa regenerująco. Oprócz tego nawilża i nasila złuszczanie martwych komórek naskórka, dzięki czemu przyspiesza jego odnowę.
• Wolne kwasy tłuszczowe zawarte w niektórych preparatach również wspomagają odbudowę bariery ochronnej skóry i nawilżenie.

Walkę z uporczywym świądem również wspomogą z preparaty dostępne bez recepty:

• kremy i pasty z tlenkiem cynku
• preparaty z polidokanolem – o 30% skuteczniej łagodzą świąd niż stosowane samodzielnie emolienty.

*Podłoże to podstawowy składnik maści. Znajdują się w nim zawieszone, zemulgowane lub rozpuszczone substancje lecznicze. Przykładem popularnych podłoży maściowych są np. lanolina czy wazelina.

W przychodni online Dimedic możesz umówić wideokonstulację lub teleporadę z dermatologiem.

Pielęgnacja egzemy

Pielęgnacja egzemy jest niezwykle ważna w leczeniu tej choroby. Przede wszystkim trzeba ustalić, jaki czynnik spowodował dokuczliwe zmiany skórne. Może to być nowy płyn do mycia naczyń, proszek do prania czy antyperspirant. Po ustaleniu czynnika drażniącego, który wywołał egzemę, należy go wyeliminować. Ponadto wyprysk skórny wymaga odpowiedniego nawilżenia i natłuszczenia. Zwykły balsam do ciała czy krem do rąk może tylko pogorszyć problem ze względu na obecność substancji zapachowych, sztucznych barwników i konserwantów. W pielęgnacji skóry atopowej kluczowe jest stosowanie emolientów, które łagodzą podrażnienia, nawilżają i chronią skórę przed utratą wody. Regularne stosowanie odpowiednich preparatów może znacząco poprawić stan skóry i zmniejszyć nasilenie objawów egzemy.

Konsultacja lekarska w Dimedic

W Dimedic oferujemy konsultacje lekarskie, które pomogą w diagnozowaniu i leczeniu egzemy. Nasz zespół lekarzy specjalistów pomoże w ustaleniu przyczyny choroby i wdrożeniu odpowiedniego leczenia. W naszej ofercie znajdują się również leki i preparaty, które pomogą w łagodzeniu objawów egzemy i w regeneracji skóry. Nie wahaj się skontaktować z nami, aby umówić się na wizytę. Profesjonalna konsultacja lekarska jest kluczowa w leczeniu egzemy, ponieważ pozwala na indywidualne dobranie terapii, która będzie najskuteczniejsza dla danego pacjenta. Dzięki temu możliwe jest skuteczne zarządzanie chorobą i poprawa jakości życia osób zmagających się z atopowym zapaleniem skóry.