Depresja lękowa (agitowana): objawy, przyczyny i leczenie

Depresja lękowa, czyli agitowana, jest jednym z najcięższych zaburzeń afektywnych. Depresja lękowa objawy obejmują zarówno symptomy psychiczne, jak i fizyczne, które mogą występować razem. 

Pacjenci odczuwają nieustępujące poczucie zagrożenia oraz silne napięcie i pobudzenie psychoruchowe, które mogą powodować myśli samobójcze. Dlatego leczenie depresji lękowej ma charakter przede wszystkim farmakologiczny. Uwaga: depresji lękowej nie należy mylić z nerwicą lękową.

Czym jest depresja lękowa (agitowana)?

Depresja lękowa, zwana też agitowaną, jest szczególną i bardzo ciężką postacią choroby afektywnej, w której dominuje przeżywanie stanów lękowych w wymiarze psychicznym, somatycznym i behawioralnym.

Pacjenci cierpiący na depresję agitowaną żyją w ciągłym poczuciu zagrożenia. Związane z tym napięcie oraz pobudzenie psychoruchowe są tak duże, że implikują podwyższone w stosunku do innych typów depresji ryzyko podejmowania prób samobójczych, jako wyzwolenia z nieznośnego stanu bytu. Dlatego rozpoznanie choroby i szybkie wdrożenie właściwego leczenia jest w tym przypadku wręcz niezbędne. Rozwój depresji lękowej może być związany z dziedzicznością, stresem, czynnikami środowiskowymi i neurochemicznymi.

Depresja lękowa bardzo często występuje u osób starszych i związana jest między innymi z pogarszającym się stanem zdrowia, niepewnością jutra oraz strachem przed zbliżającą się śmiercią. Z tego powodu przez niektórych lekarzy i naukowców utożsamiana jest z tak zwaną depresją inwolucyjną, czyli starczą, aczkolwiek możliwe jest też jej występowanie u pacjentów znacznie młodszych.

Objawy depresji lękowej

Depresja agitowana należy do zaburzeń atypowych i jako taka ma stosunkowo niewiele wspólnego z klasyczną depresją endogenną czy egzogenną (wewnątrz- lub zewnątrzpochodną).

Najbardziej charakterystyczne objawy depresji lękowej to:

• lęk, poczucie zagrożenia,
• silne pobudzenie emocjonalne,
• niepokój manipulacyjny i ruchowy,
• niemożność usiedzenia w jednym miejscu,
• bezproduktywność działań,
• ulatywanie myśli,
• urojenia,
• myśli samobójcze.

Objawy depresyjne, takie jak uczucie przygnębienia i utrata zainteresowania życiem, są również częścią depresji lękowej.

Typowy nastrój depresyjny zazwyczaj występuje w umiarkowanym natężeniu, ale nie jest on cechą konstytuującą chorobę w tej postaci. Nie ma też typowej dla zwykłej depresji apatii, znużenia, zmęczenia. Dominują stany zgoła odmienne.

Przyczyny depresji lękowej

Przyczyny depresji lękowej nie zostały do końca wyjaśnione, tak samo jak przyczyny występowania głównych jej objawów. Agitacja w języku medycznym oznacza niepokój ruchowy. Występowanie depresji lękowej może być związane z genetyką, stresem życiowym i nieprawidłowościami neurochemicznymi.

Zjawisko to charakterystyczne jest nie tylko dla depresji lękowej, ale też takich zaburzeń, jak ADHD czy choroba afektywna dwubiegunowa. Badacze nie są pewni, dlaczego objaw ten towarzyszy depresji o podłożu lękowym. Część naukowców uważa, że depresja agitacyjna jest jednym z tzw. stanów mieszanych, występujących w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, w czasie których możliwe są zarówno epizody depresyjne, jak też maniakalne.

W takim kontekście sama agitacja interpretowana jest jako zjawisko mające cechy manii. Z drugiej jednak strony zauważa się, że pobudzenie u pacjentów cierpiących na depresję lękową ma nieco innych charakter, niż u osób będących w fazie maniakalnej. Dla choroby afektywnej dwubiegunowej charakterystyczna jest między innymi gonitwa myśli. Natomiast w depresji agitowanej myśli częściej ulatują, „gubią” się.

Diagnozowanie depresji lękowej

Diagnozowanie depresji lękowej jest procesem złożonym, który wymaga uwzględnienia wielu czynników. Lekarz lub psycholog przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, aby ocenić jego objawy depresji lękowej oraz historię medyczną. W tym celu stosuje się różne testy i kwestionariusze, takie jak Skala Depresji Becka (BDI) czy Kwestionariusz Lękowy Hamiltona (HAM-A). Te narzędzia pomagają w ocenie nasilenia objawów i ich wpływu na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Dodatkowo, lekarz może zlecić wykonanie badań laboratoryjnych lub obrazowych, aby wykluczyć inne przyczyny występowania objawów, takie jak zaburzenia hormonalne czy neurologiczne. Dokładna diagnoza jest kluczowa dla skutecznego leczenia depresji lękowej.

Leki na depresję lękową

Leczenie depresji lękowej ma charakter przede wszystkim farmakologiczny, prowadzony przez lekarza psychiatrę online lub stacjonarnie. Najczęściej stosowane leki na depresję lękową na receptę składają się z substancji, takich jak:

• mirtazapina - noradrenergiczny i specyficznie serotoninergiczny lek przeciwdepresyjny,
• mianseryna - czteropierścieniowy lek przeciwdepresyjny,
• trazodon - antagonista receptora 5ht2 i inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny,
• amitryptylina, doksepina lub klomipramina – trójpierścienne leki przeciwdepresyjne.

Środki te wykazują działanie typowo przeciwdepresyjne, ale też tłumią odczuwany lęk, uspokajają, ułatwiają zasypianie i zwiększają komfort snu. Co więcej, efekty wyciszające odczuwalne są już po kilku dniach stosowania. Należy jednak pamiętać, że stosowanie wyżej wymienionych leków na depresję lękową wiąże się z określonymi skutkami ubocznymi, wśród których wymienić można:

• wzrost łaknienia, a przez to trudności z kontrolą masy ciała,
• nadmierne wyciszenie,
• zbyt duży spadek ciśnienia tętniczego.

Skuteczność leczenia depresji lękowej

Leczenie depresji lękowej może być bardzo skuteczne, jeśli jest prowadzone przez doświadczonego specjalistę. Jedną z najskuteczniejszych metod jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom zrozumieć i zmienić negatywne wzorce myślenia oraz zachowania. Leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), są również często stosowane w leczeniu depresji lękowej. Te leki pomagają w regulacji poziomu serotoniny w mózgu, co może zmniejszyć objawy lęku i depresji. W niektórych przypadkach, lekarz może zalecić połączenie terapii i leków, aby uzyskać najlepsze rezultaty. Ważne jest, aby leczenie było dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i monitorowane przez specjalistę.

Wsparcie dla osób z depresją lękową

Wsparcie dla osób z depresją lękową jest niezwykle ważne w procesie leczenia. Osoby bliskie mogą odegrać kluczową rolę, oferując wsparcie emocjonalne i praktyczne, takie jak pomoc w codziennych obowiązkach czy towarzyszenie podczas wizyt u lekarza. Grupy wsparcia dla osób z depresją lękową mogą również być bardzo pomocne, umożliwiając wymianę doświadczeń i uzyskanie wsparcia od innych osób zmagających się z podobnymi problemami. Wsparcie może również pochodzić od specjalistów, takich jak psycholodzy czy psychiatrzy, którzy oferują profesjonalną pomoc i prowadzą terapię. Wsparcie społeczne i profesjonalne jest kluczowe dla skutecznego leczenia depresji lękowej i poprawy jakości życia pacjenta.

Nerwica lękowa a depresja

Depresja agitowana często mylona jest z nerwicą lękową. Zaburzenia lękowe i zaburzenia nerwicowe mogą współwystępować z depresją lękową, co utrudnia diagnozę i leczenie. W istocie są to jednak dwa zupełnie inne zaburzenia. Nerwica lękowa powodowana jest zarówno czynnikami biologicznymi, jak też psychicznymi i społecznymi (wymienić w tym kontekście można m.in. osobowość hipochondryczną, uczestnictwo w traumatyzujących wydarzeniach, zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego i hormonalnego oraz wiele innych). Istnieją bardzo różne typy nerwicy lękowej, o zupełnie różnym podłożu i przebiegu, w tym:

• fobie społeczne,
• zespół lęku uogólnionego,
• nerwica wegetatywna,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.

Do typowych objawów nerwicy lękowej należą:

• ataki paniki,
• objawy somatyczne (np. ból brzucha czy głowy),
• fobie, obsesje, kompulsje.

Nerwica lękowa może prowadzić do rozwoju zaburzeń depresyjnych, oba zaburzenia mogą też ze sobą współwystępować, nie należy ich jednak utożsamiać.

Jeśli czujesz niepokojące objawy, zawsze warto skorzystać z pomocy specjalisty, lekarza psychiatry online lub stacjonarnie.

Depresja lękowa jest zaburzeniem, które charakteryzuje się kombinacją objawów depresji i lęku. Diagnozowanie depresji lękowej wymaga uwzględnienia wielu czynników, w tym objawów, historii medycznej i wyników badań laboratoryjnych. Leczenie depresji lękowej może być skuteczne, jeśli jest prowadzone przez doświadczonego specjalistę, a metody takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i leki przeciwdepresyjne odgrywają ważną rolę. Wsparcie dla osób z depresją lękową jest niezwykle ważne i może pochodzić od osób bliskich, grup wsparcia oraz specjalistów. Skuteczne leczenie i wsparcie mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów zmagających się z tym trudnym zaburzeniem.