Jesienna depresja: objawy, sposoby, leki. Jak sobie radzić

Dodano: 26-02-2020 | Aktualizacja: 15-10-2024
Autor: Piotr Brzózka
capsule Konsultacja z e-receptą internal Lek. rodzinny specialist Specjalista

Jesienna depresja jest zespołem objawów przypominających klasyczną postać zaburzeń depresyjnych, występującym jednak wyłącznie sezonowo. Główną przyczyną depresji jesiennej jest niedostatek światła słonecznego. Jak sobie radzić w takiej sytuacji? Poznaj podstawowe sposoby na jesienną depresję.

Jesienna depresja

Jesienna depresja to potoczne określenie stanu emocjonalno-poznawczo-fizjologicznego, znanego w psychiatrii i psychologii jako sezonowe zaburzenie afektywne (ang.: Seasonal Affective Disorder – SAD). Jest to problem zdrowotny o charakterystycznej i złożonej patogenezie, występujący w okresie jesienno-zimowym i zanikający w sezonie wiosenno-letnim. Kryteriami pozwalającymi odróżnić jesienną depresję od zwykłego obniżenia nastroju są:

  • czas występowania objawów – codziennie lub prawie codziennie przez minimum 2 tygodnie w jednym nieprzerwanym ciągu;
  • cykliczność nawrotów – o depresji jesiennej mówimy w sytuacji, gdy podobne jej objawy pojawiają się przez przynajmniej 2 lata z rzędu.

Jesienna depresja najczęściej pojawia się w trzeciej dekadzie życia, a więc u osób będących w pełnym życiowym rozkwicie. W większym stopniu zaburzenie to dotyczy kobiet, niż mężczyzn.

Pojedyncze epizody SAD trwają od kilku do kilkunastu tygodni, natomiast łączny czas trwania choroby, od momentu zdiagnozowania i podjęcia leczenia wynosi od 2 do nawet 11 lat.

Jesienna depresja, choć często lekceważona, zaliczana jest do najczęściej występujących problemów zdrowotnych na świecie, dotykając nawet 10 procent populacji naszego globu, przy czym zjawisko to w zdecydowanie większym stopniu dotyka mieszkańców krajów położonych bliżej bieguna, niż równika.

Skąd się bierze depresja jesienna?

Depresja jesienna jest zaburzeniem o nie poznanej do końca etiologii. Naukowcy wciąż poruszają się w obrębie hipotez, z których najlepiej udowodnione są te głoszące, że SAD powodowane jest przez takie czynniki, jak:

  • niewystarczająca ilość światła słonecznego docierającego do siatkówki oka,
  • zaburzenie rytmów okołodobowych oraz cirkadiańskich,
  • nadmiar ilość melatoniny w organizmie,
  • zaburzenia genetyczne - mutacja w genie melanopsyny.

W szczególności naukowcy koncentrują się na roli światła, które poprzez znajdujące się w siatkówce receptory, zamienione w impulsy nerwowe, oddziałuje na mózg, powodując wydzielanie przez szyszynkę i podwzgórze hormonów odpowiedzialnych za dobry nastrój.

Brak słońca, jakże częsty w okresie jesienno-zimowym, zaburza efektywność tego procesu i powoduje niedobór kluczowych neuroprzekaźników, takich jak serotonina (tzw. hormon szczęścia) i noradrenalina (hormon pobudzający organizm do działania). Brak światła i krótki dzień wpływać też mogą na zaburzenia rytmów biologicznych człowieka, rozregulowując takie parametry, jak czas snu i czas czuwania, co ma proste przełożenie na sferę fizjologii.

Z kolei zaburzenie tzw. rytmów cirkadiańskich oddziałuje na gospodarkę hormonalną, a w szczególności na produkcję melatoniny (tzw. hormonu snu) w szyszynce. Hormon ten syntezowany jest przede wszystkim w ciemności. Skrócenie dnia w okresie jesienno-zimowym sprawia, że w organizmie znajduje się nadmiar melatoniny, czego efektem jest zwiększona skłonność do popadania w stany depresyjne.

Objawy jesiennej chandry

Typowe objawy jesiennej chandry nie różnią się od symptomów klasycznej depresji endo- lub egzogennej. Są to między innymi:

  • obniżony nastrój, utrzymujący się przez minimum 2 tygodnie,
  • rozdrażnienie, niepokój, lękliwość, wrogość wobec otoczenia, apatia, senność, poczucie beznadziei,
  • anhedonia – niezdolność przeżywania radości,
  • brak motywacji, chęci i siły do działania, zarówno na płaszczyźnie psychicznej, jak też fizycznej,
  • zaburzenia lękowe, strachliwość, niepewność jutra,
  • zaniżona samoocena, poczucie winy,
  • zaburzenia snu w tym: wzmożona senność, problemy ze wstawaniem, niechęć do wykonywania pracy, zaniedbywanie obowiązków,
  • zwiększone łaknienie, przybieranie na wadze,
  • osłabienie popędu seksualnego,
  • u kobiet – rozregulowanie cyklu miesięcznego,
  • myśli o śmierci, w tym myśli samobójcze.

Sposoby na jesienną depresję

Jak sobie radzić z objawami sezonowego zaburzenia afektywnego? Sprawdzone sposoby na jesienną depresję, do których można się odwołać, zanim skorzystamy z profesjonalnego leczenia, to:

  • urlop wypoczynkowy w sezonie jesienno-zimowym, najlepiej z wyjazdem w rejony położone bliżej strefy międzyzwrotnikowej, a najlepiej – na półkulę południową, gdzie panuje w tym czasie wiosna lub lato,
  • zwiększona dawka aktywności fizycznej na świeżym powietrzu – kontakt ze światłem słonecznym plus hormony wydzielane na skutek wysiłku,
  • unikanie przebywania w ciemnych pomieszczeniach, podnoszenie żaluzji, rozchylanie zasłon w ciągu dnia,
  • dbałość o relacje intymne, w tym utrzymywanie życia seksualnego na wysokim poziomie,
  • redukcja ekspozycji na stres w codziennym życiu,
  • dieta bogata w magnez i witaminy grupy B,
  • aromaterapia,
  • medytacja.

Leki na jesienną depresję

Jesienna depresja nie jest odrębną jednostką chorobową, a zespołem objawów depresyjnych występujących w określonym czasie. W jej leczeniu stosunkowo rzadko stosuje się środki farmakologiczne przepisywane przez psychiatrę, a jeśli tak, zazwyczaj są to:

  • dostępne na receptę leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny,
  • bupropion, czyli selektywny inhibitor zwrotnego wychwytu noradrenaliny i dopaminy (także na receptę),
  • wydawane bez recepty preparaty ziołowe na bazie dziurawca.

Jednak leki na depresję używane są tylko w ostateczności. Podstawowym standardem jest fototerapia, metoda stosunkowo rzadko stosowana w leczeniu innych typów depresji, która jednakże wprost odpowiada na potrzeby ludzkiego organizmu jesienną i zimową porą, wobec naturalnego niedostatku światła słonecznego.

Fototerapia polega na naświetlaniu siatkówki oka pacjenta sztucznym światłem o mocy od 2,5 do nawet 10 tysięcy luksów, czego efektem jest zwiększona synteza hormonów odpowiedzialnych za nasze samopoczucie. Skuteczność fototerapii w zwalczaniu jesiennej depresji szacowana jest na 60-80 procent.

Czytaj też:


Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz psychiatra online

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online




Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
 

Bibliografia do artykułu

  • Bernarda Bereza, Depresja sezonowa – wybrane aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, Pediatr Med Rodz 2009, 5 (2)
  • Agnieszka Sieczka, Jesienny smutek – czym jest depresja sezonowa, http://www.psychologia.edu.pl
Zobacz więcej