Jesienna depresja: objawy, sposoby, leki. Jak sobie radzić

Jesienna depresja jest zespołem objawów przypominających klasyczną postać zaburzeń depresyjnych, występującym jednak wyłącznie sezonowo. Główną przyczyną depresji jesiennej jest niedostatek światła słonecznego. Jak sobie radzić w takiej sytuacji? Poznaj podstawowe sposoby na jesienną depresję.

Jesienna depresja

Jesienna depresja to potoczne określenie stanu emocjonalno-poznawczo-fizjologicznego, znanego w psychiatrii i psychologii jako sezonowe zaburzenie afektywne (ang.: Seasonal Affective Disorder – SAD). Jest to problem zdrowotny o charakterystycznej i złożonej patogenezie, występujący w okresie jesienno-zimowym i zanikający w sezonie wiosenno-letnim. Kryteriami pozwalającymi odróżnić jesienną depresję od zwykłego obniżenia nastroju są:

• czas występowania objawów – codziennie lub prawie codziennie przez minimum 2 tygodnie w jednym nieprzerwanym ciągu;
• cykliczność nawrotów – o depresji jesiennej mówimy w sytuacji, gdy podobne jej objawy pojawiają się przez przynajmniej 2 lata z rzędu.

Jesienna depresja najczęściej pojawia się w trzeciej dekadzie życia, a więc u osób będących w pełnym życiowym rozkwicie. W większym stopniu zaburzenie to dotyczy kobiet, niż mężczyzn.

Pojedyncze epizody SAD trwają od kilku do kilkunastu tygodni, natomiast łączny czas trwania choroby, od momentu zdiagnozowania i podjęcia leczenia wynosi od 2 do nawet 11 lat.

Jesienna depresja, choć często lekceważona, zaliczana jest do najczęściej występujących problemów zdrowotnych na świecie, dotykając nawet 10 procent populacji naszego globu, przy czym zjawisko to w zdecydowanie większym stopniu dotyka mieszkańców krajów położonych bliżej bieguna, niż równika.

Skąd się bierze depresja jesienna?

Depresja jesienna jest zaburzeniem o nie poznanej do końca etiologii. Naukowcy wciąż poruszają się w obrębie hipotez, z których najlepiej udowodnione są te głoszące, że SAD powodowane jest przez takie czynniki, jak:

• niewystarczająca ilość światła słonecznego docierającego do siatkówki oka,
• zaburzenie rytmów okołodobowych oraz cirkadiańskich,
• nadmiar ilość melatoniny w organizmie,
• zaburzenia genetyczne - mutacja w genie melanopsyny.

W szczególności naukowcy koncentrują się na roli światła, które poprzez znajdujące się w siatkówce receptory, zamienione w impulsy nerwowe, oddziałuje na mózg, powodując wydzielanie przez szyszynkę i podwzgórze hormonów odpowiedzialnych za dobry nastrój.

Brak słońca, jakże częsty w okresie jesienno-zimowym, zaburza efektywność tego procesu i powoduje niedobór kluczowych neuroprzekaźników, takich jak serotonina (tzw. hormon szczęścia) i noradrenalina (hormon pobudzający organizm do działania). Brak światła i krótki dzień wpływać też mogą na zaburzenia rytmów biologicznych człowieka, rozregulowując takie parametry, jak czas snu i czas czuwania, co ma proste przełożenie na sferę fizjologii.

Z kolei zaburzenie tzw. rytmów cirkadiańskich oddziałuje na gospodarkę hormonalną, a w szczególności na produkcję melatoniny (tzw. hormonu snu) w szyszynce. Hormon ten syntezowany jest przede wszystkim w ciemności. Skrócenie dnia w okresie jesienno-zimowym sprawia, że w organizmie znajduje się nadmiar melatoniny, czego efektem jest zwiększona skłonność do popadania w stany depresyjne.

Objawy jesiennej chandry

Typowe objawy jesiennej chandry nie różnią się od symptomów klasycznej depresji endo- lub egzogennej. Są to między innymi:

• obniżony nastrój, utrzymujący się przez minimum 2 tygodnie,
• rozdrażnienie, niepokój, lękliwość, wrogość wobec otoczenia, apatia, senność, poczucie beznadziei,
• anhedonia – niezdolność przeżywania radości,
• brak motywacji, chęci i siły do działania, zarówno na płaszczyźnie psychicznej, jak też fizycznej,
• zaburzenia lękowe, strachliwość, niepewność jutra,
• zaniżona samoocena, poczucie winy,
• zaburzenia snu w tym: wzmożona senność, problemy ze wstawaniem, niechęć do wykonywania pracy, zaniedbywanie obowiązków,
• zwiększone łaknienie, przybieranie na wadze,
• osłabienie popędu seksualnego,
• u kobiet – rozregulowanie cyklu miesięcznego,
• myśli o śmierci, w tym myśli samobójcze.

Sposoby na jesienną depresję

Jak sobie radzić z objawami sezonowego zaburzenia afektywnego? Sprawdzone sposoby na jesienną depresję, do których można się odwołać, zanim skorzystamy z profesjonalnego leczenia, to:

• urlop wypoczynkowy w sezonie jesienno-zimowym, najlepiej z wyjazdem w rejony położone bliżej strefy międzyzwrotnikowej, a najlepiej – na półkulę południową, gdzie panuje w tym czasie wiosna lub lato,
• zwiększona dawka aktywności fizycznej na świeżym powietrzu – kontakt ze światłem słonecznym plus hormony wydzielane na skutek wysiłku,
• unikanie przebywania w ciemnych pomieszczeniach, podnoszenie żaluzji, rozchylanie zasłon w ciągu dnia,
• dbałość o relacje intymne, w tym utrzymywanie życia seksualnego na wysokim poziomie,
• redukcja ekspozycji na stres w codziennym życiu,
• dieta bogata w magnez i witaminy grupy B,
• aromaterapia,
• medytacja.

Leki na jesienną depresję

Jesienna depresja nie jest odrębną jednostką chorobową, a zespołem objawów depresyjnych występujących w określonym czasie. W jej leczeniu stosunkowo rzadko stosuje się środki farmakologiczne przepisywane przez psychiatrę, a jeśli tak, zazwyczaj są to:

• dostępne na receptę leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny,
• bupropion, czyli selektywny inhibitor zwrotnego wychwytu noradrenaliny i dopaminy (także na receptę),
• wydawane bez recepty preparaty ziołowe na bazie dziurawca.

Jednak leki na depresję używane są tylko w ostateczności. Podstawowym standardem jest fototerapia, metoda stosunkowo rzadko stosowana w leczeniu innych typów depresji, która jednakże wprost odpowiada na potrzeby ludzkiego organizmu jesienną i zimową porą, wobec naturalnego niedostatku światła słonecznego.

Fototerapia polega na naświetlaniu siatkówki oka pacjenta sztucznym światłem o mocy od 2,5 do nawet 10 tysięcy luksów, czego efektem jest zwiększona synteza hormonów odpowiedzialnych za nasze samopoczucie. Skuteczność fototerapii w zwalczaniu jesiennej depresji szacowana jest na 60-80 procent.

Czytaj też:

• Wahania nastroju: u mężczyzn, nastolatków, kobiet
• Nieleczona depresja - objawy i skutki. Do czego prowadzi?

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz psychiatra online

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.