Punkcja zatok: kiedy jest potrzebna jako leczenie zapalenia zatok?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechurą
Borykasz się z częstymi zapaleniami zatok?
Nie masz już siły na przyjmowanie kolejnych antybiotyków czy innych leków i chciałbyś po prostu normalnie oddychać?
Jeśli w Twoim przypadku farmakologia zawodzi, możliwe, że konieczne okaże się wykonanie punkcji zatok.
Nie musisz się jej jednak bać, ponieważ ten zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Igła oczywiście może wprowadzać Cię w lekki dyskomfort, ale zabieg trwa tylko kilka minut, więc z pewnością dasz radę!
Za to ulga, którą możesz poczuć po tym zabiegu może być niesamowita dla Ciebie.
Jeśli masz już wyznaczoną wizytę na zabieg, to koniecznie przeczytaj, co musisz wiedzieć na temat punkcji.
Zanim przejdziemy do punkcji: czym jest zapalenie zatok
Zapalenie zatok to infekcja, która rozwinęła się na skutek działania wirusów, bakterii, grzybów, alergii bądź zaburzeń anatomicznych (np. krzywa przegroda nosowa).
Wśród przyczyn zapalenia zatok wymienia się także choroby zębów, niewłaściwie przeprowadzone leczenie stomatologiczne, a także czynniki środowiskowe – głównie dym tytoniowy oraz pyły różnego pochodzenia.
Problemem, który głównie odczuwany jest przez pacjentów jest niedrożność zatok spowodowana zalegającą w nich wydzieliną (popularnie zwaną katarem).
Jest ona wyjątkowo uciążliwa, zwłaszcza podczas snu.
Poza tym zapalenie zatok może powodować:
- gorączkę;
- wyciek lub zaleganie wydzieliny w nosie;
- ból, ucisk oraz uczucie rozpierania w obrębie twarzoczaszki;
- upośledzenie węchu;
- ogólne zmęczenie;
- brak łaknienia;
- nieprzyjemny zapach z ust;
- zablokowany nos bez obecności kataru;
- ból ucha;
- zapalenie ucha;
- ból gardła;
- męczący kaszel.
Punkcja zatok: czym jest i po co się ją wykonuje?
Musisz wiedzieć, że celem leczenia zapalenia zatok jest udrożnienie ujść zatok przynosowych.
Lekarze mają do dyspozycji wiele metod leczenia, a ich dobór jest uzależniony przede wszystkim od czasu utrzymywania się objawów i stopnia ich nasilenia.
Zwyczajowo w pierwszej kolejności następuje leczenie farmakologiczne. Wybór leku na zatoki, oczywiście uzależniony jest od tego, co spowodowało zapalenie zatok.
Jeśli są to bakterie – to antybiotyki (bakteryjne zapalenie zatok).
Z kolei jeśli wirusy (wirusowe zapalenie zatok) - to leki mukolityczne oraz przeciwzapalne.
Problem tak naprawdę pojawia się dopiero wtedy, kiedy zapalenie zatok nawraca lub mimo leczenia farmakologicznego objawy się utrzymują.
Co można z tym zrobić?
Choć może słyszałeś kiedyś o punkcji zatok, to tak naprawdę trzeba przyznać, że ten zabieg wykonuje się coraz rzadziej.
Punkcję zatok przy zapaleniu traktuje się jako leczenie wspomagające.
Zazwyczaj zabieg wykonuje się po stwierdzeniu obecności płynu w zatoce szczękowej na zdjęciu RTG.
Dzięki zabiegowi możliwa jest aspiracja (upuszczenie) treści zapalnej z zatok, co daje możliwość ich przepłukania i podania leków miejscowo, wprost do zatok.
Ogromną zaletą punkcji jest to, że pełni ona nie tylko funkcję terapeutyczną, ale także diagnostyczną.
Z jednej strony umożliwia szybkie usunięcie zalegającej wydzieliny, przepłukanie zatok i podanie leków.
Z drugiej strony służy jako badanie oceniające drożność zatok i umożliwiające pobranie materiału do badania bakteriologicznego.
Czyli krótko mówiąc – punkcja zatok pozwala ocenić to, co faktycznie się w nich dzieje i rozpocząć najlepiej dobrane leczenie.
Czy wszystkie zatoki mogą zostać poddane punkcji?
Warto podkreślić, że w trybie ambulatoryjnym możliwe jest jedynie wykonanie punkcji zatoki szczękowej.
Jak wygląda taka punkcja zatok:
- laryngolog wprowadza igłę punkcyjną do przedniej części przewodu nosowego dolnego,
- następnie przebija ściankę sąsiadującej z nim zatoki szczękowej
- wstrzykuje do jej wnętrza roztwór soli fizjologicznej.
W ten sposób wypłukiwana jest zalegająca wydzielina i dochodzi do udrożnienia zatok.
Punkcję zatoki klinowej można przeprowadzić z użyciem specjalnej kaniuli, natomiast punkcję zatoki czołowej przeprowadza się tylko w warunkach sali operacyjnej.
Nigdy natomiast nie wykonuje się punkcji zatok sitowych.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, pacjenci z przewlekłym zapaleniem zatok sitowych są kierowani na leczenie chirurgiczne.
Brzmi groźnie?
Najczęściej zabiegi przeprowadza się metodą endoskopową, a więc nie ma się czego bać.
Podstawowe pytanie: czy punkcja zatok boli?
Wielu pacjentów zastanawia się czy punkcja zatok boli.
Musisz wiedzieć, że wykonywanie tego zabiegu nie powinno Cię boleć.
Punkcja zatok wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, dlatego może być ona jedynie nieprzyjemna pod względem psychicznym.
To znaczy?
Zabieg może być dla Ciebie po prostu niekomfortowy, widok igły (zwłaszcza dla tych, którzy mdleją na jej widok) z pewnością nie będzie przyjemny.
Warto jednak wziąć pod uwagę fakt, że punkcja zatok trwa maksymalnie parę minut.
Ból może pojawić się natomiast po zabiegu, kiedy znieczulenie przestanie działać, ale nie powinien być szczególnie uciążliwy i trwać więcej niż 3-4 dni.
Lekarze laryngolodzy zalecają zazwyczaj stosowanie leków przeciwbólowych, które są ogólnodostępne w aptece.
Na bóle mogą pomóc także chłodne okłady.
Wystarczy owinąć zamrożone warzywa (np. groszek) w ściereczkę czy ręcznik i przykładać na obolałe miejsca.
Oczywiście nie musi być to groszek, ale akurat warzywa w takiej formie idealnie dopasowują się do obolałej powierzchni.
Okłady będą szczególnie pomocne wtedy, kiedy pojawią się krwawienia z nosa, co jest normalnym zjawiskiem będącym efektem naruszenia błony śluzowej nosa.
Czasami lekarze dodatkowo zalecają inhalacje na zatoki, które wspomagają rekonwalescencję po zabiegu.
Kiedy wykonuje się punkcję zatok?
Po pierwsze – punkcję zatok wykonuje się jedynie doraźnie w ostrych i gwałtownych stanach zapalnych, które nie poddają się leczeniu zachowawczemu.
Można nawet stwierdzić, że obecnie coraz rzadziej dochodzi do takich sytuacji.
Leczenie zapalenia zatok zależy przede wszystkim od przyczyny stanu zapalnego.
Jeśli chorobę wywołały wirusy, leczenie opiera się na stosowaniu preparatów niwelujących objawy zapalenia oraz nawadnianiu organizmu.
W przypadku zapalenia zatok bakteryjnego niezbędna jest antybiotykoterapia, natomiast grzybicze zapalenie zatok leczy się preparatami zwalczającymi grzyby.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych – tomografii komputerowej zatok lub badania endoskopowego.
Dopiero na podstawie tych badań lekarz dobierze odpowiednie leczenie – zachowawcze lub chirurgiczne.
Jednak musisz wiedzieć, że zazwyczaj nawracające i przewlekłe stany zapalne zatok leczy się niestety chirurgicznie.
Najczęściej wykonywaną metodą jest mikrochirurgia wewnątrznosowa z wykorzystaniem techniki endoskopowej.
Czasem zastosowanie znajduje także balonikowanie endoskopowe zatok.
Warto jednak skonsultować się w swojej sprawie z drugim lekarzem, aby móc porównać opinie dwóch specjalistów.
Choć zabiegi te nie są szczególnie obciążone powikłaniami – to jednak jest to ingerencja w organizm, którą powinno się porządnie przemyśleć.
Jak przygotować się do zabiegu punkcji zatok?
Nie musisz przygotowywać się w żaden szczególny sposób.
Zabieg punkcji zatok zazwyczaj wykonuje się w przychodni czy poradni laryngologicznej.
Nie musisz być na czczo lub specjalnie się ubierać.
Podczas zabiegu przyjmujesz pozycję siedzącą na fotelu, z głową lekko odgiętą do tyłu, trochę jak u dentysty.
Najpierw otrzymujesz znieczulenie, następnie dochodzi do samego zabiegu punkcji.
Całość zabiegu trwa tylko kilka minut, po nim możesz normalnie opuścić miejsce zabiegu.
Jeśli możesz – zostań chociaż tego dnia w domu i odpoczywaj.
Punkcja zatok a powikłania
Czy mogą pojawić się jakieś powikłania po zabiegu punkcji zatok?
Teoretycznie – tak, ponieważ każdy zabieg jest obarczony mniejszym czy większym ryzykiem.
Punkcja zatok jest jednak uważana przez środowisko lekarskie za bezpieczny zabieg, a powikłania są naprawdę rzadkie.
Jeśli już występują, to są to bóle głowy, krwawienie z nosa czy bóle zębów, które mogą być skutkiem podrażnionych nerwów podczas zabiegu.
Dochodzi jednak do tego niezwykle rzadko i w takich przypadkach naprawdę wystarczy lek przeciwbólowy dostępny w domowej apteczce.
W przypadku pojawienia się silnych dolegliwości bólowych w okolicach zatok poddanych punkcji – koniecznie skontaktuj się z lekarzem, który wykonywał zabieg.
Punkcja zatok czołowych – dlaczego robi się ją w znieczuleniu ogólnym?
Jeśli zatoki czołowe zostały objęte infekcją, która nie jest podatna na leczenie farmakologiczne, a zapalenie przenosi się na sąsiadujące tkanki – to z reguły konieczne jest chirurgiczne przeprowadzenie punkcji zatok czołowych w znieczuleniu ogólnym.
Zatoki czołowe to drugie w kolejności zatoki (patrząc na ich wielkość) w ciele człowieka, znajdują się w towarzystwie kości czołowych czy gałek ocznych – a więc w momencie silnej i niepodatnej na leczenie infekcji stwarzają bezpośrednie ryzyko dla ich funkcji.
Punkcję Kuemel-Becka (czyli zatok czołowych) przeprowadza się nacinając skórę nad łukiem brwi, kierując się w stronę nosa.
Następnie rozdziela się tkanki podskórne, aż do momentu dojścia do przedniej ściany zatoki.
W niej wykonuje się drobny otwór i tą drogą odsysa zaległą wydzielinę.
Zdarza się, że lekarz podczas zabiegu decyduje się usunąć fragmenty śluzówki, które zostały zmienione chorobowo.
Takie wycinki bada się histopatologicznie, aby ocenić ich stan i wykluczyć ewentualne nowotwory.
Okres rekonwalescencji po takim zabiegu to około 2-4 dni, również dlatego, że czasem konieczne jest pozostawienia sączka z zatoki, który umożliwia dalszy odpływ wydzieliny.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Europejskie wytyczne na temat zapalenia nosa i zatok przynosowych oraz polipów nosa – EPOS 2012, Otorynolaryngologia 2013, 12(2): 60-71
- Antoni Krzeski Zapalenie zatok przynosowych, Magazyn Otorynolaryngologiczny, wydanie specjalne, wrzesień 2003.
Podobne artykuły
