Łupież pstry – czym jest i jak go rozpoznać? Objawy, leczenie i domowe sposoby

Białe drobinki łuszczącej się skóry głowy widoczne na włosach i ubraniu.

Z pewnością tak większość z nas opisałaby łupież.

Ale czy ma on coś wspólnego z łupieżem pstrym?

Istnieją pewne podobieństwa, jednak odmienne formy łupieżu należy różnicować.

Tak, jest ich jeszcze więcej.

Nie wszystkie występują na skórze głowy, dlatego często mylimy je z innymi chorobami skóry.

Dowiedz się, jak rozpoznać łupież pstry i gdzie ujawniają się charakterystyczne zmiany.

Poznaj przyczyny tej dermatozy, powszechne metody leczenia i domowe sposoby pielęgnacyjne.

Sprawdź też, czy łupież pstry jest zaraźliwy i czy pozostawia po sobie trwałe ślady. 
 

Czym jest łupież pstry i co odróżnia go od łupieżu, który znamy?

Myśląc o łupieżu wyobrażamy sobie charakterystyczny biały pył na włosach, który uwidacznia się na skutek nadmiernego złuszczania naskórka owłosionej skóry głowy.

To całkiem słuszne skojarzenie, jednak zbyt ogólne.

Dlaczego?

Łupież jest dość szerokim pojęciem i nie odnosi się do jednego rodzaju dermatozy.

Co więcej, potrafi występować na różnych obszarach ciała i przyjmować odmienną postać.

Możesz więc usłyszeć m.in. o łupieżu:

• suchym owłosionej skóry głowy,
• tłustym owłosionej skóry głowy,
• różowym Gilberta,
• białym,
• rumieniowatym,
• czerwonym mieszkowym,
• pstrym.

 

U podstaw każdego z wymienionych schorzeń można znaleźć zróżnicowane przyczyny, ale nas na tę chwilę interesuje ostatnia z wymienionych dolegliwości.

Zatem co to jest łupież pstry?

Łupież pstry (łac. Pityriasis versicolor, PV) jest stosunkowo częstą chorobą skóry wywoływaną przez grzyba drożdżopodobne z gatunku Malessezia.

Drożdżak ten stale bytuje na skórze większości zdrowych ludzi, gdyż wchodzi w skład jej fizjologicznej flory.

Jednak gdy trafi na osobę podatną na zakażenie i pewne sprzyjające warunki środowiskowe, to zaczyna się szybko i nadmiernie namnażać, co prowadzi do chorobowych zmian. Zmiany chorobowe pojawiwiają się po okresie dojrzewania, bardzo rzadko występują u dzieci.

Owe zmiany przyjmują postać owalnych plam widocznych na powierzchni skóry, głównie tułowia, szyi i ramion. Wyróżniają się jaśniejszymi lub ciemniejszymi barwami, odznaczają od zdrowej tkanki i mają tendencję do złuszczania się.

Jest to niestety schorzenie przewlekłe, z tendencją do nawracania.

Odsetek nawrotów sięga nawet 60-80%.

Łupież pstry występuje u ludzi na całym świecie, jednak najwięcej przypadków odnotowuje się u mieszkańców obszarów tropikalnych.

Choruje tam nawet do 40% populacji, a dla porównania, w europejskim klimacie umiarkowanym ok. 1-4%.

Dlaczego?

Co leży u podstaw rozwoju choroby?

 

Przyczyny łupieżu pstrego, czyli co pobudza grzyby Malassezia do patologicznego rozwoju

Jak już wiesz, Malassezia to drożdżak, a one lubią wysoką temperaturę i dużą wilgotność powietrza.

W takich warunkach potrafią szybko wzrastać na powierzchni skóry, przechodząc z fazy drożdżopodobnej do strzępkowej.

Dlatego preferują tropiki, ale zadowolą się również ciepłym latem i innymi dogodnymi okolicznościami.

Wśród czynników prowadzących do rozwoju łupieżu pstrego wymienia się:

• wzmożoną czynność gruczołów łojowych,
• nadmierną potliwość i nadpotliwość,
• wrodzone predyspozycje,
• zaburzenia odporności,
• nieodpowiednią dietę, ubogą w niezbędne witaminy i mikroelementy, a bogatą w cukry proste i tłuszcze,
• niedożywienie,
• długotrwałą antybiotykoterapię,
• stosowanie tabletek antykoncepcyjnych,
• nieodpowiednią higienę osobistą,
• wahania hormonalne,
• cerę ze skłonnością do przetłuszczania się,
• otyłość, która może prowadzić do nadmiernego wydzielania potu,
• przyjmowanie niektórych leków, w tym kortykosteroidów.

 

Jeśli z powyższej listy wyodrębnimy wahania hormonalne, które prowadzą do nadmiernej aktywności gruczołów łojowych, to faktycznie w grupie osób najbardziej narażonych na łupież pstry w czołówce królują młodzi dorośli po okresie pokwitania.

Dobrze jest więc w tym wieku (i nie tylko wtedy) zadbać o odpowiednią higienę osobistą, a latem, czy w ciepłych krajach, zwrócić szczególną uwagę na ochronę przed przegrzewaniem organizmu.

 

Czy łupież pstry jest zaraźliwy? Jeśli tak, to jak można uniknąć zarażenia?

Aby łupież pstry pojawił się na powierzchni twojej skóry nie musisz mieć kontaktu z zakażoną osobą, ale taka styczność zwiększa ryzyko zachorowania.

Oznacza to, że łupież pstry jest zaraźliwy.

Chociaż nie tak bardzo jak chociażby grzybica stóp, czy grzybica paznokci, to jednak należy do grupy chorób zakaźnych.

Może do tego doprowadzić bezpośredni kontakt z osobą cierpiącą na ten rodzaj grzybicy, ale przeważnie infekcja rozprzestrzenia się poprzez korzystanie z tych samych przedmiotów użytku osobistego, w tym:

• ręczników,
• szczotek i grzebieni,
• bielizny i ubrań.

 

Jednak to nie wszystko.

O zarażenie nie jest również trudno w miejscach użyteczności publicznej, takich jak:

• baseny,
• sauny,
• solaria,
• salony kosmetyczne,
• zakłady fryzjerskie.

 

Dlatego tak ważne jest zwracanie uwagi na utrzymywanie czystości w miejscach, w których twoja skóra może mieć bezpośredni lub pośredni kontakt z różnymi powierzchniami czy przedmiotami, z których korzystają inni.

Pamiętaj również o tym, aby dbać nie tylko o bezpieczeństwo swoje, ale i innych osób.

Jeśli zauważysz u siebie symptomy jakiejkolwiek dermatozy, skonsultuj się z lekarzem, zanim postanowisz popływać w basenie czy wygrzać się w saunie.

Ale: jak rozpoznać łupież pstry?

 

Różnorodne odcienie plam, czyli charakterystyczne objawy łupieżu pstrego

Odznaczający się rozmaitością barw, tak brzmi definicja słowa „pstry” według „Słownika języka polskiego” PWN.

Czy ma to swoje odzwierciedlenie w nazwie pstrego łupieżu?

Owszem. Może nie mamy w tym przypadku do czynienia ze wszystkimi kolorami tęczy, jednak zmiany skórne związane z łupieżem pstrym występują w różnych barwach, od złamanej bieli, poprzez róż, delikatne zaczerwienienie, ciemną żółcień, beż, aż do ciemnego odcienia brunatnego.

Mogą być ciemniejsze lub jaśniejsze od właściwego kolorytu skóry.

Czy trudno je zauważyć?

To zależy od stadium zaawansowania choroby, jak również od pory roku.

Na początku zmiany mogą być delikatnie odbarwione lub przebarwione, przez co możesz nawet nie zwrócić na nie uwagi.

Jednak po ekspozycji na słońce odnotujesz różnicę, gdyż na skutek zahamowania produkcji naturalnego pigmentu, skóra w miejscu zakażenia się nie opala.

W wyniku zmiany pigmentacji można zaobserwować na przykład białe plamy na skórze.

Dodatkowo, nowe i starsze wykwity charakteryzują się odmienną intensywnością zabarwienia, co nadaje skórze rzeczonego, pstrego wyglądu.

Poza specyficznym kolorem, wykwity związane z łupieżem pstrym:

• mają owalny, okrągły, nieregularny kształt,
• są wyraźnie odgraniczone od zdrowej tkanki,
• występują w rozproszeniu lub zaczynają się zlewać w większe struktury,
• mają tendencję do złuszczania się,
• są przesuszone i szorstkie w dotyku,
• mogą prowadzić do uczucia swędzenia, ale nie jest to regułą.

Chociaż w przypadku opisywanej choroby grzyby intensywnie kolonizują skórę to przeważnie nie powodują dodatkowych objawów związanych ze stanem zapalnym lub są one minimalne.

Wiesz już jak wyglądają zmiany, ale gdzie można się ich spodziewać?

 

Jakie obszary ciała atakuje łupież pstry? Czy pojawia się na głowie?

W przeciwieństwie do najbardziej rozpoznawalnej postaci łupieżu, łupież pstry najczęściej pojawia się na skórze:

• pleców,
• karku,
• ramion,
• górnych części klatki piersiowej, w tym dekoltu,
• okolicy pach,
• brzucha.

Pierwsze plamki zazwyczaj dostrzega się na klatce piersiowej.

Początkowo pojedyncze wykwity z czasem zlewają się w większe zmiany, które rozprzestrzeniają się na ramiona, szyję i plecy, przez co zajmują coraz bardziej rozległe obszary skóry.

Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy w porę nie wdrożono odpowiedniego leczenia.

A czy plamy mogą ujawnić się na głowie?

Owszem.

Czasem w wyniku szerzenia się zmian, a niekiedy na skutek zarażenia (na przykład po użyciu ręcznika osoby chorej), pstre plamy rozpoznawane są na owłosionej skórze głowy, a nawet na twarzy.

Tak, jak część osób nie zauważa lub ignoruje pierwsze objawy łupieżu pstrego na ciele, tak większe skupiska zmian lub łupież pstry na twarzy staje się często powodem do niepokoju.

Panika nigdy nie jest wskazana, ale wizyta u lekarza zawsze i lepiej nie odkładać jej na później.

 

Diagnostyka łupieżu pstrego, czyli jak odróżnić go od innych chorób skóry

Chociaż wszelkie zmiany skórne coraz częściej lubimy konsultować z doktorem Google, to rozpoznanie i leczenie łupieżu pstrego najlepiej pozostawić specjaliście czyli dermatologowi.

Nawet jeśli plamy na ciele do złudzenia przypominają te ze zdjęć łupieżu pstrego zamieszczone na forach internetowych, to nadal nie możemy mieć pewności, z jaką chorobą mamy do czynienia.

Zadaniem lekarza jest m.in. odróżnienie ich na przykład od różnych form bielactwa, wyprysku łojotokowego, czy łupieżu różowego Gilberta.

Warto więc swoje kroki skierować prosto do dermatologa lub w pierwszej kolejności do lekarza rodzinnego.

Charakterystyczny obraz kliniczny i wywiad lekarski pozwalają na wstępne rozpoznanie schorzenia, ale w szczegółowej diagnostyce wykorzystuje się również:

• badanie mykologiczne – które może potwierdzić lub wykluczyć obecność konkretnych grzybów,
• lampę Wooda – dzięki której można dokładniej zbadać specyficzne zmiany zabarwienia skóry, jednak jedynie w przypadku zakażenia wybranymi gatunkami drożdżaków Malassezia, głównie Malassezia furfur.

 

Jeśli badania potwierdzą wstępną diagnozę, można przystąpić do leczenia zmian.

Jak wygląda terapia?

 

Jak leczyć łupież pstry? Czy konieczne są leki, czy wystarczy właściwa pielęgnacja?

Leczenie łupieżu pstrego uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby, rozległości zmian, czy stanu pacjenta. Terapia wykorzystuje szereg leków przeciwgrzybiczych stosowanych zarówno miejscowo, jak i ogólnie.

W większości przypadków schorzenie ustępuje w wyniku leczenia miejscowego, jednak długotrwale zakażenie i nasilenie zmian, mogą wymagać podawania preparatów doustnych.

Kuracja miejscowa zakłada stosowanie:

• żeli, kremów i maści przeciwgrzybiczych na bazie ketokonazolu,
• mydeł, płynów, szamponów przeciwłupieżowych zawierających w swoim składzie np. siarczek selenu, ketokonazol, ekonazol.

 

Tabletki na łupież pstry stosuje się w terapii ogólnej.

Przeważnie są to doustne leki przeciwgrzybicze bazujące na ketokonalozu czy flukonazolu.

Warto pamiętać o tym, że jeśli leczenie rozpoczęto w fazie odbarwień skórnych, to nawet po wyeliminowaniu chorobowych ognisk grzyba, jaśniejsze ślady mogą się utrzymywać jeszcze przez kilka tygodni.

Wówczas należy poczekać na powrót pigmentacji.

Inną kwestią jest nawrotowy charakter schorzenia.

Należy się liczyć z tym, że skoro raz łupież pstry dał o sobie znać, to z dużym prawdopodobieństwem powróci.

Szczególnie w sprzyjających warunkach.

Czy można się przed tym ochronić?

 

Domowe sposoby na łupież pstry i działania profilaktyczne

Wiesz już, że zakończenie terapii farmakologicznej nie musi oznaczać końca problemów. Łupież pstry to choroba przewlekła, dlatego warto przestrzegać kilku wskazówek, które mogą okazać się pomocne nie tylko podczas właściwego leczenia, ale również w celach profilaktycznych.

Nie oznacza to ciągłego przyjmowania leków, a bardziej o stosowanie domowych sposobów na łupież pstry.

Czy w trakcie kuracji, czy po niej, pamiętaj aby:

• sięgać po zalecane dermokosmetyki przeciwłupieżowe – regularnie w trakcie leczenia, od czasu do czasu zapobiegawczo,
• dbać o odpowiednią higienę osobistą i rutynę pielęgnacyjną całego ciała,
• wybierać naturalne kosmetyki, na przykład na bazie wyciągów roślinnych, a wystrzegać się chemicznych mieszanek, które mogą pogorszyć ogólny stan skóry,
• często zmieniać bieliznę, ubrania, a także pościel i ręczniki, a wszystko to prać w wysokiej temperaturze,
• unikać lub ostrożnie korzystać z basenów, saun, solariów, a w salonach fryzjerskich, czy kosmetycznych sprawdzać przestrzeganie rygorów sanitarnych,
• nie przegrzewać organizmu i nie doprowadzać do nadmiernego pocenia się – warto sztuczne i obcisłe ubrania zamienić na naturalne, luźne i przewiewne,
• korzystać wyłącznie ze swoich rzeczy osobistych, garderoby, ręczników, kosmetyków etc.,
• zwrócić uwagę na swoje nawyki żywieniowe – wyeliminować nadmiar cukru, niezdrowych tłuszczów, produktów przetworzonych, na rzecz warzyw, owoców, ryb czy produktów pełnoziarnistych,
• pić odpowiednią dawkę wody, a odstawić wszelkie słodkie i gazowane napoje,
• ograniczyć lub całkowicie porzucić palenie papierosów i spożywanie alkoholu,
• po zauważeniu pierwszych objawów, jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

 

Wśród naturalnych sposobów na łupież pstry wymienia się również stosowanie konkretnych ziół, czy to w formie naparów do picia, okładów na skórę, czy preparatów do smarowania.

Część z nich wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, część zapobiega nadmiernej produkcji łoju, czy działa przeciwzapalnie.

Na liście ziół na łupież pstry odnajdziemy m.in.:

• ocet jabłkowy,
• kurkumę,
• olejek z drzewa herbacianego,
• glistnik jaskółcze ziele,
• olej z oregano,
• nagietek,
• aloes,
• olej kokosowy.

 

Nie oznacza to jednak, że możemy dowoli polewać zmiany octem, czy smarować olejkiem z oregano.

Zanim więc sięgniesz po jakikolwiek specyfik na łupież pstry, w pierwszej kolejności skonsultuj się z lekarzem.

Ważne: Pamiętaj, domowe sposoby na dermatozy mogą wspomagać proces leczenia, ale go nie zastępują.

Nie próbuj niczego na własną rękę, bez uprzedniego kontaktu ze specjalistą.

 

Co się stanie, jeśli nie podejmiesz leczenia? Czy istnieją powikłania łupieżu pstrego?

Chociaż zmiany pojawiające się w przebiegu łupieżu pstrego nie wyglądają zbyt estetycznie, szczególnie jeśli choroba zajmuje duży obszar skóry, to na szczęście mogą całkowicie ustąpić, bez pozostawiania widocznych śladów.

Nawet, gdy po wyeliminowaniu grzyba na ciele nadal można obserwować odbarwienia lub przebarwienia, to one również z czasem ulegają całkowitemu ograniczeniu.

Schorzeniu rzadko kiedy towarzyszy uciążliwy świąd, co sprawia, że niewiele osób drapie zmienioną chorobowo tkankę.

Dzięki temu na skórze nie powstają trwałe blizny.

Choroba ta nie wnika również w głębsze obszary skóry, a tym samym nie infekuje innych tkanek, czy narządów.

To wszystko sprawia, że w literaturze medycznej trudno szukać powikłań łupieżu pstrego, chociaż jeśli nie będziemy go leczyć, to zmiany na skórze same nie znikną.

Wówczas możemy bez końca zmagać się z plamami, infekować coraz większe obszary ciała, a przy okazji zarażać innych.

Nie warto zatem ignorować problemu, nawet gdy widoczne zmiany niespecjalnie nam przeszkadzają.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Dermatolog online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.