Zapalenie pęcherza moczowego - przyczyny, objawy, profilaktyka
Zapalenie pęcherza moczowego jest niezwykle często spotykaną dolegliwością. Każdego roku choruje na nie co dziesiąta kobieta. Przeziębieniu pęcherza moczowego towarzyszą bardzo nieprzyjemne objawy, takie jak konieczność częstych wizyt w toalecie oraz ból i pieczenie podczas oddawania moczu.
Główną przyczyną jest zakażenie bakteryjne, nabywane najczęściej podczas stosunku płciowego. Na szczęście w aptece można otrzymać wiele skutecznych leków, które doskonale poradzą sobie z niemal każdą infekcją.
Jakie są objawy zapalenia pęcherza moczowego?
Głównymi symptomami są częste parcie na mocz (pomimo pustego pęcherza) oraz ostry ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Czasami występują ogólne objawy infekcji, takie jak ból mięśni, osłabienie i gorączka. Rzadziej, szczególnie w przypadku ciężkiej formy zakażenia, w moczu może pojawić się krew i fragmenty nabłonka. Infekcja dróg moczowych może przybierać nietypowe formy u dzieci i osób starszych, u których klasyczne objawy (ból i pieczenie) niekiedy w ogóle nie występują. Najczęściej zapalenie pęcherza mija samoistnie po około 5-7 dobach, choć czasem dochodzi do poważniejszych powikłań.
Zobacz także: Menopuza - co to jest? Objawy, symptomy i leczenie klimakterium
Kiedy udać się do lekarza?
Choć łagodne zapalenie pęcherza moczowego można leczyć na własną rekę, warto wiedzieć, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska. Gdy mimo leczenia preparatami bez recepty objawy nie ustępują lub przybierają na sile, lepiej jak najszybciej umówić się na wizytę u lekarza. Podobnie należy zrobić, gdy do klasycznych objawów zapalenia pęcherza dojdą takie symptomy, jak: obfita krew w moczu, ciągły ból w podbrzuszu lub plecach, nudności bądź wymioty, bardzo wysoka gorączka lub inne niepokojące znaki. Wyżej wymienione symptomy mogą sygnalizować rozprzestrzenienie się infekcji do górnych partii układu moczowego, czyli nerek.
Kto najczęściej doświadcza infekcji dróg moczowych?
Oczywiście infekcja dróg moczowych może spotkać każdego: dzieci, osoby starsze, kobiety oraz mężczyzn. Jednak anatomia układu moczowego i inne czynniki ryzyka sprawiają, że największą grupę ryzyka stanowią młode kobiety (15-34 lat). Ponieważ cewka moczowa u mężczyzn jest dłuższa, a wydzielina gruczołu krokowego wykazuje działanie odkażające, bakterie mają utrudniony dostęp do pęcherza moczowego. Ryzyko u panów wzrasta dopiero powyżej 50. roku życia, w szczególności, gdy dochodzi do powiększenia prostaty. Kobiety w wieku menopauzalnym również mogą doświadczać częstych nawrotów choroby – jest za to odpowiedzialny niedobór estrogenów.
Jakie czynniki sprzyjają infekcji pęcherza?
Najczęściej do infekcji dochodzi podczas stosunku płciowego, więc częsty seks znacznie podwyższa ryzyko zapalenia pęcherza. Dodatkowo obciążającymi czynnikami są cukrzyca, nadwaga i genetyczne predyspozycje (częste występowanie zapalenia dróg moczowych w rodzinie).
Jakie mogą być przyczyny zapalenia pęcherza moczowego?
Niemal wszystkie przypadki zapalenia pęcherza wynikają z infekcji bakteryjnych. Najczęściej odpowiedzialnymi szczepami są Escherichia coli (nawet do 80%) i Staphylococcus saprophyticus. Droga zakażenia jest przeważnie wstępująca tzn. że bakterie dostają się do pęcherza moczowego z zewnątrz, przez cewkę moczową. Bardzo rzadko, u osób z upośledzoną odpornością, winowajcami są grzyby i wirusy.
Jak można je wyleczyć?
Za infekcję pęcherza moczowego odpowiadają bakterie, dlatego głównym orężem medycznym są środki przeciwbakteryjne. Aby opanować objawy stosuje się także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
1. Leki dostępne bez recepty
Furagina (zwana także furazydyną) jest najpopularniejszym preparatem bez recepty stosowanym przez kobiety w infekcji pęcherza. Działa odkażająco tylko w obrębie dróg moczowych, działając na większość odpowiedzialnych za to schorzenie bakterii. Dawkowanie wynosi w pierwszej dobie 4 razy po 2 tabletki (50 mg), a w następnych dniach 3 razy po 2 tabletki (50 mg).
Bez recepty otrzymamy także szereg silnie działających środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które pomogą uwolnić od bolesnego pieczenia podczas oddawania moczu. Przykładami takich środków mogą być: ibuprofen, metamizol (Pyralgina), naproksen i diklofenak. Należy jednak pamiętać, że nie zwalczają one bezpośredniej przyczyny schorzenia, jaką jest infekcja bakteryjna lecz jedynie „maskują” objawy.
Żurawina na zapalenie pęcherza
Miłośnicy medycyny alternatywnej mogą zastosować sok z żurawiny. Zalecane jest wypicie około 200-750 ml na dobę w podzielonych dawkach. W aptece można też otrzymać wyciąg z żurawiny zamknięty w kapsułkach bądź tabletkach. Żurawina zawiera składniki, które są metabolizowane w drogach moczowych do związków działających odkażająco.
Mniej popularnym sposobem leczenia jest zastosowanie preparatów alkalizujących mocz. Zmiana pH moczu znacznie utrudnia rozwój patogennych bakterii.
2. Leki na receptę
Typowa recepta wypisana przez lekarza na infekcję dróg moczowych zawiera antybiotyk i lek przeciwbólowy. Antybiotyki stosowane w zapaleniu pęcherza to: sulfametoksazol/trimetoprim, fosfomycyna, cefalosporyny i fluorochinolony. W Polsce dostępne są między innymi leki poarte o fosfomicynę, takie jak Symural 3g lub Monural 3g. Wszystkie mają wysoką skuteczność i szybko pozbywają się najbardziej uciążliwych objawów. Większość pacjentów odczuwa poprawę już po 36 godzinach. Choć infekcja pęcherza moczowego zazwyczaj przechodzi sama, antybiotyki mogą skrócić czas trwania choroby i zapobiec ewentualnym powikłaniom (m.in. zakażeniu nerek i sepsie). Zamiast antybiotyków lekarz może wypisać inne środki przeciwbakteryjne: dostępną również bez recepty furaginę (przepisana przez doktora znacznie mniej kosztuje) oraz nitroksolinę. Ich działanie w niektórych przypadkach może się jednak okazać zbyt słabe. Przy stosowaniu antybiotyków należy pamiętać o jednoczesnym przyjmowaniu probiotyków, które pomagają zwalczyć nieprzyjemne efekty uboczne.
Co mogę zrobić, oprócz brania leków, aby przyspieszyć wyzdrowienie?
W infekcji pęcherza moczowego zaleca się spożywanie dużej ilości płynów: około 5 litrów na dobę. Ma to przyspieszyć wydalanie „złych” bakterii z moczem. Dodatkowo można zastosować łagodne środki moczopędne, oparte na składnikach roślinnych m.in. sok z brzozy, napar z pokrzywy. Jak w przypadku innych infekcji, „przeziębionemu” pęcherzowi dobrze zrobi odpoczynek i wygrzanie się w łóżku.
Czy można jakoś zapobiegać zapaleniu pęcherza moczowego?
U osób z nawracającymi zakażeniami układu moczowego (często kobiety po menopauzie) można zastosować profilaktykę. W łagodnych przypadkach polecane jest codzienne picie soku z żurawiny bądź zażywanie suplementów zawierających w składzie wyciąg z tej rośliny. Gdy ta metoda zawodzi lekarz może zdecydować się na długotrwałą profilaktykę antybiotykową. Stałe przyjmowanie antybiotyków, choć niepozbawione licznych działań ubocznych, jest najefektywniejszą metodą zapobiegania zapaleniu pęcherza moczowego. Często w tym wskazaniu stosowana jest furagina lub sulfametoksazol/trimetoprim. Warto pamiętać także o utrzymywaniu szczególnej higieny m.in. dokładnym myciu po każdej wizycie w toalecie czy po stosunku płciowym (zalecane jest czyszczenie okolic intymnych „od przodu do tyłu” - chodzi o to, by do cewki moczowej nie dostały się bakterie jelitowe).
Inne pożyteczne wskazówki przy zapaleniu pęcherza moczowego:
– korzystanie z prysznica zamiast długich kąpieli w wannie
– używanie tamponów zamiast podpasek – zapobiega to nadmiernemu wzrostowi bakterii w okolicach ujścia cewki moczowej
– częste oddawanie moczu, minimum co 4 godziny (nawet gdy czujemy, że nie musimy skorzystać z toalety)
– niezakładanie ciasnej bielizny i spodni; powoduje to wytworzenie doskonałych warunków do kolonizacji przez bakterie
– dostarczanie odpowiedniej ilości płynów
– używanie kremów z estrogenem (u kobiet po menopauzie, taki specyfik musi zostać przepisany przez lekarza)
Trzymając się tych wszystkich wskazówek można znacząco zmniejszyć ryzyko nawrotów choroby.
Bibliografia:
1. Rutter P, „Opieka farmaceutyczna: objawy, rozpoznawanie i leczenie”, Elsevier Urban&Partner, 2013
2. http://emedicine.medscape.com/article/1958794-overview
3. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-tract-infection/basics/treatment/con-20037892
4. Nicolle LE, "Uncomplicated urinary tract infection in adults including uncomplicated pyelonephritis". Urol Clin North Am. 35 (1), 2008.
5. Mutschler, Geisslinger, Kroemer, Ruth, „Farmakologia i toksykologia”, Medpharm, 2016.
6. Salvatore et al., "Urinary tract infections in women"., European journal of obstetrics, gynecology, and reproductive biology. 2011.
7. Whitt, Salyers, „Mikrobiologa: Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko”, Wydawnictwo PWN, 2012.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.