Nikotynizm - objawy, skutki, definicja, leczenie

Nikotynizm jest jedną z plag trawiących współczesny świat. Nikotynizm, czyli uzależnienie od nikotyny, powoduje daleko idące konsekwencje zdrowotne, społeczne i finansowe na poziomie jednostek i całych zbiorowości. Dowiedz się, co to jest nikotynizm, jak definiuje się uzależnienie od nikotyny, jakie są jego objawy i skutki, na czym polega leczenie nikotynizmu.

Nikotynizm – definicja

Nikotynizm to uzależnienie od nikotyny. Nikotynizm jest uzależnieniem fizycznym oraz psychicznym i jako taki został szczegółowo opisany w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10. Wyróżnia ona 6 kryteriów. Spełnianie zaledwie 3 z nich wystarczy, by móc orzec nikotynizm, czyli uzależnienie od nikotyny.

• Głód nikotynowy – silna potrzeba zapalenia papierosa
• Fizjologiczne objawy wchodzące w skład zespołu odstawienia nikotyny, takie jak drażliwość, agresja, lękliwość, problemy z koncentracją, osłabienie, senność itd., w sytuacji niemożności zapalenia papierosa
• Potrzeba przyjmowania coraz większych dawek nikotyny, aby osiągnąć ten sam pułap satysfakcji z palenia papierosów
• Utrata kontroli nad zachowaniami dotyczącymi palenia papierosów (na przykład niekontrolowane zwiększenie liczby wypalanych papierosów)
• Zaniedbywanie innych aktywności z powodu palenia (na przykład rezygnacja z wysiłku fizycznego, osłabienie wyników w sporcie czy nauce itd. )
• Palenie mimo świadomości negatywnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych

Zobacz: Jak rzucić palenie - domowe sposoby. Terapia, zioła

Nikotynizm – skala problemu

Dane statystyczne pokazują, że z każdym rokiem nikotynizm jest problemem coraz mniej powszechnym, choć nadal z uzależnieniem od nikotyny zmaga się co czwarty dorosły Polak, zatem problemu nie można bagatelizować. W 2015 roku odsetek osób palących wynosił według różnych danych od 24 do 28 procent.

W ciągu zaledwie 3 lat zanotowano więc spadek o 3-4 punkty procentowe, co wskazuje wyraźnie, że palenie wychodzi z mody i jest to tendencja zauważalna w całej Europie. Pali coraz mniej młodych osób, a starzy palacze coraz częściej decydują się zerwać z uzależnieniem od nikotyny. Nie mniej, nikotynizm wciąż zbiera obfite śmiertelne żniwo, a miliony osób tkwią w żelaznym uścisku nałogu.

Uzależnienie od nikotyny – mechanizm

Aby zrozumieć mechanizm uzależnienia od nikotyny, wiedzieć należy w jaki sposób oddziałuje ona na człowieka. Nikotyna jest środkiem psychoaktywnym, wpływającym na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Dostarczana do organizmu wraz z dymem papierosowym, łączy się z tak zwanymi receptorami nikotynowymi. Stymuluje wyrzut dopaminy do mózgu, przynosząc krótkotrwałe uczucie szczęścia. 

Nikotyna odpowiada też za wzrost poziomu adrenaliny, a także ciśnienia tętniczego. Do układu nerwowego nikotyna dociera w zaledwie 7 sekund od zaciągnięcia się papierosem, jednak w organizmie pozostaje najwyżej przez 2 godziny. Po tym czasie układ nerwowy zaczyna domagać się świeżej porcji nikotyny, aby zachować poziom uzyskanej satysfakcji. Przy czym w miarę rozwoju uzależnienia od nikotyny, potrzebne są coraz większe jej dawki do osiągnięcia tego samego efektu.

Uzależnienie od nikotyny przybiera nie tylko formę fizyczną, ale też psychiczną. W tym przypadku chodzi o przywiązanie do pewnego rytuału palenia papierosa, na przykład do kawy, do piwa, z kolegami na ławce pod blokiem, w męczącej podróży, w przerwie w pracy…

Sprawdź: Rzucanie palenia - etapy, oczyszczanie, regeneracja

Nikotynizm – skutki

Skutki nikotynizmu trawiącego współczesne społeczeństwa są dalekosiężne i nie ograniczają się jedynie do zagrożeń typowo zdrowotnych dla osób palących i ich bliskich. W przypadku nikotynizmu mówimy też o poważnych konsekwencjach społecznych oraz finansowych.

Uzależnienie od nikotyny jest jedną z najważniejszych przyczyn zachorowalności na nowotwory płuc oraz jamy ustnej, a także udarów mózgu, zawałów, nadciśnienia tętniczego. O ile sama nikotyna nie jest szczególnie szkodliwa (choć od kilkunastu lat trwają dociekania, czy nie jest aby rakotwórcza), o tyle uzależnienie od niej wymusza niejako konieczność wdychania 4 tysięcy innych substancji zawartych w papierosowym dymie, z których około 40 zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów.

Co ważne, nikotynizm stanowi też zagrożenie dla otoczenia:

1. Udowodniono, że tak zwane bierne palenie (czyli wdychanie dymu papierosowego przez osobę niepalącą) jest bardziej niebezpieczne dla zdrowia, niż palenie czynne. Co ciekawe, palenie bierne oraz jego skutki dotyczą również zwierząt domowych przebywających w otoczeniu osób palących. Wdychanie dymu zwiększa ryzyko wystąpienia u zwierząt nowotworów, astmy czy ogólnych problemów z układem oddechowym i pokarmowym. Należy pamiętać, że szkodliwe związki wydychane wraz z dymem papierosowym osadzają się na sierści, a następnie są zlizywane przez zwierzęta podczas pielęgnacji swojego futra. Osoby palące powinny wzmacniać odporność swoich zwierząt, między innymi poprzez specjalne preparaty dostępne na przykład w sklepie zoologicznym Fera.pl. Jednak najlepszą prewencją będzie rzucenie palenia i nienarażanie pupili na wystąpienie przykrych dolegliwości.
2. Uzależnienie od nikotyny rodziców w dużym stopniu zwiększa ryzyko nikotynizmu u dzieci przejmujących niewłaściwe wzorce zachowań. Ale na skutki społeczne nikotynizmu można też spojrzeć jeszcze szerzej. Chodzi między innymi o liczone wprost koszty leczenia chorób wywołanych przez uzależnienie od tytoniu (szpital, leki, zasiłki chorobowe). Chodzi też o straty dla gospodarki wynikające z przedwczesnej śmierci lub absencji chorobowej tysięcy pracowników.

Nikotynizm – leczenie

Nikotynizm to uzależnienie, które można skutecznie wyleczyć. W ciężkich przypadkach należy skorzystać z pomocy lekarza oraz wsparcia środkami farmakologicznymi. Dodatkowo uzbroić będziemy musieli się w dużą dozę wytrwałości i samozaparcia. Celu nie osiągniemy bez szczerej chęci zerwania z uzależnieniem od tytoniu. Zazwyczaj w walce z nikotynizmem nie sprawdzają się żadne półśrodki, takie jak ograniczenie przyjmowania nikotyny do palenia okazyjnego.

Jeśli chodzi o nikotynizm, leczenie opiera się zazwyczaj na którejś z poniższych metod:

• Leczenie farmakologiczne (cytyzyna, bupropion i wareklinina)
• Nikotynowa terapia zastępcza (plastry nikotynowe, gumy do żucia, tabletki podjęzykowe)
• Psychoterapia
• Biorezonans
• Hipnoza
• Akupunktura

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.