Niedoczynność tarczycy jest podstępną chorobą, która może rozwijać się latami, nie dając charakterystycznych objawów. Niewykryta w porę może doprowadzić do wystąpienia groźnych dla życia i zdrowia powikłań. Jakie są rodzaje niedoczynności tarczycy? Jakie objawy mogą świadczyć o hipotyreozie? Jakie są skutki nieleczonej niedoczynności tarczycy?
Niedoczynność tarczycy, czyli hipotyreoza, jest zespołem objawów wywołanym niedoborem hormonów tarczycy w organizmie. Tarczyca produkuje i wydziela trzy hormony: tyroksynę (T4), trójjodotyroninę (T3) oraz kalcytoinę, jednakże to niedobór dwóch pierwszych prowadzi do hipotyreozy. Kalcytoina z kolei jest odpowiedzialna za gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu.
Niedoczynność tarczycy może być spowodowana zmianami w samym gruczole tarczowym, wówczas jest nazywana pierwotną hipotyreozą. Przyczyną niedoczynności tarczycy mogą być także choroby układu podwzgórzowo-przysadkowego, który reguluje czynność hormonalną gruczołu tarczowego. W drugim przypadku u pacjenta stwierdza się wtórną niedoczynność tarczycy. Ponadto niedoczynność tarczycy dzieli się na wrodzoną, czyli ujawniającą się okresie płodowym lub tuż po urodzeniu oraz nabytą, która manifestuje się w późniejszym życiu.
Więcej o rodzajach niedoczynności tarczycy przeczytasz w tym artykule.
Hormony tarczycy odpowiadają za pracę niemal każdego układu narządów w ciele człowieka. Od prawidłowego stężenia tyroksyny i trójjodotyroniny zależy funkcjonowanie układu krwiotwórczego, krwionośnego, nerwowego, pokarmowego, oddechowego, rozrodczego etc.
Dlatego niedoczynność tarczycy manifestuje się całym zespołem różnorodnych objawów, zarówno somatycznych, jak i psychicznych.
Do podstawowych fizycznych objawów niedoczynności tarczycy należą:
Wśród objawów psychicznych niedoczynności tarczycy wymienia się:
Sama niedoczynność tarczycy wiąże się ściśle z chorobą Hashimoto, czyli przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy. Hashimoto jest schorzeniem autoimmunologicznym. Oznacza to, że w przebiegu Hashimoto układ immunologiczny produkuje przeciwciała, które atakują tarczycę, prowadząc do jej stopniowego wyniszczenia.
Tarczyca, zniszczona chorobą, z czasem przestaje produkować i wydzielać hormony. Innymi słowy – u chorego rozwija się niedoczynność tarczycy.
Z badań epidemiologicznych wynika, że choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną hipotyreozy, czyli wrodzonej niedoczynności tarczycy.
Nieswoistość objawów niedoczynności tarczycy sprawia, że choroba przysparza trudności diagnostycznych. Jeśli nie zostanie w porę wykryta, może doprowadzić do rozwoju groźnych dla życia i zdrowia powikłań.
Co warto podkreślić, hormony tarczycy mają decydujące znaczenia dla rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, który zaczyna się wykształcać na wczesnym etapie życia płodowego, a kończy w wieku 3 lat. Skutkiem nieleczonej hipotyreozy może być ciężkie upośledzenie umysłowe u dziecka.
Natomiast nieleczona hipotyreoza u dorosłych może doprowadzić do:
W skrajnej postaci może być przyczyną zagrażającej życiu śpiączki hipometabolicznej.
Przed skutkami niedoczynności tarczycy można się jednak uchronić, wykonując okresowo badania krwi na oznaczenie stężenia TSH i hormonów tarczycy. Rozpoznana hipotyreoza wymaga uzupełniania niedoboru hormonów za pomocą lewotyroksyny – otrzymywanej syntetycznie soli sodowej lewoskrętnej tyroksyny.
W leczeniu hipotyreozy istotną rolę odgrywa także dieta, gdyż tarczyca potrzebuje jodu, aby mogła efektywnie produkować oraz wydzielać do krwi hormony, a jod jest pierwiastkiem dostarczanym do organizmu wraz z pożywieniem.
Najwięcej jodu znajdziemy w rybach, głównie w dorszu, makreli i łososiu. Zwłaszcza pacjenci z pierwotną, nabytą niedoczynnością tarczycy wywołaną niedoborem jodu powinni zatroszczyć się o odpowiednią podaż tego pierwiastka.
Dzienne zapotrzebowanie na jod dla osoby dorosłej wynosi 150 μg, u kobiet w ciąży wzrasta do 250 μg. Przy stwierdzonym niedoborze jodu konieczne jest zwiększenie dobowej dawki w zależności od indywidualnego zapotrzebowania organizmu.
Co bardzo istotne, dieta przy niedoczynności tarczycy powinna także obfitować w selen, który wpływa na wchłanianie jodu z przewodu pokarmowego. Selen także występuje w rybach, a ponadto w produktach zbożowych, nabiale i jajach.
Niewskazane natomiast są tzw. pokarmy wolotwórcze, czyli zawierające siarkocyjany i goitrogeny, które mogą przyczynić się do przerostu tarczycy. Do pokarmów wolotwórczych zaliczają się:
W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się kwestii żywienia przy niedoczynności tarczycy spowodowanej chorobą Hashimoto.
Pacjentom cierpiącym na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy zalecana jest dieta zawierająca dużą ilość kwasów omega-3, które wykazują działanie przeciwzapalne. Należy także zwiększyć spożycie białka, które powinno stanowić 25 proc. dziennego zapotrzebowania energetycznego. Wskazana jest także suplementacja witaminy B12 z powodu zwiększonego ryzyka wystąpienia niedokrwistości.
Chorując na Hashimoto, warto wykonać badania pod kątem celiakii, gdyż schorzenia często współwystępują ze sobą. Dieta bezglutenowa u pacjentów z limfocytarnym zapaleniem tarczycy może złagodzić proces autoimmunizacyjny.
Warto skorzystać z konsultacji lekarskich online w Dimedic. Wśród wielu terapii oferujemy również konsultacje lekarskie dotyczące niedoczynności tarczycy.