Rodzaje trądziku. Odmiany trądziku u dorosłych i młodzieży
Autor: Piotr Brzózka
Trądzik różowaty występuje u osób dorosłych. Dzieci i młodzież najczęściej zmagają się natomiast z trądzikiem pospolitym, w jednej z licznych jego odmian (trądzik zaskórnikowy, grudkowy, krostkowy i wiele innych). Czym charakteryzują się poszczególne typy choroby i jakie są między nimi różnice?
Rodzaje trądziku: trądzik różowaty
Trądzik różowaty jest przewlekłą i nieuleczalną chorobą, dotykającą około 10 procent populacji, przeważnie w przedziale wiekowym 30-60 lat. W jej przebiegu, na twarzy pojawiają się nieestetyczne wykwity rumieniowe (napadowe czerwienie się twarzy oraz rumień utrwalony), a także grudkowate i krostkowe. Dodatkowe możliwe objawy to m.in. obrzęk powiek i przekrwienie spojówek.
Jeśli chodzi natomiast o odczucia subiektywne, dobrostan pacjentów zakłócają: pieczenie, kłucie, świąd. Istotnym elementem choroby jest też związane z nią uczucie wstydu, które w znacznym stopniu negatywnie oddziałuje na kondycję psychiczną, a także relacje interpersonalne. W celu zmniejszenia objawów warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem.
Ze względu na charakter objawów, trądzik różowaty przyjmuje następujące postacie:
- rumieniowa z teleangiektazjami – trwały lub nawracający rumień na środku twarzy oraz poszerzone naczynia krwionośne (tzw. pajączki);
- grudkowo-krostkowa – oprócz rumienia, na twarzy występują też różnego rodzaju wypryski;
- przerostowo-naciekowa – do powyższych objawów należy dodać specyficzne guzy, zwłaszcza na nosie (tzw. kalafiorowatość nosa), objęta tego typu zmianami skóra jest gruba i nierówna;
- oczna – zakres objawów dotyczy głównie narządu wzroku, występuje pieczenie i świąd oczu, nadwrażliwość na światło.
Podłoże choroby, jaką jest trądzik różowaty, nie jest do końca znane. Podejrzewa się jedynie, iż u jej źródeł leżeć mogą czynniki autoimmunologiczne oraz tzw. zaburzenia naczynioworuchowe, a także zakażenia ze strony bytujących w skórze pajęczaków – nużeńców. Ponadto wyróżnia się też szereg determinant, które stymulować mogą występowanie objawów choroby.
Należą do nich między innymi:
- warunki atmosferyczne (temperatura, wilgoć, wiatr),
- promieniowanie słoneczne,
- stres oraz silne emocje, takie jak wstyd, strach, złość,
- zmiany hormonalne związane z przekwitaniem,
- palenie papierosów, picie alkoholu.
Rodzaje trądziku - trądzik pospolity
Trądzik pospolity (łac.: Acne vulgaris) jest chorobą, która w mniejszym lub większym stopniu obejmuje około 80 procent populacji, stanowiąc poważny problem dermatologiczny, estetyczny i psychologiczny.
W odróżnieniu od trądziku różowatego, na który zapadają głównie osoby dorosłe, trądzik pospolity najczęściej dotyka młodzież w okresie pokwitania, a więc dojrzewania płciowego, to jest około 11-17 roku życia.
W literaturze medycznej Acne vulgaris definiowany jest jako przewlekła, zapalna choroba gruczołów łojowych i ujść mieszków włosowych.
Do głównych zaś jego objawów należą:
- łojotok,
- tworzenie się zaskórników, krostek i grudek,
- blizny będące pamiątką po zmianach skórnych.
Trądzik pospolity z równą częstotliwością pojawia się u chłopców i dziewcząt, przy czym uznaje się, że płeć męska w znaczącym stopniu determinuje występowanie choroby w najcięższych klinicznie postaciach.
Najczęstszą przyczyną Acne vulgaris są zmiany hormonalne zachodzące w organizmie w burzliwym okresie dojrzewania.
Odmiany trądziku: trądzik młodzieńczy i inne postaci Acne vulgaris
Trądzik pospolity jest chorobą o niejednolitym charakterze. Wyróżnia się wiele jego postaci, które klasyfikowane są na różne sposoby.
Jeden z najczęściej wykorzystywanych podziałów Acne vulgaris, odnosząc się do charakteru zmian morfologicznych, uwzględnia następujące jego odmiany:
- trądzik młodzieńczy (łac. Acne juvenilis), w tym: trądzik zaskórnikowy, trądzik krostkowy, trądzik grudkowo-krostkowy,
- trądzik ropowiczy,
- trądzik skupiony,
- trądzik bliznowaty,
- trądzik piorunujący.
Każda z wymienionych odmian ma charakter endogenny, często hormonalny, niekiedy autoimmunologiczny, niekiedy nieznany – przeważnie bardzo złożony.
Dodatkowo jednak wyróżnia się grupę zaburzeń klasyfikowanych zbiorczo jako trądzik wywołany, gdzie zmiany skórne indukowane są przez jeden określony czynnik, po którego identyfikacji i eliminacji, objawy znikają.
Do tej grupy należą:
- trądzik zawodowy (w reakcji na kontakt z olejami, smarami, pyłem węglowym etc.),
- trądzik polekowy (występujący zwłaszcza po terapii z udziałem sterydów),
- trądzik kosmetyczny (efekt działania substancji chemicznych w środkach do pielęgnacji twarzy i ciała),
- trądzik niemowlęcy (występuje w reakcji na hormony matki lub substancje zawarte w środkach kosmetycznych).
Odmiany trądziku: trądzik zaskórnikowy
Jedną z najczęstszych postaci trądziku pospolitego, jest trądzik zaskórnikowy, powszechny u nastolatków. Choroba w tej postaci najczęściej obejmuje nos, czoło i brodę. Zaskórniki (znane też jako „wągry”) to wykwity o średnicy 1-3 mm, które pojawiają się na skórze w jednej z dwóch postaci. Otwarte są widoczne, ciemne i wypełnione utlenioną kreatyną.
W przypadku zamkniętych natomiast, ujścia gruczołów mieszków łojowych są niewidoczne. W większości przypadków jednym z objawów choroby jest łojotok. Trądzik zaskórnikowy uważany jest za odmianę łagodną w przebiegu, łatwo poddającą się leczeniu, a także – nie zostawiającą blizn. Zazwyczaj ustępuje samoistnie po kilku latach, mniej więcej w momencie wejścia w dorosłość.
Rodzaje trądziku - trądzik krostkowy
Znacznie poważniejszą dolegliwością jest trądzik krostkowy. Jak sama nazwa wskazuje, choroba w tym przypadku wiąże się z występowaniem nieestetycznych krost, głownie na twarzy, niekiedy także na karku i ramionach. W pierwszej fazie krostki mają niewielki rozmiar, ich pojawienie się zapowiada wystąpienie lekkiego zaczerwienienia oraz wypukłych guzków. Z czasem krosty wypełniają się ropną treścią, a skórę wokół obejmuje proces zapalny (z tego powodu wyprysków nie powinno się wyciskać, lecz poddać działaniu środków farmaceutycznych). Trądzik krostkowy jest trudny w leczeniu, proces ten może trwać wiele miesięcy, a nawet lat. Co istotne, choroba może pozostawić po sobie trwałe ślady w postaci blizn i przebarwień na skórze.
Typy trądziku - trądzik grudkowo-krostkowy
Zbliżoną formę ma trądzik grudkowo-krostkowy, przy czym w tym przypadku, oprócz ropnych krost, ciało pokrywają twarde, zbite wykwity. Występują one na twarzy, ale też na szyi, ramionach, klatce piersiowej, plecach. Grudki mają kolor czerwony. Zmiany związane są nieprawidłowym złuszczaniem się naskórka oraz nadprodukcją sebum, które gromadzi się pod skórą.
Charakterystyczny dla tej mieszanej formy trądziku jest sposób jego ustępowania. O ile bowiem krosty zostawiają ślady w postaci blizn, o tyle stwardniałe grudki znikają bez trwałych konsekwencji dla wyglądu. Trądzik grudkowo-krostkowy najczęściej występuje u młodzieży, ale może się też pojawić u osób dorosłych.
Rodzaje trądziku: trądzik hormonalny (późny, dorosłych)
Zbliżony charakterem do trądziku pospolitego, jest trądzik późny, znany też jako trądzik hormonalny.
Główna różnica – choroba ta występuje u osób po 25-roku życia. Wyróżniamy dwa główne jej podtypy:
- trądzik przetrwały – który jest kontynuacją schorzenia zapoczątkowanego w okresie młodzieńczym,
- trądzik o późnym początku – który ujawnia się po raz pierwszy po 25. roku życia.
Trądzik późny najczęściej ma podłoże hormonalne i związany jest z nadprodukcją i nadaktywnością męskich lub żeńskich hormonów płciowych – dlatego wyróżnia się odmianę androgenną i estrogenną.
Jeśli chodzi o objawy, trądzik późny dzieli się z kolei na:
- trądzik zapalny – typowe dla tej odmiany są grudki, krostki i zapalne guzki. Zmiany te występują w dolnej części twarzy i mają tendencję do samoistnego ustępowania, z pozostawieniem jednak po sobie szpecących blizn. Trądzik zapalny nie wiąże się natomiast z silnym łojotokiem;
- trądzik retencyjny to przede wszystkim mocny łojotok, a także liczne zaskórniki (wągry) oraz mikrotorbiele.
Czytaj też:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Katarzyna Janda, Magdalena Chwiłkowska, Trądzik pospolity, etiologia, klasyfikacja, leczenie, Pomeranian Journal of Life Sciences, wol 60., nr 2 (2014)
- Piotr Brzeziński, Leczenie miejscowe w trądziku różowatym, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 4
Podobne artykuły
