Czym są oskrzela i dlaczego są tak ważne?
Autor: Karolina Zatoń / artykuł konsultowany z dr Agnieszką Dobkowską
Oskrzela są bardzo ważnym elementem układu oddechowego.
Zaburzenia w ich pracy mogą skutecznie utrudnić oddychanie.
Chociaż zwracasz na nie uwagę dopiero wtedy, gdy pojawia się infekcja, to warto wiedzieć, jaka jest ich funkcja w organizmie.
Oraz, co nie mniej ważne, jak możesz uchronić się przed dolegliwościami ze strony oskrzeli.
Wbrew pozorom… możesz zrobić bardzo dużo!
Czym są oskrzela?
Oskrzela (bronchi po łacinie) są narządem układu oddechowego, a konkretnie jego dolnej części.
Znajdują się między tchawicą a oskrzelikami.
Kończą się one w miejscu, w którym oskrzele wchodzi do płuc.
Tchawica, łącząc się z oskrzelami, ulega rozdzieleniu na dwie strony – oskrzela prawe i lewe.
Oba składają się z rozgałęzień, tworząc wspólnie drzewo oskrzelowe.
Podstawowym zadaniem oskrzeli jest dostarczanie przy wdechu powietrza do płuc i usunięcie dwutlenku węgla przy wydechu.
Jeżeli chodzi o budowę oskrzeli, to składają się one z tkanki łącznej, a także z mięśni.
Na ścianie oskrzeli znajduj się błona śluzowa, którą ją wyściela razem z wielorzędowym nabłonkiem.
To właśnie on umożliwia przemieszczenie się śluzu z oskrzeli, by móc usunąć go z organizmu.
Śluz ma pomóc pozbyć się zanieczyszczeń po to, aby powietrze doprowadzane do płuc było czyste.
Brud, kurz, a także inne zanieczyszczenia osadzają się w gęstym śluzie, następnie są wraz z nim kierowane ku górnym drogom oddechowym, by uniemożliwić im dostanie się do płuc.
Kiedy do oskrzeli dostanie się ciało obce, które fizjologicznie nie powinno się tam znaleźć, warstwa mięśniowa, może wywołać natychmiastowy odruch kaszlu.
Dzieje się tak w celu usunięcia, wykrztuszenia „wroga” z dróg oddechowych.
Nazwa łacińska oskrzeli, bronchi, jest istotna, ponieważ wiele badań czy leków na schorzenia oskrzeli swoją nazwę zaczerpnęło od łacińskiego odpowiednika.
Są to np. endoskopowe badanie dróg oddechowych – bronchoskopia, czy popularne syropy np. Bronchosol, Bronchopret, Bronchostop.
Jakie funkcje pełnią oskrzela poza charczeniem przy zapaleniu?
Podstawową funkcją oskrzeli jest transport dwustronny gazów z tchawicy do płuc i odwrotnie.
Przy wdechu będzie to dostarczenie powietrza do płuc, przy wydechu następuje wydalenie dwutlenku węgla na zewnątrz.
Bardzo ważną funkcją oskrzeli jest także ta filtracyjna – znajdujące się na ich wewnętrznych ścianach rzęski oczyszczają powietrze, zanim dostanie się ono do płuc.
Przy rozwijającej się w obrębie oskrzeli infekcji pojawiają się charakterystyczne świsty.
Takie zmiany wprawne ucho lekarza rodzinnego jest w stanie wyłapać nawet przed badaniem stetoskopem.
Często nawet… podczas konsultacji telefonicznej.
Do wzbudzenia podejrzeń w kierunku zapalenia oskrzeli w tym wypadku czasem wystarczy chwila rozmowy z pacjentem.
Drzewo oskrzelowe
Wygląd oskrzeli można porównać do drzewa, które ma wiele rozgałęzień i jest dość rozłożyste.
Dlatego w literaturze, czy podczas rozmowy z lekarzem, możemy się spotkać także z określeniem drzewa oskrzelowego.
Rozgałęzienia drzewa to rurki, o niewielkiej średnicy, których grubość to niewiele więcej niż 1 milimetr.
To właśnie one doprowadzają powietrze bezpośrednio do płuc.
Podobnie jak to występujące w przyrodzie, drzewo oskrzelowe człowieka nie jest symetryczne.
Oskrzele lewe dzielone jest tylko na dwie części.
Dzieje się tak ze względu na brak symetryczności w budowie klatki piersiowej u człowieka – lewa jej część jest w dużej mierze zajęta przez serce.
Oskrzele lewe dzieli się na oskrzele płatowe lewe górne i dolne.
Oskrzele płatowe prawe dzieli się natomiast na trzy części – górną, pośrednią oraz dolną.
Z oskrzeli płatowych wychodzą mniejsze oskrzela segmentowe.
Jakie choroby najczęściej dotyczą oskrzeli?
Choroby oskrzeli są bardzo powszechne, można przyjąć, że każdy z nas chociaż raz w życiu borykał się z jakąś dolegliwością tego typu, a osoby podatne na tego rodzaju schorzenia chorują bardzo często.
Zapalenia oskrzeli dotykają dorosłych, są także bardzo częstą przypadłością u dzieci.
Wśród chorób oskrzeli można wyróżnić:
- zapalenie oskrzeli (ICD-10: J20)
- zapalenie oskrzelików o ostrym przebiegu (ICD-10: J21)
- nieokreślone ostre zakażenie dolnych dróg oddechowych (ICD-10: J22),
- astma oskrzelowa (ICD-10: J45),
- przewlekłą obturacyjna choroba płuc (POChP; ICD-10: J44).
Schorzenia oskrzeli przeważnie mają podłoże infekcyjne.
Najczęściej zdarzają zapalenia na tle alergicznym, wirusowym, bakteryjnym (bardzo rzadko), a także choroby bardzo poważne takie jak np. nowotwory.
Objawy charakterystyczne dla zapalenia oskrzeli
Objawy zapalenia oskrzeli zaczynają się niepozornie.
Dlatego właśnie bardzo wiele osób w początkowej fazie myli je ze zwykłym przeziębieniem.
Do najczęściej spotykanych objawów zapalenia oskrzeli możemy zaliczyć:
- kaszel,
- gorączkę,
- ogólne złe samopoczucie, połączone z bólem mięśni,
- przy silniejszych atakach kaszlu w klatce piersiowej może pojawiać się ból, a nawet niewielkie krwioplucie (związane z podrażnieniem błony śluzowej oskrzeli i złuszczaniem się jej podczas kaszlu),
- charakterystyczne świsty przy oddychaniu
Zdarza się, że nie wszystkie wymienione objawy występują razem.
Czasem zapalenie oskrzeli przebiega z lekkim stanem podgorączkowym, albo całkiem bez gorączki.
Takie przypadki występują najczęściej u dzieci, w takiej sytuacji diagnostyka jest znacznie trudniejsza.
Ostre zapalenie oskrzeli może trwać nawet trzy tygodnie, podostre do 8 tygodni.
Przyjmuje się, że o przewlekłości tej dolegliwości, można mówić, kiedy trwa ona dłużej niż kwartał w każdym roku, a do tego taki stan rzeczy utrzymuje się w ciągu trzech lat następujących po sobie.
W takiej sytuacji najczęściej konieczna jest bardziej wnikliwa diagnostyka.
Zapalenie oskrzeli jest chorobą męczącą i nieprzyjemną, jednak nie pozostawia po sobie trwałych uszkodzeń – dzieje się tak jednak w przypadku jej wyleczenia.
Kiedy unikamy wizyty u lekarza rodzinnego, a na zapalenie oskrzeli nie zostaną włączone odpowiednie leki, powikłania mogą być poważne.
Przewlekłe choroby oskrzeli bardzo często powodowane są czynnikami zewnętrznymi.
Na przykład paląc papierosy, stale podrażniasz drogi oddechowe, na co one reagują znacznie zwiększoną produkcją śluzu – ma on pomóc nam pozbyć się czynnika szkodliwego.
Duża ilość śluzu sprzyja szybkiemu namnażaniu się patogenów, co może przyśpieszyć rozwój choroby lub wpłynąć na pojawienie się jej objawów.
Podobne działanie wywiera m.in. smog.
Dlatego nawet osoby niepalące, a mieszkające w miejscach, gdzie występuje duże zanieczyszczenie powietrza, mogą borykać się z podobnymi chorobami co palacze.
Niezależnie od tego, co może powodować infekcje oskrzeli, zawsze możesz się skontaktować z lekarzem rodzinnym – nawet w weekendy czy święta.
Dlatego w Dimedic uruchomiliśmy konsultację telefoniczną (oraz wideo) na zapalenie oskrzeli.
Kto oprócz palaczy jest szczególnie narażony na choroby oskrzeli?
Osoby, które mają chore migdałki, czy też cierpią na nawracające zapalenia zatok, mogą być bardziej podatne na rozwój infekcji, także i tych oskrzelowych.
Pacjenci, którzy leczą się na refluks, mogą częściej zapadać na choroby oskrzeli.
Przyczyną tej dolegliwości jest najczęściej upośledzenie działania zwieracza znajdującego się na granicy żołądka i przełyku.
Za jedną z przyczyn refluksu uznaje się palenie papierosów, sprzyja mu też otyłość.
Jest to także częsta przypadłość kobiet ciężarnych.
Niedojrzałość dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci także sprzyja rozwojowi chorób oskrzeli.
Najczęściej jednak mija z wiekiem.
W jaki sposób można zmniejszyć podatność oskrzeli na infekcje?
Jak w przypadku każdej dolegliwości, zdrowa dieta i unikanie używek są najlepszym sposobem na podniesienie ogólnej odporności organizmu.
Zrównoważone, bogate w witaminy posiłki w naturalny sposób zaspokoją nasze zapotrzebowanie.
W innym przypadku, po konsultacji z lekarzem warto sięgnąć po suplementy, które uzupełnią niedobory.
Jest to bardzo ważne, ponieważ zapalanie oskrzeli najczęściej powodują wirusy.
W przypadku narażenia na większą podatność na tego typu infekcje, w praktyce sprawdza się bariera mechaniczna w postaci maseczki.
Konieczne jest także pamiętanie o prawidłowej higienie – częste mycie rąk pomaga ograniczyć rozprzestrzenianie wirusów.
Podobnie jak inne infekcje nasilenie zapalenia oskrzeli występuje znacznie częściej w okresie jesienno-zimowym.
Ze względu na to, że powoduje je bardzo często wirus grypy, warto zastanowić się nad sezonowym szczepieniem – najlepiej poruszyć ten temat na kolejnej wizycie u internisty.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
