Jelito cienkie: najdłuższy odcinek układu pokarmowego
Autor: Paulina Kozan / artykuł konsultowany z dr Agnieszką Dobkowską
Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem układu pokarmowego, ponieważ zajmuje ono ponad 2/3 jego powierzchni.
Zlokalizowane pomiędzy żołądkiem, a jelitem grubym pełni kluczową rolę podczas trawienia oraz wchłaniania składników odżywczych.
U przeciętnej osoby dorosłej jelito cienkie ma długość mniej więcej od 2,7 do 2,9 metra.
To naprawdę imponujący wynik.
Jak dokładnie zbudowane jest jelito cienkie, jaką ma rolę oraz z jakimi schorzeniami najczęściej możemy się spotkać?
Spis treści:
Czym jest jelito cienkie?
Jelito cienkie: budowa i charakterystyka
Rola jelita cienkiego w procesie trawienia
Choroby jelita cienkiego
Jak dbać o zdrowie jelita cienkiego?
Jaki specjalista zajmuje się schorzeniami jelita cienkiego?
Czym jest jelito cienkie?
Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem układu pokarmowego.
Umiejscowione pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym pełni ważne funkcje podczas trawienia oraz wchłaniania składników odżywczych.
Najczęściej osiąga ponad 2,7 metrów długości u osób dorosłych, choć możliwe jest zachowanie prawidłowych procesów trawiennych również w przypadku jego częściowego usunięcia.
Jest to możliwe ze względu na możliwości regeneracyjne, jakie wykazuje ten narząd.
Jelito cienkie: budowa i charakterystyka
Jelito cienkie znajduje się zaraz za żołądkiem, tworząc z nim oraz jelitem grubym niezwykle istotne połączenie układu pokarmowego.
Połączone jest za pomocą odźwiernika, poprzez który przechodzący pokarm dostaje się do następnego odcinka.
Do najważniejszych zadań jelita cienkiego należy:
- produkcja soku trawiennego,
- trawienie pokarmu,
- wchłanianie składników odżywczych.
Samo jelito cienkie składa się z trzech istotnych części.
Pierwszym odcinkiem jest dwunastnica, która prowadzi w jelito czcze, a następnie w jelito kręte.
Cały ten narząd zakończony jest zastawką krętniczo-kątniczą, które ma kluczowe znaczenie dla jego pracy.
Jeśli jej praca przebiega we właściwy sposób, to narząd ten jest czysty od rozrostu bakteryjnego.
Ważne dla pracy jelita cienkiego są umiejscowione wewnątrz jego ścian mięśnie, które powodują ruchy perystaltyczne, które odpowiadają za przesuwanie treści pokarmowej w dół odcinka.
Dodatkowo ścianki wyścielone są unaczynioną błoną śluzową, która zawiera liczne gruczoły śluzowe niezbędne dla zachowania prawidłowych procesów trawiennych.
Dwunastnica
Dwunastnica jest odcinkiem jelita cienkiego o długości około 25-30 cm, umiejscowionym w tylnej części jamy brzusznej.
To tutaj w pierwszej kolejności dociera częściowo strawiony pokarm, który następnie ulega zmieszaniu z żółcią oraz sokiem trzustkowym, sokami trawiennymi oraz mocno zasadową wydzieliną pochodzącą z gruczołów Brunnera.
Dzięki temu wszystkie poszczególne składniki są rozbijane na czynniki pierwsze oraz przygotowywane do dalszego trawienia oraz wchłaniania.
Jelito czcze
Jelito czcze to drugi odcinek zajmujący około 100cm jelita cienkiego.
To właśnie tutaj znajdują się kosmki jelitowe oraz mikrokosmki.
Są to odpowiednie uwypuklenia na błonie śluzowej, które odpowiadają za zwiększenie efektywności przenikania substancji odżywczych z trawionego pokarmu do krwi.
Dlatego też to właśnie w tym odcinku odbywa się najważniejszy proces wyodrębniania i pozyskiwania składników odżywczych.
Jelito kręte
Ostatnim odcinkiem jelita cienkiego jest jelito kręte.
Ma ono około 1.5-1.6metra długości.
To właśnie tutaj zachodzą końcowe etapy wchłaniania składników oraz resorpcja wody.
W tym odcinku przyswajane są sole kwasu żółciowego, a także istotna dla organizmu witamina B12.
Odcinek jelita czczego i krętego przymocowane są do jamy brzusznej za pomocą krezki, która dodatkowo zapewnia ich sporą ruchomość.
Ogólnie rzecz biorąc stosunkowo trudno odróżnić granicę tych dwóch odcinków, dlatego też najczęściej rozpoznaje się poszczególne z nich ze względu na ich położenie oraz średnicę (jelito kręte jest zdecydowanie węższe).
Jaka jest rola jelita cienkiego w organizmie oraz w procesie trawienia?
Do głównych zadań jelita cienkiego należy produkcja soku jelitowego (trawiennego), który składa się z komórek nabłonka oraz enzymów trawiennych:
- laktazy,
- maltazy,
- sukraza-izomaltazy,
- trehalazy
- proteazy trzustkowej.
Wydzielanie soków jelitowych stymulowane jest przez występowanie pokarmu.
Jelito cienkie służy także do trawienia pokarmu.
Za to działanie odpowiadają kosmki jelitowe, które biorą czynny udział w trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych.
Stąd też dzięki trypsynie i chymotrypsynie możliwe jest rozkładanie białek, z kolei lipaza odpowiada za rozkładanie tłuszczów, a amylaza– węglowodanów.
W wyniku wielu procesów, odbywających się na różnych odcinkach jelita cienkiego, składniki pokarmowe ulegają rozłożeniu, a następnie są wchłaniane do krwi, skąd następnie transportowane są do komórek organizmu.
Na tym przykładzie widoczna jest więc kolejna istotna rola jelita cienkiego, a mianowicie wchłanianie składników odżywczych.
Choroby jelita cienkiego
Do najczęstszych objawów związanych z jelitem cienkim można zaliczyć różnego rodzaju problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak:
- bóle brzucha,
- niestrawność,
- wymioty,
- wzdęcia,
- a także wszelkie zaburzenia w oddawaniu stolca.
Oprócz tego wyszczególnić można także inne objawy o dość niespecyficznym charakterze, takie jak między innymi osłabienie organizmu, zmniejszanie się masy ciała, brak łaknienia czy ogólne wyniszczanie organizmu.
Choroby tego narządu często pojawiają się niespodziewanie oraz występują niezależnie od wieku.
Dlatego też w prawidłowej diagnozie niezwykle cenny jest czas.
Jeśli więc zauważysz u siebie jakiekolwiek niepokojące nas symptomy chorobowe, warto skonsultować je ze specjalistą, a w pierwszej kolejności – lekarzem rodzinnym, który pomoże w dalszej diagnostyce.
Możesz skorzystać z konsultacji telemedycznej na problemy żołądkowe w Dimedic, dostępnej też w niedziele i święta.
Do najczęstszych chorób jelita cienkiego możemy zaliczyć:
- zespół upośledzonego wchłaniania,
- celiaka,
- zapalenia jelita cienkiego,
- choroby niedokrwienne jelita cienkiego,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- lamblioza.
Wszystkie związane są z problemami pracy jelita cienkiego.
Choć mają odmienną etymologię oraz często wymagają zastosowania odmiennego leczenia, mają podobny charakter oraz objawy.
Oto dwa najbardziej znane schorzenia, które skłaniają pacjentów do wizyty u specjalisty:
Celiakia
Coraz częściej wykrywaną chorobą jelita cienkiego jest właśnie celiakia.
Najczęściej kojarzona z nietolerancją glutenu, ma nieco bardziej złożony charakter.
Jest to schorzenie genetyczne, będące skutkiem nieodpowiedniej pracy układu odpornościowego w organizmie.
Objawia się istotnymi zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych, na, wskutek czego dochodzi do niedoborów lub niedożywienia organizmu.
Jest to choroba autoimmunologiczna, będąca reakcją organizmu na nietolerancję glutenu, który w tym przypadku powoduje zanikanie kosmków jelitowych.
Dlatego też występują tutaj widoczne zaburzenia wchłaniania oraz niedostateczne pozyskiwanie składników odżywczych z pożywienia.
Zdecydowanie częściej schorzenie to dotyczy kobiet niż mężczyzn.
Do najczęstszych objawów celiaki możemy zaliczyć:
- anemia,
- bóle brzucha,
- wzdęcia lub biegunka,
- utrata wagi w przypadku osób dorosłych,
- brak zmiany wagi oraz wzrostu u dzieci.
Nowotwór jelita cienkiego
Nowotwór jelita cienkiego to schorzenie stosunkowo rzadkie i występujące często na wskutek występowania innych chorób jelitowych.
Może mieć zarówno postać guza złośliwego, jak również łagodnego.
Niestety jego położenie powoduje, że częściej pojawiają się przerzuty do innych narządów, takich jak żołądek czy jelito grube.
Do najczęstszych przyczyn nowotworu jelita cienkiego możemy zaliczyć palenie tytoniu oraz picie alkoholu.
Dodatkowo w szczególnej grupie ryzyka znajdują się osoby chorujące na celiakię czy chorobę Leśniowskiego i Crohna.
W przypadku mężczyzn może być on również związany z występowaniem raka gruczołu krokowego, natomiast u kobiet z rakiem piersi
W chorobie nowotworowej jelita cienkiego chorzy skarżą się na tępe bóle w środkowej części brzucha, które mogą promieniować do pleców.
Ważne jest to, że pojawianie się bólów nie jest związane z jedzeniem, porą dnia ani aktywnością fizyczną.
Najczęściej schorzenie to diagnozowane jest dzięki odczuwanym tępym bólom brzucha pojawiającym się w jego środkowej części, promieniującymi aż do pleców.
Oprócz tego wyróżnić możemy także inne objawy, takie jak między innymi:
- krwawienia,
- spadek wagi,
- wyczuwalny guz (dopiero w końcowym stadium choroby)
Do najczęstszych czynników świadczących o obecności nowotworu jelita cienkiego zaliczyć możemy także wymioty, zaparcia, wzdęcia czy niedobór żelaza.
Nie są one szczególnie charakterystyczne co nie pomaga we właściwej i szybkiej diagnozie.
Dlatego też niezbędna jest pomoc odpowiedniego lekarza, który skutecznie znajdzie przyczynę tych problemów oraz zastosuje właściwe leczenie.
Jak dbać o zdrowie jelita cienkiego?
Jelito cienkie to niezwykle ważny organ w ludzkim ciele.
W trosce o jego prawidłowe działanie warto wdrożyć spożywanie produktów bogatych w błonnik.
To właśnie dzięki nim możliwe jest oczyszczenie przewodu pokarmowego oraz usunięciu niechcianych pozostałości po pokarmach.
Warto również ograniczyć spożycie cukru oraz białego pieczywa na rzecz przyjmowania niezbędnych witamin, minerałów oraz przeciwutleniaczy pozyskanych z warzyw i owoców.
Duża ilość lekkostrawnych produktów wpływa pozytywnie na pracę jelit.
Warto unikać także wysoko przetworzonej żywności.
Zdrowie jelita cienkiego zależy między innymi od tego, czym się odżywiamy.
Dieta to istotny czynnik, który ma wpływ na cały organizm.
Oprócz tego istotne są kwestie takie jak między innymi:
- geny oraz schorzenia dziedziczone,
- stres (zarówno ten przeżywany wcześniej, jak również obecnie),
- miejsce zamieszkania i warunki życia,
- higieniczny tryb życia, podejmowana aktywność fizyczna,
- wiek,
- stosowane leki,
- przebyte porody.
Choć to z pozoru nieistotne aspekty, to mają one ogromne znaczenie dla zachowania sprawności i zdrowia naszych jelit.
Wraz z wiekiem nieubłaganie zwiększa się liczba problemów z prawidłowym funkcjonowaniem jelit ale nie tylko.
Ważne są przyjmowane leki czy częste antybiotykoterapie.
Duże znaczenie ma również stres, który jest czynnikiem powodującym wiele problemów zdrowotnych.
Oprócz wdrożenia właściwej diety dopasowanej do potrzeb ważna jest także podejmowana aktywność fizyczna, jej natężenie oraz częstotliwość.
Nie bez powodu doskonale znane jest nam stwierdzenie „w zdrowym ciele – zdrowy duch”.
Niemniej jednak w trosce o jelita nie warto zbytnio nadwyrężać swojego organizmu ale dopasować ilość i długość aktywności do potrzeb.
Jaki specjalista zajmuje się schorzeniami jelita cienkiego?
Gastrolog to specjalista zajmujący się prawidłowym funkcjonowaniem oraz schorzeniami układu pokarmowego.
Nazywany również gastroenterologiem zajmuje się profilaktyką, diagnostyką oraz leczeniem chorób związanych z problemami jelita cienkiego.
Dlatego też pomaga on pacjentom z problemami niestrawności, wrzodami dwunastnicy oraz innymi problemami.
Jeśli więc masz jakikolwiek problem lub objawy związane z jelitami, koniecznie zwróć się do niego po pomoc.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
