Badanie szyjki macicy: w ciąży, samodzielnie, kolposkopia
Autor: Olga Tomaszewska
Szyjka macicy pełni kluczową rolę dla prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego kobiety, zachowania go w zdrowiu, dla utrzymania ciąży i właściwego przebiegu porodu. Stąd tak ważne jest dokonywanie regularnego badania szyjki macicy zarówno w domowym zaciszu, czy w gabinecie ginekologicznym. Szczególnie istotne okazuje się systematyczne badanie szyjki macicy w ciąży.
Jak zmienia się szyjka macicy w cyklu miesięcznym?
Szyjka macicy to wewnętrzny narząd płciowy kobiety, który łączy pochwę z macicą. Jest to kluczowy organ dla utrzymania ciąży, prawidłowego przebiegu porodu oraz dla zajścia w ciążę. Ma ona długość od 3 do 5 cm (to prawidłowy zakres jej parametrów, może jednak mieć minimalnie długość 2,5 cm). W czasie ciąży długość szyjki macicy może ulegać skracaniu, co we wcześniejszej ciąży powoduje ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, w końcowym etapie ciąży zaś oznacza, że organizm kobiety przygotowuje się do rozwiązania, które nastąpi „lada moment”.
W ciągu cyklu miesięcznego szyjka macicy ulega przeobrażeniom, by poczęcie dziecka było możliwe, a potem, po szczęśliwym zapłodnieniu, by płód był bezpieczny w macicy. I tak na początku cyklu szyjka macicy jest twarda, zamknięta, a jej położenie jest niskie. Oznacza to, że kobieta ma wówczas dni niepłodne. Jeśli zaś szyjka macicy staje się miękka, otwarta oraz przenosi się bardziej w górę, kobieta jest w okresie płodnym, zatem nasienie mężczyzny może przedostać się przez szyjkę macicy do komórki jajowej, by ją zapłodnić. W momencie owulacji szyjka macicy przesuwa się jeszcze wyżej, pozostając miękka i otwarta. Po zakończeniu jajeczkowania szyjka macicy wraca do swojej niskiej, twardej i zamkniętej postaci.
Jak samodzielnie badać szyjkę macicy?
Aby sprawdzić w jakiej fazie cyklu aktualnie znajduje się kobieta, warto żeby dokonywała ona regularnego samobadania szyjki macicy.
Badanie szyjki macicy w warunkach domowych należy przeprowadzać w drugiej fazie cyklu miesiączkowego. Na tym etapie położenie szyjki macicy sprzyja badaniu palpacyjnemu (dotykowemu). Przed przystąpieniem do badania należy dokładnie umyć ręce. Następnie należy zsunąć bieliznę, stanąć w rozkroku, a najlepiej umieścić jedną nogę nieco wyżej, np. na krześle, rancie wanny, czy na klapie deski do toalety. Potem powinno się wsunąć palec wskazujący do pochwy na tyle głęboko by wyczuć położenie, rozwarcie oraz rodzaj śluzu wydzielanego przez szyjkę macicy (tzw. płodny śluz gęstością i wyglądem przypomina białko kurzego jajka). Po zakończeniu badania należy umyć ręce.
Jeśli jednak samodzielne badanie szyjki macicy nie jest dla danej osoby komfortowe, wystarczy że kobieta systematycznie będzie odwiedzała ginekologa w celu profesjonalnego wykonania takiej analizy.
Jak wygląda badanie szyjki macicy u ginekologa?
Ginekolog podczas badania wewnętrznych organów płciowych kobiety, w tym szyjki macicy, jest w stanie wyczuć lub zauważyć obecność stanu zapalnego, nadżerki albo torbieli, czego w samodzielnym badaniu można się nie dopatrzeć.
Dlatego każda kobieta powinna przynajmniej raz w roku udać się na wizytę do ginekologa (wówczas też powinna zostać przeprowadzona cytologia), by nie dopuścić do zachorowania na raka szyjki macicy, raka piersi i uniknąć innych poważnych schorzeń kobiecych.
Badanie ginekologiczne przebiega na fotelu ginekologicznym. Lekarz rozwiera wargi sromowe, a następnie wsuwa do pochwy palec, by wprowadzić do niej wziernik, dzięki któremu może dokonać obserwacji tarczy i kanału szyjki macicy (w tej fazie może pobrać materiał do badania cytologicznego lub bakteriologicznego). W drugim etapie badania, po usunięciu wziernika, lekarz wkłada do pochwy pacjentki dwa palce, a drugą dłoń umieszcza na dolnej części jej brzucha i naciskając na kolejne organy, stara się wyczuć czy sytuacja wewnątrz pochwy nie jest niepokojąca.
Co to jest kolposkopia?
Kolposkopia to rodzaj badania ginekologicznego, które zazwyczaj jest poprzedzone cytologią. Ważne jest właściwe przygotowanie do tego badania. Na siedem dni przed kolposkopią nie powinno się współżyć, poddawać badaniu ginekologicznemu oraz irygacji pochwy. Kobieta w czasie wykonywania tego badania nie powinna być w trakcie menstruacji.
Aby badanie było precyzyjniejsze, używa się do niego wziernika, którym rozchyla się pochwę aby lekarz mógł dokładnie obserwować szyjkę macicy przed pobraniem śluzu oraz po wykonaniu tego zabiegu. Następnej obserwacji ginekolog dokonuje po użyciu roztworu 0,9 % chlorku sodu i 3 % roztworu kwasu octowego (który można zastąpić 5 % roztworem kwasu mlekowego). Jeśli na tym etapie lekarza coś zaniepokoi, dokonuje on biopsji szyjki macicy.
Na czym polega badanie szyjki macicy w ciąży?
Badanie szyjki macicy w ciąży stanowi ważną procedurę oceniającą czy szyjka macicy, odpowiedzialna za utrzymanie ciąży by organizm nie wydalił płodu, a z drugiej strony aby do środowiska wewnątrzmacicznego nie przedostały się bakterie z pochwy, realizuje właściwie swoje zadanie.
Przede wszystkiem takiej analizy powinien regularnie dokonywać lekarz prowadzący ciążę, jednak także kobieta może, odpowiednio poinstruowana przez swojego ginekologa, wykonywać samodzielnie badanie szyjki macicy.
Szyjka macicy w ciąży nie powinna ulegać skracaniu zbyt wcześnie. Jeśli tak się dzieje w drugim lub na początku trzeciego trymestru, grozi to poronieniem lub przedwczesnym porodem. Skracanie szyjki macicy oraz wydalenie czopu śluzowego oznacza, że w niedługim czasie rozpocznie lub już rozpoczął się poród.
Lekarz prowadzący ciążę powinien monitorować na bieżąco przebieg ciąży, w tym stan szyjki macicy. Oceny takiej dokonuje podczas badania dotykowego oraz wzrokowego na fotelu ginekologicznym lub podczas badania ultrasonograficznego.
Autor: Olga Tomaszewska
Czytaj też:
- Jak się przygotować do wizyty u ginekologa i jak się ubrać?
- Jak wygląda wizyta u ginekologa - badanie krok po kroku
- Wizyta u ginekologa a okres - czy można wykonać badanie?
- Badanie ginekologiczne dziewicy - jak wygląda wizyta?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
