Kolposkopia, czyli badanie szyjki macicy. Jak wygląda badanie u lekarza, samobadanie szyjki macicy
Autor: Olga Tomaszewska
Szyjka macicy pełni kluczową rolę dla prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego kobiety, zachowania go w zdrowiu, dla utrzymania ciąży i właściwego przebiegu porodu. Stąd tak ważne jest dokonywanie regularnego badania szyjki macicy zarówno w domowym zaciszu, czy w gabinecie ginekologicznym. Szczególnie istotne okazuje się systematyczne badanie szyjki macicy w ciąży.
Jak zmienia się szyjka macicy w cyklu miesięcznym?
Szyjka macicy to wewnętrzny narząd płciowy kobiety, który łączy pochwę z macicą. Jest to kluczowy organ dla utrzymania ciąży, prawidłowego przebiegu porodu oraz dla zajścia w ciążę. Ma ona długość od 3 do 5 cm (to prawidłowy zakres jej parametrów, może jednak mieć minimalnie długość 2,5 cm). W czasie ciąży długość szyjki macicy może ulegać skracaniu, co we wcześniejszej ciąży powoduje ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, w końcowym etapie ciąży zaś oznacza, że organizm kobiety przygotowuje się do rozwiązania, które nastąpi „lada moment”.
W ciągu cyklu miesięcznego szyjka macicy ulega przeobrażeniom, by poczęcie dziecka było możliwe, a potem, po szczęśliwym zapłodnieniu, by płód był bezpieczny w macicy. I tak na początku cyklu szyjka macicy jest twarda, zamknięta, a jej położenie jest niskie. Oznacza to, że kobieta ma wówczas dni niepłodne. Jeśli zaś szyjka macicy staje się miękka, otwarta oraz przenosi się bardziej w górę, kobieta jest w okresie płodnym, zatem nasienie mężczyzny może przedostać się przez szyjkę macicy do komórki jajowej, by ją zapłodnić. W momencie owulacji szyjka macicy przesuwa się jeszcze wyżej, pozostając miękka i otwarta. Po zakończeniu jajeczkowania szyjka macicy wraca do swojej niskiej, twardej i zamkniętej postaci.
Jak samodzielnie badać szyjkę macicy?
Aby sprawdzić w jakiej fazie cyklu aktualnie znajduje się kobieta, warto żeby dokonywała ona regularnego samobadania szyjki macicy.
Badanie szyjki macicy w warunkach domowych należy przeprowadzać w drugiej fazie cyklu miesiączkowego. Na tym etapie położenie szyjki macicy sprzyja badaniu palpacyjnemu (dotykowemu). Przed przystąpieniem do badania należy dokładnie umyć ręce. Następnie należy zsunąć bieliznę, stanąć w rozkroku, a najlepiej umieścić jedną nogę nieco wyżej, np. na krześle, rancie wanny, czy na klapie deski do toalety. Potem powinno się wsunąć palec wskazujący do pochwy na tyle głęboko by wyczuć położenie, rozwarcie oraz rodzaj śluzu wydzielanego przez szyjkę macicy (tzw. płodny śluz gęstością i wyglądem przypomina białko kurzego jajka). Po zakończeniu badania należy umyć ręce.
Jeśli jednak samodzielne badanie szyjki macicy nie jest dla danej osoby komfortowe, wystarczy że kobieta systematycznie będzie odwiedzała ginekologa w celu profesjonalnego wykonania takiej analizy.
Jak wygląda badanie szyjki macicy u ginekologa?
Ginekolog podczas badania wewnętrznych organów płciowych kobiety, w tym szyjki macicy, jest w stanie wyczuć lub zauważyć obecność stanu zapalnego, nadżerki albo torbieli, czego w samodzielnym badaniu można się nie dopatrzeć.
Dlatego każda kobieta powinna przynajmniej raz w roku udać się na wizytę do ginekologa (wówczas też powinna zostać przeprowadzona cytologia), by nie dopuścić do zachorowania na raka szyjki macicy, raka piersi i uniknąć innych poważnych schorzeń kobiecych.
Badanie ginekologiczne przebiega na fotelu ginekologicznym. Lekarz rozwiera wargi sromowe, a następnie wsuwa do pochwy palec, by wprowadzić do niej wziernik, dzięki któremu może dokonać obserwacji tarczy i kanału szyjki macicy (w tej fazie może pobrać materiał do badania cytologicznego lub bakteriologicznego). W drugim etapie badania, po usunięciu wziernika, lekarz wkłada do pochwy pacjentki dwa palce, a drugą dłoń umieszcza na dolnej części jej brzucha i naciskając na kolejne organy, stara się wyczuć czy sytuacja wewnątrz pochwy nie jest niepokojąca.
Co to jest kolposkopia?
Kolposkopia jest specjalistycznym badaniem wykonywanym w diagnostyce raka szyjki macicy, jednego z najczęściej występujących i najgroźniejszych złośliwych nowotworów kobiecych (w Polsce notuje się około 3 tysięcy zachorowań rocznie a śmiertelność wynosi nawet 50 procent).
Zazwyczaj na kolposkopię pacjentki są kierowane w związku z nieprawidłowym wynikiem przeprowadzonej uprzednio przesiewowej cytologii - badania, które kontrolnie powinno być wykonywane nawet co 12 miesięcy. To o tyle istotne, że kolposkopia pozwala wykryć tzw. postaci przedkliniczne raka, co ma niebagatelne znaczenie dla rokowań. Wdrożenie leczenia na tym etapie daje niemal 100-procentową gwarancję całkowitego wyleczenia.
Na czym polega kolposkopia?
Kolposkopię wykonuje się za pomocą aparatu zwanego kolposkopem. Jest to urządzenie optyczne, przypominające mikroskop (o powiększeniu nawet do 50 razy), dodatkowo wyposażone w źródło światła i coraz częściej kamerę. Badanie odbywa się w pozycji siedzącej, na fotelu ginekologicznym z podparciem dla nóg.
Tak jak w przypadku rutynowego badania ginekologicznego, pacjentka powinna być rozebrana od pasa w dół. Lekarz przeprowadzający kolposkopię wprowadza do pochwy wziernik, a następnie ogląda szyjkę macicy oraz pochwę i srom przez powiększające szkło kolposkopu – samo urządzenie nie jest wprowadzane do dróg rodnych.
W pierwszym etapie badania szyjka macicy zostaje obmyta, a jej tarcza wyczyszczona ze śluzu. Następnie na szyjkę macicy zostają zakroplone substancje chemiczne (np. kwas octowy), które pozwalają pełniej uwidocznić ewentualne niepożądane zmiany.
Dodatkowo w czasie kolposkopii z szyjki macicy może zostać poddany wycinek tkanki do badania histopatologicznego.
Jak się przygotować do kolposkopii (badania szyjki macicy)?
Przygotowując się do badania kolposkopowego należy zadbać o higienę osobistą, warto też ubrać się wygodnie, tak jak do badania ginekologicznego (luźna spódnica lub sukienka będzie wygodniejsza niż spodnie).
W dniach poprzedzających badanie (około 1 tygodnia), pacjentka powinna powstrzymać się od współżycia seksualnego oraz irygacji pochwy. Nie jest to wymóg absolutnie bezwzględny, ale co do zasady nie przeprowadza się kolposkopii w czasie miesiączki, warto więc zgrać termin wizyty ze swoim cyklem miesięcznym. Bezpośrednio przed kolposkopią pacjentka nie powinna też być poddana badaniu ginekologicznemu.
Czy kolposkopia boli?
Sam kolposkop nie jest wprowadzany do pochwy, zatem badanie samo w sobie nie boli. Nieprzyjemne, a nawet bolesne może być natomiast wcześniejsze umieszczenie w drogach rodnych wziernika. Dolegliwość tę można jednak zredukować lub wyeliminować stosując lubrykant. Jeżeli natomiast chodzi o pobieranie wycinka do badań histopatologicznych – czynność ta nie uchodzi za szczególnie bolesną, pacjentka może jednak odczuwać lekkie pieczenie.
Zalecenia po zabiegu kolposkopii?
Jeśli w czasie kolposkopii pobierany był wycinek do dalszych badań, przez kilka kolejnych dni a nawet tygodni pacjentka może obserwować lekkie plamienie. Do czasu jego zakończenia nie należy używać tamponów – zamiast tego zdecydowanie wskazane są podpaski.
Jeśli chodzi o zalecenia po zabiegu kolposkopii, niezwykle istotne jest też powstrzymanie się od współżycia seksualnego przez kilka dni (o czas absencji należy zapytać lekarza, zazwyczaj jest on skorelowany z zakresem zabiegu). Należy też unikać zwiększonego wysiłku fizycznego.
Wyniki kolposkopii
W połączeniu z wynikami badań histopatologicznych, uzyskany w czasie kolposkopii obraz pozwala na uwidocznienie oraz określenie charakteru ewentualnych zmian nowotworowych i zaordynowanie odpowiedniego leczenia. Pacjentki uspokaja się przy tym, że obserwowane nieprawidłowości relatywnie rzadko mają formę zaawansowanego nowotworu, szczególnie u kobiet, które często podają się profilaktycznej cytologii.
Wyniki kolposkopii (bez biopsji), dostępne są praktyczne od razu, pacjentka może też otrzymać zdjęcia (obecnie kolposkopy wyposażone są w kamery do rejestracji obrazu). Ich interpretacja należy do lekarza, nie mniej warto wiedzieć, że kolposkopia może przynieść wynik:
- prawidłowy (nabłonek płaski, walcowaty),
- nieprawidłowy (zmiany w budowie nabłonka, m.in.: płaskie lub gęste zbielenie nabłonka, mozaika, punkcikowanie, naczynia atypowe),
- niesatysfakcjonujący (m.in. niewidoczna granica między nabłonkiem płaskim i gruczołowym),
- inny (m.in. brodawczaki, polipy, nadżerka, stan zapalny),
- rak inwazyjny.
Na czym polega badanie szyjki macicy w ciąży?
Badanie szyjki macicy w ciąży stanowi ważną procedurę oceniającą czy szyjka macicy, odpowiedzialna za utrzymanie ciąży by organizm nie wydalił płodu, a z drugiej strony aby do środowiska wewnątrzmacicznego nie przedostały się bakterie z pochwy, realizuje właściwie swoje zadanie.
Przede wszystkiem takiej analizy powinien regularnie dokonywać lekarz prowadzący ciążę, jednak także kobieta może, odpowiednio poinstruowana przez swojego ginekologa, wykonywać samodzielnie badanie szyjki macicy.
Szyjka macicy w ciąży nie powinna ulegać skracaniu zbyt wcześnie. Jeśli tak się dzieje w drugim lub na początku trzeciego trymestru, grozi to poronieniem lub przedwczesnym porodem. Skracanie szyjki macicy oraz wydalenie czopu śluzowego oznacza, że w niedługim czasie rozpocznie lub już rozpoczął się poród.
Lekarz prowadzący ciążę powinien monitorować na bieżąco przebieg ciąży, w tym stan szyjki macicy. Oceny takiej dokonuje podczas badania dotykowego oraz wzrokowego na fotelu ginekologicznym lub podczas badania ultrasonograficznego.
Ile kosztuje kolposkopia?
W prywatnych klinikach nie posiadających kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, kolposkopia należy do badań ze średniej półki cenowej. W zależności od miasta i konkretnej poradni, za kolposkopię zapłacić trzeba od 200 do 400 złotych.
Badanie można jednak wykonać za darmo, między innymi w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy, skierowanego do kobiet w wieku 25-59 lat, które nie miały wykonanego badania cytologicznego w ciągu ostatnich 3 lat. Natomiast kobiety młodsze niż 25 i starsze niż 59 lat, kolposkopii mogą się poddać w ramach zwykłej wizyty u lekarza specjalisty.
Czytaj też:
- Jak się przygotować do wizyty u ginekologa i jak się ubrać?
- Jak wygląda wizyta u ginekologa - badanie krok po kroku
- Wizyta u ginekologa a okres - czy można wykonać badanie?
- Badanie ginekologiczne dziewicy - jak wygląda wizyta?
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
