Spis treści:
1. Rifampicyna TZF - działanie
2. Rifampicyna TZF - wskazania
3. Rifampicyna TZF - przeciwwskazania
4. Rifampicyna TZF - dawkowanie
5. Rifampicyna TZF - interakcje z innymi lekami
6. Rifampicyna TZF - ciąża
7. Rifampicyna TZF - skutki uboczne
8. Rifampicyna TZF - środki ostrożności
9. Rifampicyna TZF - producent

Działanie

Rifampicyna TZF - Ryfampicyna należy do grupy antybiotyków ansamycynowych, jest półsyntetyczną pochodną ryfamycyny B. Działa bakteriobójczo, hamując aktywność polimerazy RNA zależnej od DNA. Wykazuje silne działanie bakteriobójcze w stosunku do prątków gruźlicy, prątków atypowych i prątków trądu. W warunkach in vitro wykazuje również zdolność hamowania wzrostu bakterii Gram-dodatnich (zwłaszcza gronkowców np. Staphlococcus aureus, Staphylococcus epidermidis) i gram-ujemnych (np. Neisseria meningitidis, Neisseria gonorrhoeae, Haemophilus influenzae, Legionella spp.). Ryfampicyna szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi, wynoszące około 10 μg/ml, osiąga po około 2–4 h po podaniu na czczo dawki 10 mg/kg mc. Wchłanianie ryfampicyny zmniejsza się, gdy lek jest podany wraz z posiłkiem. Wiąże się z białkami osocza w 80%. T_0,5 wynosi 3 do 5 h. Ryfampicyna bardzo dobrze przenika do ognisk gruźliczych, węzłów chłonnych i płynów ustrojowych. Przenika przez łożysko i do mleka matki. W płynie mózgowo-rdzeniowym stężenie lecznicze osiąga w stanach zapalnych. Metabolizowana jest w wątrobie. Ok. 60% doustnej dawki wydalane jest z kałem, ok. 30% z moczem, niewielka ilość wydzielana jest ze łzami, potem, oraz innymi płynami ustrojowymi.

Wskazania

Rifampicyna TZF - Gruźlica (w skojarzeniu z innymi lekami przeciwprątkowymi w leczeniu wszystkich postaci gruźlicy, w tym zdiagnozowanych po raz pierwszy, zaawansowanych, przewlekłych i lekoopornych). Ryfampicyna jest skuteczna w leczeniu większości zakażeń wywołanych przez atypowe szczepy Mycobacterium. Trąd (w skojarzeniu z co najmniej jednym innym lekiem działającym na prątki trądu, stosuje się w leczeniu postaci trądu licznoprątkowej oraz skąpoprątkowej, aż do likwidacji zakażenia). Bruceloza, legionelloza i ciężkie zakażenia wywołane przez gronkowce (aby zapobiec rozwojowi szczepów opornych, ryfampicynę stosuje się w skojarzeniu z innym antybiotykiem odpowiednim w leczeniu danego zakażenia). Zapobieganie meningokokowemu zapaleniu opon mózgowych (leczenie bezobjawowych nosicieli Neisseria meningitidis w celu wyeliminowania meningokoków z części nosowej gardła). Zakażenia Haemophilus influenzae (leczenie bezobjawowych nosicieli H. influenzae i zapobieganie rozwojowi zakażenia u narażonych na kontakt z tą bakterią dzieci w wieku 4 lat lub młodszych). Podejmując decyzję o leczeniu należy uwzględnić oficjalne zalecenia dotyczące stosowania leków przeciwbakteryjnych.

Przeciwwskazania

Rifampicyna TZF - Nadwrażliwość na ryfampicynę, inne antybiotyki z grupy ryfamycyny lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Żółtaczka. Leczenie sakwinawirem lub rytonawirem.

Dawkowanie

Rifampicyna TZF - Doustnie. Należy stosować razem z innymi lekami przeciwprątkowymi. Gruźlica. Dorośli: zazwyczaj 8-12 mg/kg mc./dobę, tj. 450 mg (pacjenci o mc. <50 kg) lub 600 mg (pacjenci o mc. >50 kg). Dzieci: 10-20 mg/kg mc./dobę. Nie należy podawać dawki większej niż 600 mg/dobę. Trąd. Zwykle podaje się dawkę 600 mg ryfampicyny raz w miesiącu lub, alternatywnie, 10 mg/kg mc. raz na dobę, tj. 450 mg (pacjenci o mc. <50 kg) lub 600 mg (pacjenci o mc. >50 kg). W leczeniu trądu ryfampicynę należy podawać w skojarzeniu z co najmniej jednym innym lekiem przeciwtrądowym. Bruceloza, legionelloza, ciężkie zakażenia wywołane przez gronkowce. Dorośli: 600-1200 mg/dobę, w 2–4 dawkach podzielonych, w skojarzeniu z innym odpowiednim antybiotykiem. Zapobieganie meningokowemu zapaleniu opon mózgowych. Dorośli: 600 mg 2 razy na dobę przez 2 dni. Dzieci: 10 mg/kg mc. 2 razy na dobę przez 2 dni (w wieku 1-12 lat), lub 5 mg/kg mc. 2 razy na dobę przez 2 dni (w wieku 3-12 mies.). Zapobieganie zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae. Dorośli i dzieci: jeśli zakażenie Haemophilus influenzae występuje w rodzinie, w której jest dziecko w wieku 4 lat lub młodsze, zaleca się podawanie wszystkim członkom rodziny (w tym dziecku) ryfampicynę w dawce 20 mg/kg mc. raz na dobę (maksymalnie 600 mg na dobę) przez 4 dni. Podawanie leku należy rozpocząć przed wypisaniem osoby zakażonej ze szpitala. Noworodki: 10 mg/kg mc. na dobę przez 4 dni. Szczególne grupy pacjentów: u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby nie należy przekraczać dawki 8 mg/kg mc./dobę. Ostrożnie stosować u osób w podeszłym wieku, szczególnie jeśli występuje niewydolność wątroby. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek należy zachować ostrożność, jeśli dawka jest większa 600 mg/dobę. Sposób podania. Preparat w dawce wyliczonej odpowiednio do masy ciała pacjenta, podaje się raz na dobę, co najmniej 30 minut przed jedzeniem lub 2 h po jedzeniu, popijając szklanką wody.

Interakcje z innymi lekami

Rifampicyna TZF - Ryfampicyna jest silnym induktorem niektórych enzymów cytochromu P450. Podawanie jej z lekami, które są metabolizowane przez enzymy cytochromu P450 może przyspieszać metabolizm tych leków i zmniejszać ich aktywność (co może wymagać zwiększenia ich dawki). Dotyczy to: leków przeciwdrgawkowych (np. fenytoiny); leków przeciwarytmicznych (np. dizopiramid, meksyletyna, chinidyna, tokainid); antagonistów hormonów (antyestrogeny, np. tamoksyfen, toremifen, gestynon); leków przeciwpsychotycznych (np. haloperydol, aripiprazol); leków przeciwzakrzepowych np. pochodnych kumaryny (wskazane jest codzienne oznaczanie czasu protrombinowego i odpowiednia modyfikacja dawki leku); leków przeciwgrzybiczych pochodnych azolowych (np. flukonazol, itrakonazol, ketokonazol, worykonazol); leków przeciwwirusowych (np. zydowudyna, sakwinawir, indynawir, nelfinawir, atazanawir, lopinawir, newirapina, efawirenz, amprenawir); barbituranów; leków blokujących receptory β-adrenergiczne (np. bisoprolol, propanolol); antagonistów wapnia (np. diltiazem, nifedypina, werapamil, nikardypina, nizoldypina, nimodypina, izradypina); leków anksjolitycznych i nasennych (np. benzodiazepiny, zolpidem, zopiklon); leków przeciwbakteryjnych (np. chloramfenikol, klarytromycyna, dapson, doksycyklina, fluorochinolony, telitromycyna); kortykosteroidów; glikozydów nasercowych (np. digitoksyna, digoksyna); klofibratu; hormonalnych środków antykoncepcyjnych (pacjentki należy poinformować o konieczności stosowania alternatywnej, niehormonalnej metody antykoncepcji); estrogenów; leków przeciwcukrzycowych (np. chlorpropamid, tolbutamid, doustne pochodne sulfonylomocznika, rozyglitazon - u pacjentów z cukrzycą mogą pojawić się trudności z uzyskaniem prawidłowych wartości stężenia glukozy we krwi); leków immunosupresyjnych (np. cyklosporyna, syrolimus, takrolimus); irynotekanu; hormonów tarczycy (np. lewotyroksyna); losartanu; leków przeciwbólowych (np. metadon, narkotyczne leki przeciwbólowe); progestagenów; chininy; riluzolu; selektywnych antagonistów receptorów 5-HT3 (np. ondansetron); statyn metabolizowanych przez CYP 3A4 (np. symwastatyna); trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych (np. amitryptylina, nortryptylina); teofiliny; leków cytotoksycznych (np. imatynib); diuretyków; prazykwantelu. Sakwinawiru i rytonawiru nie należy stosować jednocześnie z ryfampicyną z powodu znacznego zwiększenia ryzyka uszkodzenia wątroby. Jednoczesne stosowanie kwasu para-aminosalicylowego (PAS) i ryfampicyny powoduje obniżenie stężenia ryfampicyny we krwi, zaleca się zachowanie 8 h przerwy między podaniem obu leków. Leki zobojętniające kwas solny (np. wodorowęglan sodu, wodorotlenek glinu, trójkrzemian magnezu) zmniejszają wchłanianie ryfampicyny, zaleca się przyjmowanie tych leków nie wcześniej niż godzinę po przyjęciu ryfampicyny. Jednoczesne stosowanie ryfampicyny i enalaprylu zmniejsza jego stężenie we krwi (może być konieczne zwiększenie dawki enalaprylu). Jednoczesne stosowanie ryfampicyny z halotanem lub izoniazydem zwiększa hepatotoksyczność (należy unikać jednoczesnego stosowaniaryfampicyny i halotanu, a pacjentówprzyjmujących jednocześnie ryfampicynę i izoniazyd ściśle obserwować pod kątem hepatotoksyczności). Jednoczesne stosowanie ketokonazolu i ryfampicyny powodowało zmniejszenie stężenie obu leków w surowicy. Jednoczesne przyjmowanie atowakwonu i ryfampicyny powodowało zwiększenie stężenia w surowicy krwi ryfampicyny i zmniejszenie stężenia atowakwonu.

Ciąża

Rifampicyna TZF - Brak dobrze kontrolowanych badań dotyczących stosowania ryfampicyny u kobiet w ciąży. Jakkolwiek istnieją publikacje o świadczące o tym, że ryfampicyna przekracza barierę łożyska i pojawia się we krwi pępowinowej, jej działania na płód, zarówno stosowanej w monoterapii jak i w połączeniu z innymi lekami, nie jest znane. Dlatego ryfampicynę można podawać kobietom w ciąży tylko wtedy, gdy korzyść dla matki przeważa nad zagrożeniem dla płodu. Ryfampicyna stosowana w ostatnich miesiącach ciąży może spowodować poporodowe krwotoki zarówno u matki, jak i u noworodka. W takich przypadkach może być wskazane podawanie witaminy K₁. Ryfampicyna przenika do mleka ludzkiego. Pacjentka leczona ryfampicyną nie powinna karmić piersią, jeśli w opinii lekarza korzyść z leczenia matki przeważa ryzyko dla dziecka. Badania przeprowadzone na gryzoniach otrzymujących duże dawki ryfampicyny wykazały teratogenne działanie leku.

Skutki uboczne

Rifampicyna TZF - Samoistnie ustępujące reakcje skórne jak uderzenia gorąca, świąd, wysypka; niezbyt często pokrzywka i cięższe uczuleniowe reakcje skórne; rzadko złuszczające zapalenie skóry, pęcherzyca, rumień wielopostaciowy, w tym zespół Stevensa-Johnsona, zespół Lyella oraz zapalenie naczyń krwionośnych. Ponadto: zmniejszenie łaknienia, nudności, wymioty, bóle brzucha, zgaga, wzdęcia, biegunka, rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego. Rzadko notowano występowanie psychoz. Może wystąpić małopłytkowość, z plamicą lub bez, głównie w leczeniu przerywanym (objawy ustępują, jeśli lek odstawi się jak najszybciej po pojawieniu się plamicy, w innym przypadku notowano przypadki wylewu krwi do mózgu, także ze skutkiem śmiertelnym). U niewielkiego procenta pacjentów występowała eozynofilia, leukopenia, obrzęki, osłabienie mięśni i miopatia, bardzo rzadko agranulocytoza i rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe. Rzadko notowano przypadki niewydolności nadnerczy u pacjentów z zaburzeniami czynności nadnerczy. Stosowanie ryfampicyny może spowodować zapalenie wątroby, więc należy kontrolować jej czynność. Odnotowywano reakcje prawdopodobnie o podłożu immunologicznym, zwykle u pacjentów stosujących schemat naprzemiennego dawkowania: objawy grypopodobne (gorączka, dreszcze, ból głowy, zawroty głowy, ból kości), trudności w oddychaniu, świszczący oddech, spadek ciśnienia krwi, wstrząs, reakcje rzekomoanafilaktyczne, ostra niedokrwistość hemolityczna, ostra niewydolność nerek wywołana ostrą martwicą kanalików nerkowych lub śródmiąższowym zapaleniem nerek. Jeśli wystąpią ciężkie powikłania, takie jak niewydolność nerek, trombocytopenia lub niedokrwistość hemolityczna, konieczne jest przerwanie leczenia i nie należy nigdy powracać do leczenia ryfampicyną. Sporadycznie obserwowano zaburzenia miesiączkowania podczas długotrwałego leczenia gruźlicy. Ryfampicyna może powodować czerwonawe zabarwienie moczu, potu, śliny i łez. Miękkie soczewki kontaktowe mogą zostać trwale zabarwione.

Środki ostrożności

Rifampicyna TZF - Podczas stosowania leku pacjent powinien pozostawać pod kontrolą pulmonologa lub innego lekarza odpowiedniej specjalności. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek należy zachować ostrożność, jeśli dawka jest większa 600 mg/dobę. U każdego pacjenta z gruźlicą należy przed rozpoczęciem leczenia ryfampicyną oznaczyć w surowicy aktywność enzymów wątrobowych, stężenie bilirubiny i kreatyniny, morfologię krwi i liczbę płytek. Nie jest konieczne na początku leczenia wykonanie takich badań u dzieci, chyba że występują lub są spodziewane jakieś powikłania. Pacjentom z zaburzoną czynnością wątroby należy podawać ryfampicynę tylko w razie konieczności i z zachowaniem ostrożności oraz, w dawkach dostosowanych do wydolności wątroby, pod ścisłą kontrolą lekarską. U tych pacjentów zaleca się podawanie mniejszych dawek, kontrolowanie czynności wątroby, zwłaszcza aktywności aminotransferazy AspATi AlAT. Badanie te należy wykonać przed rozpoczęciem leczenia, co tydzień przez pierwsze 2 tyg, a następnie co 2 tyg podczas kolejnych 6 tyg leczenia. Jeśli wystąpią objawy świadczące o uszkodzeniu komórek wątrobowych, lek należy odstawić. Ryfampicynę należy również odstawić, jeśli pojawią się klinicznie istotne objawy, świadczące o niewydolności wątroby. Należy rozważyć alternatywną metodę leczenia gruźlicy i inny schemat leczenia oraz niezwłocznie skonsultować się z lekarzem specjalizującym się w leczeniu gruźlicy. Jeśli ponownie rozpoczyna się stosowanie ryfampicyny po normalizacji czynności wątroby, zaleca się codzienne kontrolowanie parametrów czynności wątroby. U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby, pacjentów w podeszłym wieku, pacjentów niedożywionych, dzieci poniżej 2 rż., zaleca się szczególną ostrożność podczas wdrażania schematu leczenia, w którym izoniazyd ma być stosowany jednocześnie z ryfampicyną. Jeśli pacjent ma prawidłową czynność wątroby i nie występowały u niego przed leczeniem zaburzenia czynności wątroby, testy czynności wątroby należy powtórzyć tylko wtedy, gdy wystąpi gorączka, wymioty, żółtaczka lub inne objawy pogorszenia stanu pacjenta. W czasie leczenia lekarz powinien kontrolować stan pacjenta co najmniej raz na miesiąc, szczególnie zwracając uwagę na objawy związane z działaniami niepożądanymi. U niektórych pacjentów może w pierwszych dniach leczenia wystąpić hiperbilirubinemia, w związku z konkurencyjnym wydzielaniem ryfampicyny i bilirubiny przez wątrobę. Pojedyncze publikowane wyniki badań świadczą o niewielkim zwiększaniu się stężenia bilirubiny i (lub) aktywności aminotransferaz, co nie jest wskazaniem do przerwania leczenia. Decyzje należy podjąć po powtórzeniu testów, biorąc pod uwagę tendencję zmian wartości tych parametrów w powiązaniu ze stanem klinicznym pacjenta. Należy ściśle obserwować pacjenta ze względu na możliwość wystąpienia reakcji immunologicznej, w tym wstrząsu anafilaktycznego, występujących w terapii przerywanej (rzadziej niż 2–3 razy na tydzień). Pacjenta należy przestrzec przed przerwaniem leczenia. Ryfampicyna ma właściwości indukowania niektórych enzymów, które mogą nasilać metabolizm endogennych substratów, w tym hormonów nadnerczy, hormonów tarczycy i witaminy D. W pojedynczych doniesieniach informowano o zaostrzeniu się porfirii u pacjentów z porfirią leczonych ryfampicyną. Ryfampicyna może powodować zabarwienie czerwonawe moczu, potu, łez oraz śliny, o czym należy pacjenta uprzedzić. Publikowano także doniesienia o trwałym zabarwieniu miękkich soczewek kontaktowych. Tabl. 150 mg lub 300 mg zawierają mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na kapsułkę, to znaczy lek uznaje się za „wolny od sodu”.

Producent

Polfa Tarchomin