Spis treści:
1. Biseptol - działanie
2. Biseptol - wskazania
3. Biseptol - przeciwwskazania
4. Biseptol - dawkowanie
5. Biseptol - interakcje z innymi lekami
6. Biseptol - ciąża
7. Biseptol - skutki uboczne
8. Biseptol - środki ostrożności
9. Biseptol - producent

Działanie

Biseptol - Lek przeciwbakteryjny - połączenie sulfonamidu (sulfametoksazolu) z pochodną diaminopirymidyny (trimetoprimem) w stosunku 5:1 (kotrimoksazol). Skojarzenie składników pozwoliło na uzyskanie, oprócz działania bakteriostatycznego, także działania bakteriobójczego. Sulfametoksazol blokuje syntezę kwasu dihydrofoliowego (konkurując z kwasem p-aminobenzoesowym), a trimetoprim blokuje przemianę kwasu dihydrofoliowego w kwas tetrahydrofoliowy (hamując reduktazę kwasu dihydrofoliowego). W efekcie prowadzi to do zahamowania syntezy puryn, DNA i RNA. Wykazuje szerokie spektrum działania, rzadko też powstają oporne szczepy bakteryjne. Hamuje in vitro rozwój bakterii Gram-dodatnich, m.in.: paciorkowców (Streptococcus pneumoniae, Streptococcus agalactiae, Streptococcus viridans), gronkowców (Staphylococcus aureus, Staphylococcus saprophyticus) oraz bakterii Gram-ujemnych, m.in.: większości pałeczek Enterobacteriaceae (Salmonella spp., Shigella spp., Klebsiella spp., Proteus mirabilis, Proteus vulgaris, Enterobacter spp., Serratia spp., Escherichia coli), Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae, Morganella morganii, Yersinia spp., Brucella spp., Neisseria meningitidis, Neisseria gonorrhoeae, Vibrio cholerae, Nocardia asteroides, a także Pneumocystis jirovecii (dawniej P. carinii), Chlamydia trachomatis. Nie działa na prątki, wirusy, większość bakterii beztlenowych i grzyby. Przed rozpoczęciem leczenia zaleca się wykonanie oznaczenia wrażliwości in vitro. Kotrimoksazol podany doustnie wchłania się szybko i niemal całkowicie w górnym odcinku jelita cienkiego. Po 60 min występuje lecznicze stężenie we krwi i tkankach, utrzymujące się ok. 12 h. Z białkami osocza sulfametoksazol wiąże się w ok. 60%, trimetoprim w ok. 45%. Oba składniki przenikają do tkanek i płynów ustrojowych, m.in. do płuc, migdałków podniebiennych, płynu mózgowo-rdzeniowego, gruczołu krokowego i nerek, płynu ucha środkowego, wydzieliny oskrzeli i pochwy, a także do mleka kobiecego i przez barierę łożyska. Oba związki są metabolizowane w wątrobie do nieczynnych pochodnych: sulfametoksazol w 20%, trimetoprim w 20-25%. Wydalane są głównie z moczem: 20% sulfametoksazolu i ok. 60% trimetoprimu w postaci niezmienionej, pozostała część w postaci metabolitów.

Wskazania

Biseptol - Zakażenia dróg oddechowych - nagłe zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, w przypadku gdy istnieją powody przemawiające za zastosowaniem sulfametoksazolu i trimetoprimu zamiast jednoskładnikowego antybiotyku. Zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego - wyłącznie po badaniu bakteriologicznym. Ostre i przewlekłe zakażenia układu moczowego i gruczołu krokowego. Zakażenia przenoszone drogą płciową: wrzód miękki. Zakażenia przewodu pokarmowego: dur brzuszny i paradury, czerwonka bakteryjna, cholera (jako leczenie wspomagające obok uzupełniania płynów i elektrolitów), biegunka podróżnych wywołana przez enterotoksyczne szczepy E. coli. Inne zakażenia bakteryjne (leczenie możliwe w połączeniu z innymi antybiotykami), np. nokardioza. Lek jest przeznaczony do stosowania u dorosłych, młodzieży, dzieci i niemowląt powyżej 6 tyg. życia. Preparat można zastosować po rozważeniu stosunku korzyści do ryzyka w porównaniu z innymi dostępnymi preparatami leczniczymi, sprawdzeniu danych epidemiologicznych i oporności bakterii. Wskazania lecznicze są ograniczone do zakażeń wywołanych przez drobnoustroje wrażliwe na kotrimoksazol. Podejmując decyzję o leczeniu tym preparatem należy uwzględnić oficjalne zalecenia dotyczące stosowania leków przeciwbakteryjnych.

Przeciwwskazania

Biseptol - Nadwrażliwość na substancje czynne, sulfonamidy lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Ciężka niewydolność wątroby. Ciężka niewydolność nerek (CCr <15 ml/min). Zmiany w obrazie morfologicznym krwi. Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G-6-PD). Niemowlęta w wieku <6 tyg. Końcowy okres ciąży i okres karmienia piersią. Nie stosować w leczeniu anginy paciorkowcowej.

Dawkowanie

Biseptol - Doustnie. Dzieci: 30 mg sulfametoksazolu + 6 mg trimetoprimu/kg mc./dobę. W leczeniu szczególnie ciężkich zakażeń dawki można zwiększyć o 50%. Zazwyczaj, dzieci w wieku 6 tyg. do 5 mies.: 2,5 ml co 12 h; 6 mies. do 5 lat: 5 ml co 12 h; 6-12 lat: 10 ml co 12 h. Dorośli i młodzież w wieku >12 lat: zwykle 20 ml co 12 h. Dawka minimalna i do długotrwałego leczenia (>14 dni): 10 ml co 12 h. W leczeniu szczególnie ciężkich zakażeń: 30 ml co 12 h. Zakażenie płuc wywołane przez Pneumocystis jirovecii (P. carinii): maksymalnie 100 mg sulfametoksazolu + 20 mg trimetoprimu/kg mc./dobę, w 4 dawkach podzielonych podawanych co 6 h przez 14 dni. Szczególne grupy pacjentów. Pacjenci z niewydolnością nerek - CCr >30 ml/min: zwykła dawka; CCr 15-30 ml/min: 1/2 zwykłej dawki; CCr <15 ml/min: nie stosować. Czas trwania leczenia: w leczeniu ostrych zakażeń lek należy podawać jeszcze przez 2 dni po ustąpieniu objawów choroby, co najmniej 5 dni. Sposób podania. Stosować podczas lub bezpośrednio po posiłku, z dużą ilością płynu.

Interakcje z innymi lekami

Biseptol - U pacjentów w podeszłym wieku, otrzymujących równocześnie kotrimoksazol oraz leki moczopędne, zwłaszcza z grupy tiazydów, zwiększa się częstość występowania małopłytkowości ze skazą krwotoczną. Sulfametoksazol może wypierać warfarynę z albumin osocza i przedłużać czas protrombinowy u pacjentów otrzymujących leki przeciwzakrzepowe - kontrolować aktualny czas krzepnięcia. Sulfonamidy wypierają metotreksat z połączeń z białkami, zwiększając zawartość wolnej frakcji metotreksatu we krwi. Jeśli leczenie kotrimoksazolem jest uznane za właściwe u pacjentów otrzymujących inne leki działające antagonistycznie w stosunku do kwasu foliowego, jak metotreksat, należy rozważyć suplementację kwasu foliowego. Kotrimoksazol wydłuża T_0,5 fenytoiny (ryzyko nasilenia działania fenytoiny) - kontrolować stan pacjenta i stężenia fenytoiny we krwi. Nasila działanie leków przeciwcukrzycowych pochodnych sulfonylomocznika (ryzyko hipoglikemii). Należy zachować ostrożność przy stosowaniu z preparatami, które mogą powodować hiperkaliemię (w przypadku spironolaktonu ciężką). Stosowany z pirymetaminą w dawkach >25 mg/tydzień (lek przeciwmalaryczny) zwiększa ryzyko wystąpienia niedokrwistości megaloblastycznej. U pacjentów po przeszczepieniu nerki, leczonych kotrimoksazolem i cyklosporyną, obserwowano przemijające zaburzenia czynności przeszczepionej nerki, objawiające się zwiększeniem stężenia kreatyniny w surowicy; jest to prawdopodobnie wywołane działaniem trimetoprimu. Indometacyna może zwiększać stężenia sulfametoksazolu we krwi. Podczas jednoczesnego stosowania kotrimoksazolu i ryfampicyny przez tydzień, obserwowano skrócenie T_0,5 trimetoprimu; nie ma to jednak znaczenia klinicznego. Trimetoprym może hamować wydalanie i zwiększać stężenia we krwi leków, które w fizjologicznym pH występują w postaci kationu i są częściowo wydalane przez nerki (np. prokainamid, amantadyna); w takich warunkach zwiększone może być także stężenie trimetoprimu. U pacjentów w podeszłym wieku przyjmujących jednocześnie trimetoprim i digoksynę może wystąpić zwiększenie stężenia digoksyny w surowicy. Kotrimoksazol stosowany z zydowudyną zwiększa ryzyko zaburzeń hematologicznych - należy kontrolować obraz krwi. Może osłabiać skuteczność trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Trimetoprym zwiększa narażenie na lamiwudynę o 40%. Lamiwudyna nie wpływa na farmakokinetykę trimetoprimu oraz sulfametoksazolu.

Ciąża

Biseptol - Trimetoprim i sulfametoksazol przenikają przez łożysko i mogą powodować nieprawidłowości u płodu (wykazano związek między narażeniem na działanie antagonistów kwasu foliowego i występowaniem wad rozwojowych) - należy unikać stosowania kotrimoksazolu w ciąży, szczególnie w I trymestrze, chyba że oczekiwane korzyści dla matki przewyższają ryzyko dla płodu. Jeśli lek stosuje się w ciąży, należy rozważyć podawanie kwasu foliowego. Stosowanie w końcowym okresie ciąży jest przeciwwskazane. Znaczące ilości leku przenikają od matki do płodu i utrzymują się przez kilka dni u noworodka. Sulfametoksazol konkuruje z bilirubiną o wiązanie się z albuminami osocza, dlatego jeśli lek jest podawany matce w okresie przed porodem, u noworodka może wystąpić i zaostrzyć się hiperbilirubinemia oraz związana z tym żółtaczka jąder podkorowych mózgu (to teoretyczne ryzyko jest szczególnie istotne u noworodków ze zwiększonym ryzykiem hiperbilirubinemii, czyli u urodzonych przed terminem lub z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej). Trimetoprim i sulfametoksazol przenikają do mleka kobiecego - nie stosować w okresie karmienia piersią. Jeśli konieczne jest zastosowanie tego leku, kobieta powinna zaprzestać karmienia piersią w okresie leczenia. Chociaż nie wykazano toksycznego wpływu glikolu propylenowego na rozród i rozwój potomstwa, może on przenikać do płodu i do mleka matki, dlatego też podanie glikolu propylenowego pacjentce w ciąży lub karmiącej należy rozważyć w każdym przypadku.  

Skutki uboczne

Biseptol - Bardzo często: hiperkaliemia. Często: kandydoza, ból głowy, nudności, biegunka, wysypka. Niezbyt często: wymioty. Bardzo rzadko: leukopenia, neutropenia, trombocytopenia, agranulocytoza, niedokrwistość megaloblastyczna, niedokrwistość aplastyczna, niedokrwistość hemolityczna, methemoglobinemia, eozynofilia, plamica, hemoliza u pacjentów z niedoborem G-6-PD, zespół choroby posurowiczej, anafilaksja, alergiczne zapalenie mięśnia sercowego, obrzęk naczynioruchowy, gorączka polekowa, alergiczne zapalenie naczyń, choroba Schonleina-Henocha, guzkowe zapalenie tętnic, toczeń rumieniowaty układowy, hipoglikemia, hiponatremia, jadłowstręt, depresja, omamy, aseptyczne zapalenie opon mózgowych (które ustępowało szybko po odstawieniu leku, ale w wielu przypadkach powracało, jeśli pacjent ponownie otrzymał kotrimoksazol lub sam trimetoprim), drgawki, zapalenie nerwów obwodowych, ataksja, zaburzenia równowagi, szumy uszne, zawroty głowy, kaszel, skrócony oddech, nacieki płucne (powyższe objawy ze strony układu oddechowego mogą być wczesnym wskaźnikiem nadwrażliwości oddechowej, która bardzo rzadko może być śmiertelna), zapalenie błony śluzowej języka i (lub) jamy ustnej, rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy, zapalenie trzustki, zapalenie błony naczyniowej oka, zwiększenie aktywności aminotransferaz we krwi, zwiększenie stężenia bilirubiny, żółtaczka i martwica wątroby (mogą być śmiertelne), nadwrażliwość na światło, złuszczające zapalenie skóry, wysypka polekowa, rumień wielopostaciowy, ciężkie reakcje skórne (jak zespół Stevensa-Johnsona, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka), ból stawów, ból mięśni, zaburzenie czynności nerek (czasami raportowane jako niewydolność nerek), śródmiąższowe zapalenie nerek. Częstość nieznana: ostra gorączkowa dermatoza neutrofilowa (zespół Sweeta). Działania niepożądane związane z zakażeniem Pneumocystis jiroveci (P. carinii) wywołującym pneumocystozowe zapalenie płuc (PJP). Bardzo rzadko: ciężkie reakcje nadwrażliwości, wysypka, gorączka, neutropenia, trombocytopenia, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, rabdomioliza, hiperkaliemia, hiponatremia. Obserwowano ciężkie reakcje nadwrażliwości po podaniu dużych dawek, stosowanych w leczeniu PJP i wówczas konieczne jest przerwanie stosowania leku. Jeśli wystąpią objawy zahamowania czynności szpiku kostnego, należy podać pacjentowi folinian wapnia (5-10 mg/dobę). Ciężkie reakcje nadwrażliwości obserwowano u pacjentów z PJP, którzy ponownie byli leczeni trimetoprimem z sulfametoksazolem, czasami po kilkudniowej przerwie w stosowaniu. Rabdomiolizę obserwowano u pacjentów z pozytywnym mianem HIV, otrzymujących kotrimoksazol zapobiegawczo lub w leczeniu PJP.  

Środki ostrożności

Biseptol - Bardzo rzadko zdarzał się zgon pacjenta w wyniku ciężkich działań niepożądanych, takich jak ostra martwica wątroby, agranulocytoza, niedokrwistość aplastyczna i inne zaburzenia układu krwiotwórczego i krwi, reakcje nadwrażliwości oddechowej. Po zastosowaniu sulfametoksazolu obserwowano występowanie zagrażających życiu reakcji skórnych: zespołu Stevensa-Johnsona (SJS) oraz toksycznego martwiczego oddzielania się naskórka (TEN). Należy poinformować pacjenta, jakie mogą być objawy tych reakcji skórnych i że należy obserwować, czy się nie pojawiają. Największe ryzyko wystąpienia zmian skórnych związanych z SJS i TEN występuje podczas pierwszych tygodni stosowania leku. Jeśli pojawią się takie objawy skórne, jak postępująca wysypka, często z pęcherzami lub zmianami na błonach śluzowych, należy zaprzestać stosowania leku. Najlepsze wyniki leczenia w przypadku wystąpienia SJS lub TEN uzyskuje się, jeśli szybko postawi się rozpoznanie i natychmiast zaprzestanie stosowania wszelkich preparatów podejrzewanych o wywołanie tych objawów. Wczesne rozpoznanie wiąże się z lepszym rokowaniem. Jeśli u pacjenta rozpoznano SJS lub TEN w wyniku stosowania leku, nie może on nigdy ponownie przyjmować sulfametoksazolu. Lek należy odstawić po wystąpieniu pierwszych objawów wysypki. Większość leków przeciwbakteryjnych może wywoływać rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Jeżeli u pacjenta leczonego kotrimoksazolem wystąpi biegunka, lek należy odstawić. Jeśli stwierdzi się zakażenie Clostridium difficile, należy wdrożyć odpowiednie leczenie. W postaci rzekomobłoniastego zapalenia jelit o lekkim przebiegu wystarcza odstawienie leku; jeśli nasilenie choroby jest średnie lub ciężkie, konieczne jest podawanie płynów i elektrolitów, uzupełnianie białek oraz zastosowanie leków przeciwbakteryjnych, działających na Clostridium difficile (doustne podawanie metronidazolu lub wankomycyny). Nie należy stosować preparatów hamujących perystaltykę ani innych działających zapierająco. Lek należy stosować ostrożnie u pacjentów z: niewydolnością wątroby lub nerek, niedoborem kwasu foliowego (np. w podeszłym wieku, uzależnionych od alkoholu, leczonych lekami przeciwdrgawkowymi oraz z zespołem złego wchłaniania), u osób z ciężkimi objawami alergii, u chorych na astmę oskrzelową. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów w podeszłym wieku, gdyż w tej grupie występuje zwiększone ryzyko ciężkich reakcji niepożądanych, w tym niewydolności nerek lub wątroby, reakcji skórnych, zahamowania czynności szpiku oraz małopłytkowości. U chorych na AIDS leczonych kotrimoksazolem z powodu zakażenia Pneumocystis jirovecii częściej występują działania niepożądane, jak: wysypka, gorączka, leukopenia, zwiększenie aktywności aminotransferaz w surowicy, hiperkaliemia i hiponatremia. Jeśli lek stosuje się dłużej niż 14 dni w dużych dawkach, konieczna jest okresowa kontrola obrazu krwi. W przypadku stwierdzenia zmian w obrazie krwi, należy rozważyć podanie kwasu foliowego. Stosowanie leku należy przerwać, gdy pojawi się znamienne zmniejszenie liczby komórek krwi. Leku nie należy stosować u pacjentów z poważnymi chorobami hematologicznymi, z wyjątkiem szczególnych przypadków. Kotrimoksazol stosowany u pacjentów poddawanych terapii cytostatykami nie wpływał lub wpływał nieznacznie na szpik kostny lub krew obwodową. Zaleca się ścisłe monitorowanie stężenia potasu i sodu u pacjentów z ryzykiem hiperkaliemii i hiponatremii. Jednoczesne stosowanie kotrimoksazolu, który powoduje hiperkaliemię, ze spironolaktonem może prowadzić do ciężkiej hiperkaliemii. Nie zaleca się stosowania leku u pacjentów ze stwierdzoną lub podejrzewaną porfirią – sulfonamidy i trimetoprim mogą pogarszać stan pacjentów z porfirią. U pacjentów leczonych przewlekle, w szczególności u pacjentów z niewydolnością nerek, należy regularnie kontrolować diurezę i parametry czynności nerek. W trakcie leczenia należy zwrócić uwagę, aby pacjent otrzymywał i wydalał odpowiednią ilość płynów, w celu zapobiegania powstawaniu kryształów w moczu. Występowanie kryształów w świeżym moczu stwierdzano rzadko, ale obserwowane były w schłodzonym moczu pacjentów poddawanych terapii. U pacjentów z hipoalbuminemią ryzyko powstawania kryształów może wzrosnąć. W trakcie leczenia kotrimoksazolem bardzo rzadko występowały przypadki ciężkiego działania toksycznego na układ oddechowy, czasami przekształcającego się w zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). Pierwszymi objawami ARDS mogą być takie objawy ze strony płuc, jak kaszel, gorączka i duszności, z jednoczesnymi objawami radiologicznymi wskazującymi na nacieki płucne oraz osłabieniem czynności płuc - w takich przypadkach należy przerwać leczenie kotrimoksazolem i zastosować odpowiednią terapię. Bardzo rzadko u występowały przypadki limfohistiocytozy hemofagocytowej (HLH). Jest to zagrażający życiu zespół nieprawidłowej aktywacji immunologicznej, charakteryzujący się występowaniem takich objawów klinicznych, jak nasilone zapalenie uogólnione (np. gorączka, hepatosplenomegalia, hipertriglicerydemia, hipofibrynogenemia, duże stężenie ferrytyny w surowicy, cytopenie i hemofagocytoza). Pacjentów z wczesnymi objawami nieprawidłowej aktywacji immunologicznej należy niezwłocznie zdiagnozować. Jeśli rozpozna się HLH, należy przerwać leczenie kotrimoksazolem. Kotrimoksazol jest przeciwwskazany u niemowląt <6 tyg. Ponadto należy unikać podawania go niemowlętom <8 tyg. w związku z predyspozycją młodych niemowląt do hiperbilirubinemii. Ze względu na zawartość maltitolu, lek nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją fruktozy; po zastosowaniu dawki powyżej 20 ml, lek może mieć lekkie działanie przeczyszczające. Wartość kaloryczna maltitolu: 2,3 kcal/g. Ze względu na zawartość p-hydroksybenzoesanów lek może powodować reakcje alergiczne (również typu późnego). Ze względu na zawartość hydroksystearynianu makrogologlicerolu może wystąpić niestrawność i biegunka. Lek zawiera 142,72 mg glikolu propylenowego/5 ml zawiesiny. Przy stosowaniu dawek >1,75ml (14mg trimetoprimu i 70mg sulfametoksazolu)/ kg mc./dobę należy wziąć pod uwagę następujące ostrzeżenia dotyczące glikolu propylenowego: jednoczesne podawanie leku z innymi substratami dehydrogenazy alkoholowej, takimi jak etanol może powodować działania niepożądane u dzieci w wieku <5 lat; pacjenci z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby powinni pozostawać pod kontrolą lekarza z powodu różnych działań niepożądanych przypisywanych glikolowi propylenowemu, takich jak zaburzenia czynności nerek (ostra martwica kanalików nerkowych), ostra niewydolność nerek i zaburzenia czynności wątroby. Lek zawiera 38mg sodu w 5 ml co odpowiada 1,9% zalecanej przez WHO maksymalnej 2 g dobowej dawki sodu u osób dorosłych. Dobowa dawka tego preparatu 60 ml odpowiada 22,8% maksymalnego dziennego spożycia sodu zaleconego przez WHO. Lek należy uznać za preparat z dużą zawartością sodu, zwłaszcza w przypadku stosowania przez długi czas (> 1 mies.). Należy wziąć to pod uwagę szczególnie u pacjentów będących na diecie z niską zawartością sodu.

Producent

Polpharma