Antykoncepcja - metody antykoncepcji, skuteczność i skutki uboczne
Antykoncepcja to środki, które zapobiegają ciąży. Nazywana jest również kontrolą narodzin, ze względu na możliwość planowania rodziny. Wyróżnia się antykoncepcję naturalną, hormonalną, mechaniczną, a także chemiczną. Jej skuteczność mierzona jest przez wskaźnik Pearla. Dodatkowo: wokół antykoncepcji narosło wiele mitów, które warto rozwiać.
Wskaźnik Pearla
Wskaźnik Pearla, nazywany również indeksem Pearla, określa skuteczność stosowanego środka antykoncepcyjnego. Wskazywany jest na podstawie ilości ciąż na 100 kobiet przy używaniu danej metody antykoncepcji przez rok przy regularnej aktywności seksualnej. Im niższy wskaźnik Pearla tym metoda skuteczniejsza. Jeśli wskaźnik wynosi 10 tzn., że na 100 badanych par 10 z nich spodziewa się dziecka.
Należy pamiętać, iż żadna metoda antykoncepcji nie daje 100% pewności zapobiegania ciąży, oprócz całkowitej wstrzemięźliwości seksualnej.
Metody antykoncepcji
Antykoncepcja naturalna polega na obserwacji śluzu pochwowego oraz temperatury ciała kobiety, które zmieniają się w czasie cyklu miesięcznego. Pomocne jest prowadzenie „kalendarzyka małżeńskiego”, aby uniknąć współżycia dni płodne.
Antykoncepcja chemiczna opiera się na stosowaniu środków plemnikobójczych, które uszkadzają plemniki, czyniąc niezdolnym do zapłodnienia lub na preparatach zagęszczających śluz pochwy, by nie przepuszczał plemników. Najczęściej stosowane są:
- pianki,
- globulki,
- kremy,
- żele,
- gąbki dopochwowe.
Antykoncepcja mechaniczna ma za zadanie uniemożliwić przedostanie się nasienia do dróg rodnych kobiety, a także zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób przenoszonych drogą płciową. W tym celu stosowane są:
- prezerwatywy,
- błony dopochwowe,
- kapturki naszyjkowe.
Antykoncepcja hormonalna zapobiega dojrzewaniu pęcherzyka oraz wystąpieniu owulacji poprzez dostarczane do organizmu hormony: progestagen i estrogen. Wykorzystuje się do tego następujące środki hormonalne:
Należy pamiętać, że środki hormonalne ingerują w funkcjonowanie organizmu, dlatego niezbędna jest konsultacja lekarska i stosowanie ich pod okiem specjalisty. Antykoncepcja hormonalna powinna być dobrana indywidualnie na podstawie badań i wywiadu lekarskiego.
Tabletki antykoncepcyjne
Pigułki antykoncepcyjne są najczęściej wybieranym hormonalnym środkiemzapobiegającym ciąży. Dzielą się na:
Tabletki jednoskładnikowe zawierają tylko jeden hormon – progestagen. Nazywane są także minipigułkami ze względu na niewielką zawartość hormonu, który ma za zadanie zagęścić śluz w macicy. Dzięki temu zostaje wytworzona bariera dla plemników, a także niekorzystne warunki utrudniające implementację zarodka. Ten rodzaj antykoncepcji zalecany jest dla kobiet, które:
- nie mogą przyjmować estrogenu,
- karmią piersią,
- ukończyły 35 rok życia,
- źle znoszą dwuskładnikowe tabletki,
- mają nadciśnienie,
- palą papierosy.
Tabletki dwuskładnikowe składają się z progestagenu i estrogenu. Pierwszy z nich zagęszcza śluz macicy oraz hamuje jajeczkowanie, natomiast drugi zatrzymuje dojrzewanie pęcherzyka w jajniku. Dodatkowo estrogen zwiększa krzepliwość krwi, dlatego należy poinformować lekarza o wszystkich dolegliwościach.
Tabletki antykoncepcyjne – jak brać?
Dawkowanie zależne jest od ich rodzaju. Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe należy przyjąć w pierwszym dniu cyklu i brać bez przerwy, nawet w czasie miesiączki, gdyż występuje ona naturalnie. Niezwykle ważne jest, aby stosować je bardzo regularnie – o wyznaczonych porach, gdyż bardzo szybko spada ich skuteczność.
Maksymalna tolerancja odstępstwa od przyjętej pory to 3 godziny.
Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe należy przyjmować najczęściej przez 21 dni rozpoczynając w pierwszym dniu cyklu. Kolejne pigułki należy przyjmować zgodnie z ruchem strzałek na opakowaniu. Jeśli miesiączka wystąpiła w środę należy zażyć tabletkę z początku blistra oznaczoną tym dniem. Po 21 dniach następuje 7 dni przerwy – wtedy też dochodzi do krwawienia. Po tym czasie należy analogicznie rozpocząć kolejne opakowanie, nawet jeśli krwawienie nie ustąpiło. Niektóre tabletki dwuskładnikowe zawierają 28 tabletek, gdzie 21 zawiera hormony, a pozostałe 7 to placebo. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko pominięcia dawki.
Tabletki antykoncepcyjne – skutki uboczne
Dostarczane do organizmu hormony nie pozostają dla niego obojętne i mogą powodować:
- migreny,
- spadek libido,
- nudności i wymioty,
- wzrost wagi,
- stany zapalne pochwy np. grzybica pochwy,
- trądzik,
- łojotok,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- zakrzepy żylne i żylaki.
Aby uniknąć skutków ubocznych przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych należy stosować
terapię hormonalną indywidualnie dobraną przez specjalistę. Właśnie dlatego na rynku nie występują tabletki antykoncepcyjne bez recepty. Jeśli mimo stosowania się do zaleceń występują powyższe dolegliwości należy powiadomić o tym lekarza prowadzącego.
Plastry antykoncepcyjne
Plastry antykoncepcyjne mają takie samo działanie jak tabletki antykoncepcyjne. Różnią się jedynie drogą dostarczenia do organizmu hormonów. W opakowaniu znajdują się trzy plastry. Pierwszy z nich należy nakleić w pierwszym dniu cyklu. Każdy z nich powinien zostawać na skórze przez tydzień. W czwartym tygodniu następuje przerwa na krwawienie.
Gdzie przykleić plaster antykoncepcyjny?
- Na ramieniu,
- Na pośladku,
- Na podbrzuszu,
- Na barku.
Nie wolno przyklejać go na piersiach!
Plastry antykoncepcyjne mają przewagę nad tabletkami ze względu na to, iż nie trzeba codziennie o nich pamiętać. Ponadto dzięki przezskórnemu wchłanianiu hormonów nie
występują dolegliwości pokarmowe.
Antykoncepcja długoterminowa
Antykoncepcja długoterminowa jest wygodnym rozwiązaniem przede wszystkich dla tych kobiet, które często zapominają o przyjmowaniu tabletek bądź wymianie plastra. Antykoncepcja długoterminowa opiera się na jednym hormonie – progestagenie, który jest powoli uwalniany przez nowoczesne wkładki domaciczne lub podskórne implanty. Zapewnia to ochronę przed nieplanowaną ciążą przez 3 do nawet 10 lat.
Ile kosztuje antykoncepcja hormonalna?
Cena zależy od rodzaju, składu, producenta, a także długości działania. Szacowane koszty to:
- plastry antykoncepcyjne – cena ok.50-80 zł,
- tabletki antykoncepcyjne – cena ok. 5-50 zł,
- krążek dopochwowy – cena ok. 50 zł,
- implant antykoncepcyjny – cena ok. 1000zł.
Antykoncepcja bez recepty
Ze względu na wpływ hormonów na organizm na rynku nie są dostępne tabletki antykoncepcyjne bez recepty. Antykoncepcja bez recepty to mechaniczne i chemiczne środki
antykoncepcyjne.
Najlepsza antykoncepcja to skuteczna antykoncepcja
Skuteczność określana jest na podstawie wyżej opisanego wskaźnika Pearla:
- jednofazowa tabletka antykoncepcyjna 0,2-0,5,
- dwufazowa tabletka antykoncepcyjna,
- krążek dopochwowy 0,65,
- plaster antykoncepcyjny 0,9,
- wkładka wewnątrzmaciczna 1-3,
- prezerwatywa 3-7,
- środki plemnikobójcze 8-36,
- stosunek przerywany 10-35,
- brak antykoncepcji 80-90.
Powyższe wartości wskaźnika Pearla określane są na podstawie badań. Należy pamiętać, iż skuteczność zależy także od prawidłowego stosowania środków antykoncepcyjnych.
