Anatomia kobiety - budowa pochwy, jak wygląda macica, gdzie są jajniki
Macica, jajniki, jajowody, pochwa, wargi sromowe, łechtaczka, gruczoły Bartholina – żeński układ rozrodczy jest wyjątkowo skomplikowany. Anatomia kobiety wyróżnia zewnętrzne i wewnętrzne narządy płciowe, z których każdy ma określoną rolę do spełnienia, będąc jednakże przy tym podatnym na różnego rodzaju specyficzne schorzenia.
Anatomia kobiety
Żeński układ rozrodczy znacznie różni się budową od męskiego. Anatomia kobiety wyróżnia takie jego elementy, jak:
-
narządy zewnętrzne (srom): wzgórek łonowy, wargi sromowe większe i mniejsze, tylne i przednie spoidło, wędzidełko warg sromowych, przedsionek pochwy, trzon, napletek i wędzidełko łechtaczki, gruczoły przedsionkowe, opuszki przedsionka;
- narządy wewnętrzne: pochwa, macica, jajowody, jajniki.
Każdy z elementów układu płciowego, wyróżnianych w anatomii kobiety, spełnia określone funkcje, ale też może stanowić źródło specyficznych problemów zdrowotnych.
Wejście do pochwy
W dolnej części brzucha znajduje się wzgórek łonowy, czyli charakterystyczne wyniesienie, pełniące prawdopodobnie funkcję ochronną dla narządów wewnętrznych i kości łonowej. Wzgórek płynnie przechodzi w wargi sromowe większe, silnie owłosione, składające się z tkanki tłuszczowej, ochraniające tak zwaną szparę sromową. Na końcach są one złączone spoidłem przednim oraz tylnym. Pomiędzy nimi znajduje się łechtaczka – narząd spokrewniony z męskim prąciem, służący wyłącznie osiąganiu satysfakcji seksualnej. Wewnątrz warg sromowych większych znajdują się wargi mniejsze, które nie są owłosione i nie mają zbyt dużo tkanki tłuszczowej. Ochraniają one wejście do pochwy znajdujące się w części ciała zwanej przedsionkiem – to miejsce w którym skóra przechodzi w błonę śluzową. Oprócz ujścia pochwy, w przedsionku znajduje się też ujście cewki moczowej. Natomiast symetrycznie, po dwóch jego stronach zlokalizowane są tak zwane gruczoły Bartholina, których głównym zadaniem jest produkcja śluzu nawilżającego pochwę.
Do typowych i częstych problemów medycznych dotykających zewnętrzne narządy rodne kobiety należą:
- grzybica sromu – choroba wywoływana przez drożdżaki Candida Albicans, której objawem są białe upławy o serowatej konsystencji, jasne pleśniawki, zaczerwienienie warg sromowych, bolesność w trakcie zbliżeń;
- liszaj twardzionowy sromu – choroba o nieznanej patogenezie, w przebiegu której występują świąd i pieczenie, a także przezroczyste grudki na powierzchni ciała oraz znaczne przesuszenie skóry;
- przerost warg sromowych mniejszych – wtórna lub nabyta wada anatomiczna, w naszym kręgu kulturowym uważana za nieestetyczną, ujemnie wpływająca na jakość współżycia seksualnego, a także utrudniająca aktywność fizyczną (może powodować bolesność);
- zapalenie gruczołu Bartholina, występuje u kobiet aktywnych seksualnie i objawia się poprzez silną bolesność oraz świąd. Choroba może być powodowana przez gronkowce, paciorkowce, dwoinkę rzeżączki, bakterie chlamydii oraz pałeczki E-coli.
Rzadziej spotykane, ale również występujące schorzenia, to między innymi rak sromu (obejmuje łechtaczkę i wargi), a także owrzodzenie.
Budowa pochwy
Budowa pochwy wbrew pozorom jest stosunkowo skomplikowana. Jest to swego rodzaju kanał łączący przedsionek pochwy z ujściem szyjki macicy, składający się z trzech warstw:
- błony zewnętrznej,
- błony mięśniowej,
- błony śluzowej, wyściełającej wnętrze pochwy, w obrębie której wyróżniamy: blaszkę właściwą, nabłonek.
Pochwa ma kształt spłaszczonego cylindra, z wyraźnie wyodrębnioną ścianką przednią oraz tylną, w dolnej zaś części jej przekrój przypomina literę H. Na ściance przedniej znajduje się bardzo silnie unerwiony punkt G – miejsce, którego stymulacja dostarcza wyjątkowo intensywnych doznań seksualnych. U dziewczynek oraz młodych kobiet, przed inicjacją płciową, tuż za wejściem do pochwy znajduje się błona dziewicza – cienki fałd śluzówki zabezpieczający wejście do dróg rodnych. Błona zazwyczaj jest przerywana w trakcie pierwszego zbliżenia. Budowa pochwy umożliwia odbycie stosunku seksualnego – narząd ten przyjmuje męski członek, dzięki niezwykłej elastyczności dopasowując się do jego wielkości. Standardowa głębokość pochwy wynosi około 8-9 centymetrów, a szerokość około 2-3 cm. W trakcie zbliżenia długość pochwy może się jednak zwiększyć nawet do 17-18 centymetrów.
Co ważne, narząd ten również narażony jest na różnego typu schorzenia. Najczęstsze z nich, to:
- grzybica – wywoływana przez drożdżaki Candida, które wskutek różnych zaburzeń zwiększają swój udział w mikroflorze pochwy, powodując szereg nieprzyjemnych objawów, w tym serowate upławy, ból i świąd;
- bakteryjne zapalenie pochwy, za które odpowiedzialne są tzw. komórki jeżowe znajdujące się w nabłonku pochwy. Najbardziej typowym objawem infekcji bakteryjnej są rzadkie upławy o charakterystycznej rybiej woni;
- rzęsistkowica – często występująca choroba przenoszona drogą płciową, powodowana przez rzęsistek pochwowy. Objawia się poprzez ropne upławy, powoduje bolesność w trakcie oddawania moczu, może prowadzić do zapalenia szyjki macicy.
Budowa macicy
Macica w żeńskim układzie rozrodczym spełnia rolę nadrzędną. W budowie macicy wyróżnić można 4 elementy:
- szyjka macicy - łączy pochwę z głębiej położonymi elementami układu rozrodczego. Tu wytwarzany jest śluz, który w zależności od fazy cyklu miesięcznego stanowi zaporę dla plemników lub ułatwia ich transport. Szyjka macicy stanowi też swego rodzaju czop, który w ciąży chroni płód przed czynnikami zewnętrznymi;
- cieśń macicy – najwęższe miejsce szyjki, które około 12 tygodnia ciąży przejmuje zarodek niemieszczący się w trzonie;
- trzon macicy - tu znajduje się jama macicy, w błonie śluzowej której gnieździ się zapłodniona komórka jajowa. Tutaj też powstaje tak zwane łożysko, które zaopatruje zarodek w ten i pożywienie. W ostatniej zaś fazie ciąży, skurcz mięśni gładkich trzonu macicy wywołuje poród;
- dno macicy – położone tuż nad spojeniem łonowym, jego lokalizacja pozwala określić czas trwania ciąży.
Jak wygląda i gdzie jest macica? Kształtem przypomina ona gruszkę lub głowę byka. Ma 7 centymetrów długości, 4 centymetry szerokości i około 2,5 cm. grubości. Położona jest w centralnej części miednicy mniejszej, między cewką moczową, a odbytnicą. W górnej części połączona jest z pochwą, w dolnej zaś z jajowodami, prowadzącymi do jajników. Prawidłowa budowa macicy to taka, gdy jej trzon skierowany jest delikatnie do przodu względem kości miednicy. Sytuacją odwrotną jest tzw. tyłozgięcie. Tego typu anomalia może nieco utrudniać zapłodnienie, ale nie jest już w dzisiejszych czasach uważana za wadę anatomiczną ani chorobę. Wadą jest natomiast tzw. macica dwurożna. Jeśli natomiast chodzi o typowe schorzenia, które dotknąć mogą te kluczowy dla kobiecej rozrodczości narząd, są to przede wszystkim:
- zapalenie szyjki macicy,
- zapalenie śluzówki macicy (endometrium),
- polipy i mięśniaki macicy,
- rak szyjki lub trzonu macicy.
Gdzie są jajniki?
Fundamentalną rolę pełnią też jajniki. Gdzie są położone, jak działają i na co są narażone? Jajniki to parzyste struktury, zlokalizowane po dwóch stronach macicy, w pobliżu ścian miednicy. Mają kształt migdałów i wymiary:
- 2-2,5 cm długości,
- 1,5-3 cm szerokości,
- 1-1,5 cm grubości.
W jajnikach produkowane są hormony, takie jak estrogen, progesteron czy relaksyna, które biorą udział w budowaniu i dojrzewaniu żeńskich narządów płciowych, a także które regulują popęd seksualny oraz ułatwiają poród. W jajnikach dojrzewa też tzw. pęcherzyk Graafa, który pękając, uwalnia komórkę jajową trafiającą następnie do jajowodów i tam przez kilkanaście-kilkadziesiąt godzin oczekującą na zapłodnienie. Jajniki działają w trybie cyklicznym, odtwarzanym co 28 dni, regulowanym przez hormony folikulotropowy oraz luteinizujący.
Jajniki także narażone są na szereg chorób i zaburzeń, niekiedy potencjalnie śmiertelnych. Należą do nich między innymi:
- zespół policystycznych jajników,
- zapalenie przydatków,
- torbiele,
- rak jajników.
