Niedoczynność tarczycy a jod wykorzystywany do leczenia

Niedoczynność tarczycy a jod – jaka występuje między nimi zależność? Czy niedobór tego pierwiastka powoduje hipotyreozę? W jakich sytuacjach leczenie jodem niedoczynności tarczycy znajduje zastosowanie?

 

Niedoczynność tarczycy a jod

Jod jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Około 70 proc. jodu występującego w organizmie człowieka gromadzi się właśnie w gruczole tarczowym. Pozostała ilość występuje w mięśniach szkieletowych, błonie śluzowej żołądka, śliniankach oraz gruczole mlekowych i jajnikach u kobiet.

Pierwiastek jest głównym składnikiem hormonów tarczycy – tyroksyny i trójjodotyroniny. Jeśli ilość jodu w organizmie jest zbyt mała, tarczyca produkuje i wydziela mniejszą ilość hormonów. Jednocześnie w organizmie wzrasta stężenie tyreotropiny, czyli hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową, który stymuluje funkcje wydzielnicze tarczycy. Niedobór jodu stanowi jedną z przyczyn niedoczynności tarczycy.

Kiedy stwierdza się niedobór jodu? Zapotrzebowanie na jod zależy od wielu czynników, głównie od wieku oraz płci. Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje, by osoba dorosła spożywała 150 µg jodu na dobę. Mniej więcej taką podaż zapewnia racjonalna dieta.

Zapotrzebowanie na jod wzrasta w czasie ciąży oraz karmienia piersią. Zalecana podaż to 250 µg/d, dlatego kobietom w ciąży zalecana jest suplementacja. Podaż jodu poniżej wymienionych wartości może doprowadzić do niedoboru jodu, a w konsekwencji do rozwoju niedoczynności tarczycy.

 

Leczenie jodem niedoczynności tarczycy

Leczenie jodem niedoczynności tarczycy praktykuje się tylko w przypadku, kiedy choroba rozwinęła się na skutek niedoboru jodu. Wzrost stężenia TSH w surowicy krwi, przy jednoczesnym spadku hormonów tarczycy wskazuje na niedoczynność tarczycy, ale nie jest jednoznaczny z niedoborem jodu. Żeby stwierdzić, czy pacjent cierpi na niedobór jodu należy wykonać badanie moczu na obecność tego pierwiastka.

Jod jest bowiem wydalany z organizmu przez nerki. Dopiero na podstawie dodatniego wyniku badania moczu, lekarz może zaordynować leczenie jodem niedoczynności tarczycy.

Suplementacja tego pierwiastka w ciemno może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Przedawkowanie jodu może doprowadzić do rozwoju choroby Hashimoto lub zaostrzyć jej przebieg.

 

Jod w tabletkach a niedoczynność tarczycy

W przypadku niedoczynności tarczycy powodowanej niedoborem jodu, terapia lecznicza zwykle polega na zażywaniu jodu w tabletkach. Preparaty doustne z jodem stosowane w terapiach endokrynologicznych są wydawane jedynie na receptę. Nie należy ich mylić z suplementami diety zawierającymi jod.

Endokrynolodzy przepisują jod w tabletkach nie tylko na niedoczynność tarczycy (wynikającą z niedoboru jodu), ale także jako preparat zapobiegający wolu u ciężarnych. Stosuje się go także w leczeniu wola z niedoboru jodu u niemowląt, dzieci i młodzieży oraz w zapobieganiu jego nawrotom. Przeciwskazaniem do leczenia jodem są natomiast następujące schorzenia:

• nadczynność tarczycy (jawna lub utajona),
• autonomiczny gruczolak tarczycy,
• wole guzkowe o autonomicznym wydzielaniu.

 

Woda z jodem a niedoczynność tarczycy

W Internecie można znaleźć wiele błędnych informacji na temat leczenia niedoczynności tarczycy wodą z jodem. Wielu pacjentów próbuje leczyć się na własną rękę, co może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Zwłaszcza jeśli zamiast wodnego roztworu jodu w jodku potasu (płynu Lugola) zastosuje się jodynę, będącą alkoholowym roztworem jodu i jodku potasu.

Płyn Lugola zasłynął w Polsce w kwietniu 1986 roku, kiedy doszło do awarii w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Aby uchronić ludność przed możliwymi skutkami promieniowania, płyn Lugola podano 18,5 mln Polaków. Dlaczego właśnie roztwór wodny jodu?

Na skutek wybuchu oraz pożaru w elektrowni, do atmosfery trafił radioaktywny pył, który zawierał między innymi jod 131. Istniało duże ryzyko, że radioaktywny jod, po wchłonięciu i zgromadzeniu się w tarczycy, przyczyni się do rozwoju raka gruczołu tarczowego. Duża dawka jodu, w postaci płynu Lugola, miała wywołać efekt Wolffa-Chaikoffa, czyli przejściowe zjawisko zaprzestania wychwytu jodu przez tarczycę, spowodowane wprowadzeniem do organizmu dużej dawki jodu. Innymi słowy płyn Lugola miał zablokować wchłanianie radioaktywnego jodu przez tarczycę.

Obecnie wodny roztwór jodu jest stosowany jako środek antyseptyczny. Wykorzystuje się go także w leczeniu chorób tarczycy – między innymi jest stosowany w leczeniu przełomu hipermetabolicznego. Płyn Lugola podaje się także pacjentom przed strumektomią.

 

Witaminy z jodem a niedoczynność tarczycy

Witaminy z jodem znajdują zastosowanie przede wszystkim u kobiet w ciąży. W czasie ciąży zapotrzebowanie na jod wzrasta niemal dwukrotnie, a niedobór tego pierwiastka może doprowadzić do zaburzeń rozwojowych u płodu. Dlatego kobietom w ciąży zalecana jest suplementacja jodu. Jeśli pomimo suplementacji rozwinie się niedoczynność tarczycy wynikająca z niedoboru jodu, niezbędne jest leczenie z użyciem preparatów zawierających jod.

Suplementacja jodu u pozostałych osób pozostaje kwestią sporną. Jedni specjaliści podkreślają, że racjonalna dieta pokrywa dzienne zapotrzebowanie na jod. Zwłaszcza, że sól spożywcza w Polsce jest jodowana. Inni z kolei postulują zasadność suplementacji jodu, powołując się na znaczne ograniczenie spożycia soli w Polsce oraz dane alarmujące o niedoborach tego pierwiastka wśród mieszkańców Europy. Dlatego decyzję o suplementacji jodu należy podjąć po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Czytaj też:

• Pierwotna niedoczynność tarczycy - przyczyny i objawy

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

Leki na niedoczynność tarczycy: konsultacja

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.