Nadczynność i niedoczynność tarczycy - objawy i różnice

Nadczynność i niedoczynność tarczycy to schorzenia, z jakimi na co dzień spotyka się wielu lekarzy rodzinnych. Jednakże pomimo częstego występowania dolegliwości ze strony tarczycy, objawy nadczynności i niedoczynności bywają przez pacjentów mylone. Jakie są różnice pomiędzy niedoczynnością a nadczynnością tarczycy?

Chora tarczyca: objawy nadczynności i niedoczynności

Choroby tarczycy stanowią poważny problem medyczny. Szacuje się, że na zaburzenia w funkcjonowaniu gruczołu tarczycy cierpi ponad 300 mln ludzi na całym świecie. W Polsce objawy chorobowe związane z tarczycą może odczuwać nawet 20 proc. społeczeństwa, z czego większość stanowią kobiety.

Najczęściej występującym zaburzeniem jest niedoczynność tarczycy (hipotyreoza), czyli stan, w którym tarczyca nie produkuje i nie wydziela odpowiedniej ilości hormonów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Na hipotyreozę choruje 5-7 proc. kobiet i około 1 proc. mężczyzn.

Obok niedoczynności funkcjonuje pojęcie nadczynności tarczycy (hipertyreozy), czyli stanu odwrotnego, charakteryzującego się nadmierną produkcją hormonów przez ten gruczoł. Mimo, że nadczynność i niedoczynność tarczycy mają odmienne objawy, są często przez pacjentów mylone. Chorym trudno zapamiętać, które schorzenie tarczycy objawia się przyrostem wagi, a które spadkiem. W którym obserwuje się wzmożoną senność, a które cechuje się nerwowością i problemami z zasypianiem.

Różnice między  nadczynnością i niedoczynnością tarczycy

Uściślając, niedoczynność tarczycy jest zespołem objawów, związanym z niedoborem hormonów, które prowadzi do uogólnionego spowolnienia tempa metabolizmu. Do objawów niedoczynności tarczycy zaliczają się:

• zaparcia,
• zwiększenie masy ciała niezwiązane ze wzrostem apetytu,
• wodobrzusze,
• bradykardia (spowolnienie pracy serca),
• zmniejszona tolerancja wysiłku,
• płyn w worku osierdziowym,
• niedokrwistość,
• senność,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• spowolnienie ruchów i mowy,
• osłabienie siły mięśniowej,
• obfite miesiączki i cykle bezowulacyjne u kobiet,
• sucha, łuszcząca się skóra,
• obrzęki tkanki podskórnej i pogrubienie rysów twarzy,
• suche, łamliwe i nadmiernie wypadające włosy.

Z kolei nadczynność tarczycy charakteryzuje się nadmiarem hormonów tarczycy we krwi, który skutkuje przyspieszonym metabolizmem organizmu. Do podstawowych objawów nadczynności tarczycy zaliczają się:

• tachykardia (przyspieszenie pracy serca),
• spadek masy ciała,
• rozdrażnienie,
• nerwowość,
• niepokój,
• drżenie rąk,
• biegunki,
• bezsenność,
• wytrzeszcz oczu,
• nadmierna potliwość,
• skąpe miesiączki,
• wole (powiększenie tarczycy).

 

Niedoczynność a nadczynność tarczycy – diagnostyka

Trudności pacjentom sprawia nie tylko usystematyzowanie wiedzy na temat objawów nadczynności i niedoczynności, ale także diagnostyka schorzeń tarczycy. O ile wielu chorych wie, że diagnozę stawia się zazwyczaj na postawie wyników badań laboratoryjnych mających na celu oznaczenie stężenia hormonu TSH w surowicy krwi, to w wielu przypadkach problemem jest rozszyfrowanie, czy podwyższone wartości świadczą o nadczynności czy niedoczynności.

TSH to hormon przysadki mózgowej, który pobudza tarczycę do produkcji i wydzielania hormonów. Warto zapamiętać, że poziom TSH wzrasta w warunkach niedoboru hormonów tarczycy i obniża się w sytuacji nadmiaru tych hormonów. Innymi słowy poziom TSH jest wysoki przy niedoczynności tarczycy i niski przy nadczynności.

Sprawa jednak nie jest tak prosta jak mogłoby się wydawać. Jeśli niedoczynność tarczycy jest wynikiem dysfunkcji samego gruczołu tarczowego (niedoczynność pierwotna), to w wynikach badań prawdopodobnie zaobserwujemy wzrost TSH.

Jednak oprócz niedoczynności pierwotnej wyróżnia się także niedoczynność wtórną, będącą wynikiem zaburzeń na osi podwzgórze-przysadka, która nie prowadzi do wzrostu stężenia TSH. Z tego powodu lekarze zlecają pacjentom wykonanie badań dodatkowych na oznaczenie stężenia hormonów tarczycy (fT3, fT4) w surowicy krwi.

 

Jak leczyć nadczynność i niedoczynność tarczycy?

Różnice pomiędzy nadczynnością a niedoczynnością tarczycy widoczne są także w sposobie leczenia tych dolegliwości. Niedoczynność tarczycy leczy się poprzez uzupełnianie niedoboru hormonów.

Pacjenci przyjmują głównie leki na nieodczynność tarczycy, które zwierają lewotyroksynę. Z kolei nadczynność tarczycy leczy się tyreostatykami, które hamują produkcję hormonów tarczycy (T3 i T4). Wielu lekarzy wprowadza także leczenie uzupełniające z użyciem leków β- adrenolitycznych, glikokortykosteroidów oraz leków uspokajających. Zastosowanie znajdują także bardziej radykalne metody – leczenie chirurgiczne lub terapia jodem promieniotwórczym.

 

Z niedoczynności w nadczynność tarczycy czy odwrotnie?

Pacjenci ze zdiagnozowanymi chorobami tarczycy powinni pozostawać pod opieką endokrynologia i wykonywać okresowo badania kontrolne z uwagi na ryzyko przekształcenia się niedoczynności w nadczynność tarczycy lub odwrotnie.

Warto zapamiętać, że nadmierna podaż jodu lub hormonów tarczycy u pacjentów z hipotyreozą może doprowadzić do hipertyreozy. Z kolei przedawkowanie tyreostatyków, stosowanych w leczeniu nadczynności tarczycy, może skutkować niedoczynnością. Hipotyreoza może być także skutkiem ubocznym leczenia jodem promieniotwórczym.

 

Czytaj też:

• Pierwotna niedoczynność tarczycy - przyczyny i objawy

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.