Leczenie depresji. Psychoterapia, środki farmakologiczne i ziołowe na depresję, jakie metody zastosować?
Autor: Piotr Brzózka
Leczenie depresji bez leków? W zaawansowanych stadiach choroby rzadko przynosi efekt. Pamiętaj - leki na depresję są podstawowym standardem terapeutycznym, obok psychoterapii i elektrowstrząsów. W odróżnieniu od tabletek ziołowych i „domowych sposobów”.
Leczenie depresji
Leczenie depresji, która jest ciężką i przewlekłą chorobą ogólnoustrojową, ma na celu zniesienie wszystkich objawów oraz powrót pacjenta do normalnego funkcjonowania. Zakres terapii znacznie wykracza więc poza doraźne działania mające na celu poprawę nastroju. Należy pamiętać, że w przebiegu depresji pacjent odczuwać może stany lękowe, zmagać się z obniżoną samooceną, poczuciem winy i krzywdy, a także cierpieć na zaburzenia snu, łaknienia, funkcji seksualnych.
Towarzyszy temu uczucie zmęczenia, zniechęcenia, utraty energii, niekiedy objawy psychosomatyczne i psychotyczne, a nawet myśli samobójcze. Konsekwencją tego jest obniżona aktywność życiowa i społeczna alienacja. Leczenie depresji uwzględnić musi wszystkie te objawy, a przy tym celnie neutralizować czynniki wywołujące chorobę. A te w ogólnym zarysie dzielimy na:
- biologiczne, w tym przede wszystkim zbyt niski poziom trzech neuroprzekaźników: serotoniny, noradrenaliny i dopaminy, które odpowiadają za samopoczucie i życiową mobilizację (determinanty te mają kluczowe znaczenie w tzw. depresji endogennej);
- psychospołeczne – wszystkie determinanty zewnętrzne, które wpływać mogą na rozwój stanów depresyjnych, takie jak strata bliskiej osoby, życie w toksycznej relacji, poniżenie, przemoc, prześladowanie, stres, udział w traumatycznym zdarzeniu, choroba. Depresja powodowana tego typu czynnikami nosi miano egzogennej.
W zależności od rozpoznania typu choroby, natężenia objawów, osobowości pacjenta i jego sytuacji zdrowotnej oraz życiowej, w leczeniu depresji stosuje się takie metody, jak:
- farmakoterapia,
- psychoterapia,
- elektrowstrząsy,
- fototerapia.
Nie stosuje się natomiast ziołolecznictwa i wszelkiego rodzaju „domowych sposobów”.
Leczenie depresji - leki
Leki na depresję przyjmowane są ogólnoustrojowo, doustnie. Tabletki oddziałują przede wszystkim na poziom kluczowych neuroprzekaźników, a więc serotoniny, dopaminy i noradrenaliny, na różne sposoby zwiększając ich syntezę lub blokując rozpad.
Efektem działania jest poprawa nastroju, zwiększenie witalności, niekiedy też zniesienie stanów lękowych oraz uspokojenie. Do wyboru jest w sumie kilkadziesiąt środków na receptę należących do różnych grup i różniących się mechanizmem działania, dlatego każdorazowo leki powinien dobierać lekarz psychiatra. I również w gestii specjalisty jest ocena efektów leczenia i ewentualna zmiana stosowanych środków. W zależności od postaci klinicznej choroby, lekami pierwszego rzutu są:
Depresja z zahamowaniem, brakiem energii, apatią:
- wenlafaksyna (inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny - snri),
- reboksetyna (wybiórczy inhibitor wychwytu zwrotnego noradrenaliny - nari),
- bupropion (bloker wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny - ndri),
- wortioksetyna (lek modulujący i stymulujący przekaźnictwo serotoninowe),
- moklobemid (selektywny, odwracalny inhibitor mao-a),
- agomelatyna (agonista receptorów melatonergicznych mt1 i mt2 oraz antagonista receptora 5–ht2c);
Depresja z natrętnymi myślami i czynnościami:
- klomipramina (trójpierścienny lek przeciwdepresyjny – tca),
- fluwoksamina, fluoksetyna, paroksetyna, citalopram, escitalopram, sertralina (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny -ssri);
Depresja z lękiem:
- mirtazapina, mianseryna (czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne),
- agomelatyna (agonista receptorów melatonergicznych mt1 i mt2 oraz antagonista receptora 5–ht2c),
- trazodon (inhibitor wychwytu serotoniny blokujący receptor 5-ht2);
Depresja z bólem:
- wenlafaksyna (inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny - snri),
- amitryptylina (trójpierścienny lek przeciwdepresyjny – tca);
Depresja z zaburzeniami funkcji poznawczych:
- wortioksetyna (lek modulujący i stymulujący przekaźnictwo serotoninowe),
- agomelatyna (agonista receptorów melatonergicznych mt1 i mt2 oraz antagonista receptora 5–ht2c),
- trazodon (inhibitor wychwytu serotoniny blokujący receptor 5-ht2).
Leki wykazują skuteczność na poziomie 50-75 procent, nie sposób jednak wskazać, które z nich mają najwyższą efektywność – wszystko zależy od pacjenta i jego indywidualnej reakcji, co z kolei związane jest m.in. z czynnikami osobowościowymi i ogólnym stanem zdrowia, w tym chorobami współtowarzyszącymi.
Ziołowe leki na depresję
Wszystkie wyżej wymienione leki na depresję mają silne działanie i jako takie dostępne są wyłącznie na receptę. Należy pamiętać, że zalecenia medyczne dotyczące farmakologicznego leczenia depresji uwzględniają wyłącznie tego typu środki.
Preparaty dostępne bez recepty, tak zwane ziołowe leki na depresję stosuje wyłącznie w stanach lekko obniżonego nastroju, niespełniających jednak kryteriów epizodów depresyjnych, rozumianych jako choroba lub zaburzenie afektywne. Są to różnego rodzaju suplementy diety pomagające uporać się z uczuciem marazmu, zapobiegające wpadaniu w psychiczne doły, dodające sił witalnych, a także uspokajające, ułatwiające zasypianie. Należą do nich preparaty bazujące na ekstraktach z takich roślin, jak:
- dziurawiec,
- kozłek lekarski,
- arcydzięgiel,
- werbena,
- melisa,
- lukrecja,
- szafran.
Tego typu zioła można przyjmować w leczeniu depresji, ale jedynie wspomagająco. Należy przy tym pilnie zwracać uwagę na niedozwolone połączenia - w przypadku stosowania wielu leków przeciwdepresyjnych surowo przeciwskazane jest na przykład przyjmowanie tabletek z dziurawcem.
Psychoterapia w depresji
Innym powszechnie stosowanym rozwiązaniem w leczeniu choroby jest pomoc psychologiczna. Psychoterapia w depresji ma na celu rozpoznanie czynników powodujących obniżenie nastroju i inne objawy, a następnie ich przepracowanie i wyrobienie nowych wzorców reakcji i zachowań.
Dlatego najczęściej pacjentami cierpiącymi na depresję zajmują się terapeuci pracujący w nurcie psychologii poznawczo-behawioralnej. Należy pamiętać, że terapia może trwać kilka miesięcy, a nawet lat. W jej tracie psycholog może sięgać do najodleglejszych wspomnień, dotyczących wydarzeń zadawnionych i wypartych ze świadomości, pozornie niemających wiele wspólnego z domniemaną, doraźną przyczyną współczesnych zaburzeń nastroju.
Proces ten jest oczyszczający i zazwyczaj skuteczny, może jednak być także dla pacjenta psychicznie bolesny, jeśli w jego trakcie wyciągnięte na światło dzienne zostaną przeżycia i wspomnienia głęboko ukryte w podświadomości.
Jak leczyć depresję samemu?
Wiele osób pyta się, jak leczyć depresję samemu? Pytanie to z natury rzeczy jest źle postawione. Depresja jest poważną chorobą, o niezwykle złożonym podłożu biologicznym, psychicznym i społecznym, której nie powinno się leczyć na własną rękę. Osoby niemające specjalistycznej wiedzy zazwyczaj nie są w stanie same sobie pomóc. Jedyne, co warto zalecić w ramach autoterapii, to:
- obdarzenie zaufaniem psychiatry i psychoterapeuty odnośnie proponowanych przez nich metod leczenia i ich skuteczności,
- regularne zażywanie leków wedle zaleceń lekarza oraz sumienna praca w ramach psychoterapii,
- otwarcie na pomoc i wsparcie ze strony bliskich,
- w miarę możliwości – powrót do aktywnego trybu życia, uprawianie sportu, spotkania z przyjaciółmi, przerwanie kręgu alienacji.
Pamiętajmy, że nieleczona depresja może się utrzymywać latami, zwłaszcza jeśli ma endogenny, biologiczny charakter. W wielu przypadkach pozostaje chorobą całkowicie niezrozumiałą i dla samego pacjenta i dla jego otoczenia.
Często też jest uważana za przypadłość wstydliwą – to jeden z głównych powodów, dla których osoby cierpiące na depresję nie korzystają z pomocy lekarskiej. Pamiętaj, jeśli krępujesz się iść do specjalisty, zamiast leczyć się na własną rękę, możesz skorzystać z pomocy przez Internet. W przychodni internetowej Dimedic usłyszysz rzetelną diagnozę, możesz otrzymać receptę na leki i skonsultujesz przebieg leczenia.
Czytaj też:
- Stany depresyjne a depresja: objawy, przyczyny i leczenie
- Wahania nastroju: u mężczyzn, nastolatków, kobiet
- Nieleczona depresja - objawy i skutki. Do czego prowadzi?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Anna Antosik-Wójcińska, Praktyczne wskazówki jak leczyć depresję, http://www.pwwzp.ipin.edu.pl
- Milena Osińska, Adam Kazberuk, Katarzyna Celińska-Janowicz, Rafał Zadykowicz, Edyta Rysiak, Depresja – choroba cywilizacyjna XXI wieku, Geriatria 2017; 11:
Podobne artykuły
