Dystymia - objawy, leczenie, przyczyny. Co to za choroba?
Autor: Piotr Brzózka
Dystymia uważana jest za swego rodzaju przedsionek depresji. Utrzymuje się latami, ale ma znacznie łagodniejszy przebieg, niż klasyczne zaburzenia depresyjne. Zobacz, jakie są objawy dystymii, jej przyczyny, a także sposoby leczenia.
Co to jest dystymia?
Dystymia jest w psychiatrii pojęciem wieloznacznym. Część psychiatrów tym mianem określa podprogową postać depresji, część – swoiste zaburzenia afektywne lub zaburzenia osobowości, a jeszcze inni – powikłania zaburzeń nerwicowo-lękowych.
Usiłując znaleźć wspólny mianownik dla różnego typu definicji, można powiedzieć, że dystymia to przewlekłe (trwające minimum 2 lata) i uporczywe obniżenie nastroju, o niewielkim jednak nasileniu.
Objawy dystymii są zdecydowanie łagodniejsze, niż depresji – złe samopoczucie w mniejszym stopniu dezorganizuje codzienne życie, zdecydowanie rzadziej występują też skrajne reakcje organizmu, taki jak myśli samobójcze. Dystymia klasyfikowana jest w zestawieniu ICD-10 jako zaburzenie afektywne, zbiorczo obejmując dysfunkcje wcześniej określane jako:
- nerwica depresyjna,
- depresyjne zaburzenia osobowości,
- depresja nerwicowa,
- depresja lękowa przewlekła.
Częstotliwość występowania dystymii w populacji szacowana jest na 3 do 5 procent. Mniej więcej dwukrotnie częściej dotyka ona kobiet, niż u mężczyzn. Mimo łagodnych objawów, jest trudna w leczeniu.
Ma to związek z problemami diagnostycznymi, określonymi cechami osobowościowymi osób na nią zapadających, a także niewielką spektakularnością osiąganych wyników, co stanowi czynnik zniechęcający zarówno dla pacjenta, jak też lekarza. Z tego powodu wiele osób cierpi na dystymię długimi latami, niekiedy nawet przez całe życie.
Objawy dystymii
Typowe objawy dystymii przypominają symptomy depresji. Wedle obowiązujących w Polsce wytycznych, o rozpoznaniu dystymii możemy mówić w sytuacji, gdy:
- obniżony nastrój utrzymuje się przez minimum 2 lata,
- natężenie objawów nie jest na tyle duże, by spełniało kryteria tzw. lekkiej depresji,
- w czasie epizodów depresyjnych występują przynajmniej 3 z niżej wymienionych objawów: zmniejszenie energii lub aktywności, zaburzenia snu, mała wiara w siebie i poczucie niedostosowania, zaburzenia koncentracji, płaczliwość, zmniejszenie zainteresowania seksem lub satysfakcji z aktywności seksualnej oraz innych czynności sprawiających przyjemność, poczucie bezradności lub zmartwienia, wrażenie, że codzienne trudności i odpowiedzialności są niemożliwe do przezwyciężenia, pesymizm dotyczący przyszłości lub nadmierne rozpamiętywanie przeszłości, wycofanie społeczne, zmniejszenie rozmowności.
Dystymia a depresja
Jaka jest różnica między dystymią a depresją? Pacjenci cierpiący na depresję bardzo często mają poczucie uczestnictwa w podróży na samo dno, a w związku z tym całkowicie zaniedbują codzienne obowiązki i relacje międzyludzkie. Pogorszenie funkcjonowania odczuwalne jest w większości sfer życia codziennego, a cierpienie psychiczne odczuwane przez osoby chore na depresję często przybiera nasilenie trudne do wytrzymania – stąd częste myśli oraz próby samobójcze.
Natomiast osoby cierpiące na dystymię są w stanie funkcjonować w codzienności, nie modyfikując swoich działań i postaw w sposób dezorganizujący życie swoje i innych. Chodzą do pracy, poprawnie wywiązują się z obowiązków służbowych, opiekują się dziećmi, sprzątają, zmywają, gotują, uprawiają sport, pilnują terminowej spłaty rachunków, mają sprecyzowane plany na przyszłość, które lepiej lub gorzej realizują. W odróżnieniu od osób zdrowych, nie odczuwają jednak z tego powodu satysfakcji, ani innych pozytywnych odczuć.
Skąd bierze się chroniczna depresja?
Dystymia, zwana też obrazowo chroniczną depresją, dzieli się na pierwotną, czyli występującą samoistne i wtórną, współtowarzyszącą innym zaburzeniom i chorobom. Naukowcy nie są pewni, w jaki sposób powstają zaburzenia nazywane dystymią.
Część badaczy skłania się ku przyznaniu nadrzędnej roli czynnikom biologicznym i uwarunkowaniom genetycznym, jak ma to miejsce w przypadku depresji endogennej. Inni zwracają jednak uwagę na determinanty psychospołeczne. Niewątpliwie stwierdza się ponadprzeciętnie wysoki odsetek osób cierpiących na dystymię wśród pacjentów leczonych neurologicznie i psychiatrycznie, po przebytych urazach i schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego. Naukowcy skłonni są też przyjąć, że występowanie dystymii skorelowane jest z wiekiem.
Tego typu zaburzenia stosunkowo często występują u dzieci (0,6 – 4,6 procent populacji), najczęściej w wieku nastoletnim oraz około 20-30 roku życia (1,6 – 8 procent). U osób starszych dystymię spotyka się stosunkowo rzadko, co ma jednak związek także z rozwojem poważniejszych zaburzeń depresyjnych.
Leczenie dystymii
Leczenie dystymii ma charakter przede wszystkim charakter farmakologiczny, niekoniecznie zaś sprawdzają się w tym przypadku metody psychoterapeutyczne – specyfika objawów i niepoznana patogeneza zaburzenia sprawiają, że terapeutom często brak jest punktów zaczepienia do pracy z pacjentami. Poza tym istotna jest domniemana rola czynników biologicznych, jako głównego źródła dystymii. Dlatego najlepiej sprawdzają się leki na receptę. Na dystymie stosuje się:
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny – opipramol, citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina,
- trójpierścienne leki przeciwdepresyjne, w tym: amitriptilina, dezypramina, dibenzepina, doksepina, imipramina, klomipramina, maprotylina,
- inne leki przeciwdepresyjne – w tym m.in. mianseryna, milnacipran, mirtazapina.
Środki te dostępne są na receptę. Mechanizmy ich działania są zróżnicowane. Część działa na poprawę nastroju, część tłumi zaburzenia lękowe, inne wyciszają i poprawiają jakość snu. Nie należy przy tym zapominać o licznych skutkach ubocznych, takich jak zawroty głowy, nudności, wymioty, a nawet przejściowe nasilenie objawów depresyjnych i nerwicowych. Wszystko to sprawa, że leki te powinny być przyjmowane pod kontrolą lekarską. Osoby, które wstydzą się iść do psychiatry lub nie mają na o czasu, mogą skorzystać z porad specjalistów w przychodni internetowej Dimedic – szybko, wygodnie, dyskretnie, bez wychodzenia z domu.
Czytaj też:
- Stany depresyjne a depresja: objawy, przyczyny i leczenie
- Wahania nastroju: u mężczyzn, nastolatków, kobiet
- Nieleczona depresja - objawy i skutki. Do czego prowadzi?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Anna Nitka-Siemińska, Mariusz Siemiński, Hubert Wichowicz, Walenty M. Nyka, Dystymia, Psychiatria, tom 2, nr 1
- Constance Hammen, Depresja, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006
Podobne artykuły
