Choroba afektywna jednobiegunowa - depresja nawracająca

Dodano: 25-02-2020 | Aktualizacja: 22-02-2024
Autor: Joanna Woźniak
capsule Konsultacja z e-receptą internal Lek. rodzinny specialist Specjalista

Choroba afektywna jednobiegunowa jest zaburzeniem depresyjnym o charakterze nawracającym. Czym się różni od choroby afektywnej dwubiegunowej? Jakie ma etapy? Jak przebiega leczenie?

Choroba afektywna jednobiegunowa

Choroba afektywna jednobiegunowa należy do chorób afektywnych, czyli grupy schorzeń endogennych, charakteryzujących się występowaniem zaburzeń nastroju, emocji oraz aktywności. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 wyróżnia następujące zaburzenia afektywne:

  • epizod maniakalny (oznaczony kodem F30),
  • choroba afektywna dwubiegunowa, w skrócie ChAD (kod F31),
  • epizod depresyjny (F32),
  • choroba afektywna jednobiegunowe, w skrócie ChAJ (F33),
  • uporczywe zaburzenia nastroju, takie jak cyklotymia i dystymia (F34),
  • inne zaburzenia nastroju (afektywne) (F38),
  • zaburzenia nastroju nieokreślone (F39).

Chorobę afektywną jednobiegunową należy traktować jako nawracający epizod depresyjny. Epizod depresyjny diagnozuje się u pacjentów, u których przez co najmniej dwa tygodnie występuje 5 pośród następujących objawów (przy czym występowanie jednego z dwóch pierwszych symptomów jest warunkiem koniecznym):

  • obniżony nastrój,
  • utrata zainteresowań/odczuwania przyjemności,
  • zmiana masy ciała,
  • zaburzenia snu,
  • pobudzenie/spowolnienie psychoruchowe,
  • zmęczenie lub brak energii,
  • poczucie braku własnej wartości lub poczucie winy,
  • problemy z koncentracją,
  • brak zdolności do podejmowania decyzji,
  • myśli samobójcze.

Wymienione wyżej kryteria diagnostyczne zostały opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, ale podobne kryteria rozpoznania choroby przez psychiatrę opracowała Światowa Organizacja Zdrowia.

Depresja nawracająca – etapy choroby

W literaturze medycznej dotyczącej zaburzeń depresyjnych można znaleźć koncepcję etapów choroby afektywnej jednobiegunowej. Zgodnie z nią depresja nawracająca ma 5 stadiów rozwoju. W stadium pierwszym u chorego występują objawy subdepresyjne, czyli podobne do depresyjnych, jednakże nie na tyle silne, by zdiagnozować epizod depresji.

Ewentualnie obecne są czynniki ryzyka zaburzeń depresyjnych, jednakże bez występowania charakterystycznych objawów. Stadium drugie to pojawienie się pierwszego epizodu depresyjnego. Kolejne, trzecie, to pełna remisja choroby lub przeistoczenie się epizodu depresyjnego w uporczywe zaburzenia nastroju – dystymię.

Stadium czwarte to nawrót choroby, a w przypadku wystąpienia dystymii – pojawienie się tzw. podwójnej depresji. Stadium piąte, ostatnie, to przejście choroby w postać nawracającą (epizody powtarzają się i trwają średnio 6 miesięcy) lub przewlekłą (epizod depresyjny trwa ponad 2 lata).

W chorobie afektywnej jednobiegunowej obserwuje się dodatnią korelację pomiędzy liczbą epizodów a czasem ich trwania. Co warto podkreślić zaburzenia depresyjne nawracające wykazują oporność na leki.

Depresja jednobiegunowa a choroba dwubiegunowa

Depresja jednobiegunowa może się przekształcić w chorobę afektywną dwubiegunową. Badania prowadzone przez naukowców z Tajwanu dowiodły, że u 7-12 proc. pacjentów z lekooporną depresją nawracającą może wystąpić konwersja w chorobę afektywną dwubiegunową - przy czym warto podkreślić, że z reguły progresja następuje po około 10 latach od pierwszego epizodu depresyjnego, a każdy nowy epizod zwiększa ryzyko wystąpienia ChAD.

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa? W uproszczeniu to naprzemienne występowanie objawów depresyjnych i maniakalnych lub hipomaniakalnych, które mogą być poprzedzone okresami bezobjawowymi. Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 zespół maniakalny charakteryzuje występowanie, przez co najmniej 7 dni, następujących objawów:

  • zmniejszona potrzeba snu,
  • wzmożona aktywność socjalna, seksualna oraz pobudzenie ruchowe,
  • zachowania impulsywne i lekkomyślne,
  • brak zahamowań,
  • nadmierna gadatliwość.

Zespół hipomaniakalny natomiast rozpoznaje się u pacjenta, u którego przez co najmniej 4 dni występują takie objawy jak:

  • nadmierna wesołość,
  • wielomówność,
  • rozproszenie uwagi,
  • zwiększona kreatywność,
  • wzmożony lub drażliwy nastrój.

Leczenie choroby jednobiegunowej

Jak leczyć zaburzenia depresyjne nawracające? Pojawienie się epizodu depresyjnego jest wskazaniem do rozpoczęcia leczenia farmakologicznego na receptę przez lekarza psychiatrę. Depresję jednobiegunową leczy się następującymi środkami:

  • selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), takie jak: fluwoksamina, fluoksetyna, citalopram, escitalopram, sertralina,
  • trójpierścienne leki przeciwdepresyjne (TCA) – m.in. amitryptylina, doksepina, imipramina, dezypramina, dibenzepina,
  • inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) - wenlafaksyna, duloksetyna,
  • blokery wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny (NDRI): bupropion,
  • inhibitory monoaminooksydazy: fenelzyna, izokarboksazid,
  • atypowe leki „drugiej generacji": trazodon, maprotylina,
  • wybiórcze inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NARI): reboksetyna.

Po uzyskaniu poprawy zalecana jest kontynuacja leczenia przez co najmniej 6 miesięcy w celu zapobiegania nawrotom epizodów depresyjnych. Jeśli u pacjenta wystąpiły 2 epizody depresji w ciągu ostatnich 3 lat, leczenie farmakologiczne powinno trwać co najmniej 5 lat.

Czytaj też:



Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
 

Bibliografia do artykułu

  • Constance Hammen, Depresja, przeł. Małgorzata Trzebiatowska, Gdańsk 2006. Ewa Ferensztajn, Agnieszka Remlinger-Molenda, Janusz Rybakowski, Etapy przebiegu choroby afektywnej jednobiegunowej, Psychiatr. Pol. 2014; 48(6):1127–1141.
  • Dorota Łojko, Aleksandra Suwalska, Janusz Rybakowski, Dwubiegunowe zaburzenia nastroju i zaburzenia depresyjne w klasyfikacji DSM-5, Psychiatr. Pol. 2014; 48(2): 245–260.
  • http://www.pwwzp.ipin.edu.pl/wp-content/uploads/2017/12/Praktyczne-wskazowki-jak-leczyc-depresje.pdf
Zobacz więcej
Nasz lekarz zadzwoni do Ciebie kiedy Ty chcesz! Potrzebujesz pomocy lekarskiej?
Rozpocznij konsultację