Egzema u niemowlaka. Przyczyny, objawy, leczenie egzemy u niemowląt
Autor: Joanna Woźniak
Egzema u niemowlaka najczęściej przybiera postać atopowego zapalenia skóry. Choroba lokalizuje się najczęściej na twarzy oraz głowie dziecka. Sprawdź, jak należy leczyć AZS oraz jakie metody naturalne wspomogą leczenie.
Egzema u niemowlaka
Pod pojęciem egzemy tudzież wyprysku kryje się stan zapalny skóry. Wyprysk nie jest odrębną jednostką chorobową, lecz zespołem objawów charakterystycznym dla wielu chorób. Choroby z kręgu egzemy zwykle przebiegają czteroetapowo. W początkowym stadium objawiają się rumieniem na skórze.
Następnie obserwuje się pęcherzyki wypełnione ropą. W fazie gojenia dominują strupki, a skóra delikatnie się łuszczy. Zmianom skórnym towarzyszy świąd. Jeśli choroba jest przewlekła, pojawia się lichenizacja naskórka z silnym świądem.
Egzema u niemowlaka najczęściej przybiera postać atopowego zapalenia skóry (AZS), nazywanego także wypryskiem atopowym.
AZS, czyli egzema niemowlęca
Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń. AZS to typowa egzema niemowlęca – pierwsze jej symptomy pojawiają się najczęściej w pierwszym roku życia. Dermatozę rozpoznaje się na postawie kryteriów diagnostycznych Hanifina i Rajki. Do tzw. kryteriów głównych zaliczają się:
- świąd,
- charakterystyczna lokalizacja zmian skórnych – u dzieci AZS występuje głównie na twarzy,
- zapalenie skóry jest przewlekłe lub stale nawracające,
- w rodzinie występują choroby z kręgu atopii.
Jeśli trzy lub więcej kryteriów jest spełnionych, daje to podstawy do rozpoznania u dziecka atopowego zapalenia skóry. Poza kryteriami podstawowymi można także wyróżnić szereg kryteriów uzupełniających. Oto kilka z nich:
- rybia łuska/rogowacenie przymieszkowe,
- podwyższone stężenie przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi,
- początek choroby we wczesnym dzieciństwie,
- skłonność do zakażeń skóry,
- nawracające zapalenie spojówek,
- cienie pod oczami.
Co bardzo istotne, atopowe zapalenie skóry jest chorobą o bardzo złożonej etiologii. Mimo licznym badań patogeneza wyprysku atopowego nadal pozostaje niejasna. Wiadomo, że AZS ma podłoże genetyczne, ale duży wpływ na wystąpienie objawów mają także czynniki środowiskowe, takie jak alergeny powietrznopochodne, odzwierzęce, pochodzenia bakteryjnego lub grzybiczego, alergeny pokarmowe, warunki klimatyczne, stres.
By zrozumieć patogenezę atopowego zapalenia skóry, należy odróżnić atopię od alergii kontaktowej. Pierwsza jest dziedziczną skłonnością organizmu do produkowania przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi na alergeny, druga natomiast nabytą skłonnością organizmu.
Inna egzema niemowlęca
Inna egzemą niemowlęcą jest wyprysk łojotokowy. Dermatoza objawia się głównie łuszczącymi się ogniskami zapalnymi w czerwonym lub brunatnym kolorze. Zmiany skórne lokalizują się w tych miejscach na ciele dziecka, gdzie występuje najwięcej gruczołów łojowych, a zatem na owłosionej skórze głowy i na twarzy.
Warto podkreślić, że przyczyną choroby nie jest nadmierne wydzielanie łoju, co sugeruje jej nazwa. Łojotokowe zapalenie skóry występuje także u pacjentów niecierpiących na łojotok. Prawdopodobnie wpływ na pojawienie się objawów ŁZS ma skład łoju, a konkretnie obecność grzyba Malassezia furfur. Choroba często jest mylona z AZS i dzieci niepotrzebne są poddawane leczeniu.
Leczenie egzemy u niemowląt
Łojotokowa egzema u niemowląt rozwija się w pierwszych miesiącach życia i zazwyczaj samoistnie ulega remisji około 6 miesiąca. Natomiast leczenie atopowego zapalenia skóry bywa bardzo skomplikowane, zależy od wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania zmian skórnych. Terapia przebiega najczęściej trzytorowo. Wprowadza się leki na egzemę w postaci, leczenia objawowego, przeciwzapalnego oraz wzmacniającego skórę. Ważna jest także profilaktyka, która polega na unikaniu czynników wyzwalających objawy.
W leczeniu AZS u niemowląt wykorzystuje się głównie miejscowe glikokortykosteroidy i emolienty. Inhibitory kalcyneuryny stosuje się u dzieci powyżej 2 lat. Niekiedy wprowadza się leczenie ogólne. U dzieci lekiem pierwszego rzutu jest cyklosporyna. Leki przeciwhistaminowe, stosowane zazwyczaj u dorosłych, nie przynoszą oczekiwanego rezultatu terapeutycznego u tak małych dzieci.
Leczenie naturalne egzemy u niemowląt
W leczeniu egzemy u niemowląt, poza stosowaniem środków farmaceutycznych na receptę przepisanych przez dermatologa oraz emolientów, zalecane są także kąpiele lecznicze z dodatkiem olejków naturalnych lub mineralnych. Kąpiel powinna odbywać się w wodzie nieprzekraczającej temperatury ciała dziecka i trwać około 10 minut. Kosmetyki dla dzieci cierpiących na AZS powinny mieć niskie pH oraz zawierać jak najmniej barwników, konserwantów, substancji zapachowych etc.
Jeśli egzema jest bardzo nasilona do preparatów do kąpieli można dodać miejscowe środki znieczulające – na przykład 3 proc. polidokanol. Po kąpieli maluszka należy delikatnie osuszyć ręcznikiem (skóry nie można pocierać) oraz wetrzeć w skórę emolienty, które przepisał lekarz.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Magdalena Millan, Jarosław Mijas, Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, Nowa Pediatria 2017; 21(4):114-122.
- Radosław Śpiewak, Katarzyna Kordus, Podział i definicje chorób z kręgu wyprysku, International Review of Allergology and Clinical Immunology in Family Medicine 2012; Vol. 18, No. 4.
- Izabela Lewandowska, Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry, Pielęgniarstwo Polskie 2013, 2 (48), 132–136.
- Agata Woldan-Tambor, Jolanta B. Zawilska, Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku, Farm Pol, 2009, 65(11): 804-811.
Podobne artykuły
