Uczulenie na komary, osy i inne owady. Objawy i leczenie

Uczulenie na komary, a także pszczoły, osy i inne owady może powodować bezpośrednie zagrożenie dla życia. W skrajnych przypadkach kontakt z substancjami zawartymi w jadzie lub ślinie prowadzi do potencjalnie śmiertelnego wstrząsu anafilaktycznego.

Naukowcy za najgroźniejsze uznają ukąszenia owadów błonkoskrzydłych, przede wszystkim pszczół, w nieco mniejszym stopniu os, trzmieli, szerszeni. Coraz częściej zwraca się uwagę także na odczyny alergiczne będące następstwem wstrzyknięcia śliny przez owady niebłonkoskrzydłe, w tym komary, pchły, meszki, chrząszcze, biedronki.

Uczulenie na komary

Wbijając się w skórę, samica komara wstrzykuje do organizmu człowieka swoją ślinę. W jej składzie zawierają się między innymi liczne białka – substancje mające najsilniejsze działanie alergizujące dla gatunku ludzkiego.

Ze względu na powszechność występowania tych owadów na całym świecie, uczulenie na komary należy do alergii spotykanych najczęściej, choć przeważnie nie do końca docenianych.

Powodem jest sporadyczne jedynie występowanie ciężkich odczynów. W większości przypadków reakcja organizmu jest niegroźna. Niegdyś sądzono, że obrzęk i świąd, czyli główne objawy ukąszenia komara, są prostym efektem wstrzyknięcia histaminy.

Dziś uważa się, że następująca reakcja jest bardziej złożona i ma charakter typowo alergiczny. Co istotne, u osób uczulonych na komara, stwierdza się sezonowo podwyższony poziom przeciwciał IeG oraz IgG. To właśnie one, reagując z białkami, odpowiadają za reakcje alergiczne, w tym między innymi okazałe bąble w miejscu ukąszenia, ale też reakcje ogólnoustrojowe (bardzo rzadkie), takie jak astma czy śmiertelny wstrząs anafilaktyczny.

Uczulenie na pszczoły

Reakcją na ukąszenie pszczoły zazwyczaj jest miejscowy obrzęk, któremu towarzyszy bolesność, niekiedy lekkie objawy grypopodobne, na przykład gorączka lub stan podgorączkowy.

Możliwe jest jednak wystąpienie silnego wstrząsu anafilaktycznego, w rezultacie którego dojść może do utraty przytomności, zatrzymania oddychania oraz krążenia i tym samym – śmierci.

Uwaga: uczulenie na pszczeli jad jest najczęstszą przyczyną reakcji anafilaktycznych biorąc pod uwagę wszystkie znane alergie. Szacuje się, że ostre miejscowe odczyny po użądleniu pszczoły występują u 2,4 do nawet 26 procent osób (w zależności od populacji i kryterium badania), natomiast wstrząsy anafilaktyczne możliwe są u 0,3 - 7,5 proc. populacji.

W szczególnej grupie zawodowej, jaką są pszczelarze, odsetek osób uczulonych na pszczoły sięga natomiast aż 40 procent. Substancją wywołującą odczyn alergiczny po użądleniu pszczoły, są zawarte w jadzie białka, w tym takie polipeptydy, jak melityna.

Uczulenie na osy

Wszelkie badania wykazują, że największe ryzyko reakcji alergicznych występuje w przypadku ukąszenia przez owady z rzędu błonkoskrzydłych. Oprócz wspomnianej osy, zaliczyć do nich można także między innymi trzmiele i szerszenie.

O ile te ostatnie mają charakter wybitnie nieagresywny, o tyle osom stosunkowo często zdarza się atakować człowieka. Podobnie, jak w przypadku pszczół, możliwe jest szerokie spektrum reakcji, od miejscowego odczynu nawet po potencjalnie śmiertelny wstrząs anafilaktyczny.

W tym przypadku drastyczne odczyny zdarzają się jednak zdecydowanie rzadziej, co ma związek z dużo mniejszą porcją jadu wstrzykiwanego przez osę w porównaniu z pszczołą.

Objawy uczulenia na pszczoły, osy, komary i inne owady

Objawy związane z użądleniem przez owada znacznie się różnią u osób nieuczulonych oraz uczulonych. O ile w pierwszym przypadku mówimy głównie o niegroźnych, miejscowych odczynach, o tyle uczulenie na owady wiąże się zazwyczaj z poważniejszymi konsekwencjami miejscowymi lub uogólnionymi. Do najczęstszych reakcji alergicznych należą:

• duży obrzęk w miejscu ukąszenia, o średnicy przekraczającej 10 centymetrów,
• wysypka wokół miejsca ukąszenia, ale też na całym ciele,
• nudności, zawroty głowy, wymioty,
• wstrząs anafilaktyczny – stan bezpośredniego zagrożenia życia. Występuje w różnym nasileniu, zazwyczaj wielonarządowo. Obejmuje takie objawy, jak pokrzywka skórna, zaburzenia oddychania, świadomości, krążenia, zatrzymanie akcji serca, utrata przytomności.

Zastrzyk z adrenaliny na uczulenie

W przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego jedynym działaniem ratującym życie jest zastrzyk z adrenaliny. Może zostać wykonany samodzielnie, choć jeśli jest taka możliwość (czas), lepiej by zrobił to lekarz lub pielęgniarka. Co istotne, zastrzyk można zrobić wyłącznie w przypadku uzasadnionym medycznie (ciężki odczyn związany z ukąszeniem) i wyłącznie gdy wiemy, że dana osoba jest uczulona, co zostało wcześniej potwierdzone w testach.

Adrenalinę w zastrzykach można kupić w aptekach, ale wyłącznie z przepisu lekarza. Dlatego osoby uczulone (głownie na jad pszczeli) często profilaktycznie udają się po receptę i wykupują adrenalinę, by zawsze mieć ją pod ręką. Na wszelki wypadek.

W lżejszych przypadkach leczenie zazwyczaj nie jest potrzebne, co najwyżej można zastosować leki przeciwhistaminowe łagodzące objawy, lub środki ziołowe, na przykład wyciąg z rumianku, łagodzący obrzęk. Stosowane są też liczne sposoby domowe, np. smarowanie miejsc ukąszonych octem.

W przypadkach nie nagłych (nie związanych bezpośrednio z ukąszeniem) pacjenci uczuleni na pszczoły, osy, komary i inne owady mogą zostać podani immunoterapii, a więc leczeniu polegającemu na przyzwyczajaniu organizmu do coraz większych dawek alergenu. Terapia trwa nawet kilka lat.

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

• Alergia i jej rodzaje. Na co można mieć uczulenie?
• Na czym polega odczulanie i ile kosztuje? Skuteczność
• Testy alergiczne z krwi, płatkowe czy wziewne? Rodzaje
• Alergeny pokarmowe, krzyżowe, wziewne - rodzaje i lista

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online

Leki na alergię: konsultacja

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.