Alergeny pokarmowe, krzyżowe, wziewne - rodzaje i lista
Autor: Joanna Woźniak
Alergenami nazywa się substancje, które wywołują u człowieka reakcje alergiczne. Alergeny kryją się wszędzie – w powietrzu, jedzeniu, substancjach chemicznych i metalach. Sprawdź, jakie są rodzaje alergenów oraz jakie substancje znajdują się na liście alergenów, które najczęściej wywołują uczulenie.
Alergeny
Alergia jest nieprawidłową i nadmierną reakcją obronną organizmu na różnorodne czynniki zewnętrzne nazywane alergenami lub antygenami. Alergenami są wszelkie substancje, które wywołują reakcje uczuleniową u człowieka. Do najczęściej uczulających alergenów zaliczają się:
- roztocza i kurz domowy,
- zarodniki grzybów pleśniowych,
- alergeny zwierząt (zwykle kotów i psów) takie jak wydzielina gruczołów łojowych lub potowych, mocz, ślina, naskórek lub sierść,
- pyłki roślin,
- alergeny pokarmowe takie jak białko mleka krowiego, białko jaja kurzego, ryby, skorupiaki, orzeszki arachidowe, pomidory, soja i pszenica,,
- metale,
- toksyny środowiskowe,
- barwniki i konserwanty,
- promieniowanie UV.
Ze względu na drogę, jaką przedostają się do organizmu, alergeny dzieli się na wziewne, pokarmowe, kontaktowe oraz krzyżowe.
Alergeny pokarmowe
Szacuje się, że na alergie pokarmowe cierpi 7 proc. populacji. Dotyczą ludzi w każdym wieku, niemniej najczęściej reakcje alergiczne na pokarm występują u dzieci. Na liście alergenów pokarmowych wymienia się:
- ziarna zbóż,
- skorupiaki,
- jaja,
- ryby,
- orzeszki ziemne,
- ziarno sojowe oraz produkty przygotowane na jego bazie,
- mleko,
- orzechy,
- seler,
- gorczyca,
- ziarno sezamowe,
- dwutlenek siarki i siarczany,
- łubiny,
- mięczaki,
- miód,
- cytrusy,
- brzoskwinie,
- pomidory,
- czekolada,
- drób,
- kawa,
- wino.
Alergeny wziewne
Alergeny wziewne są obecne w powietrzu. Uczulenie na ten rodzaj alergenów ma ponad 25 procent populacji. Do najczęstszych alergenów wziewnych zaliczają się:
- roztocza i kurz domowy,
- zarodniki grzybów pleśniowych,
- alergeny zwierząt – kota, psa, bydła, królika oraz drobnych gryzoni,
- alergeny karaluchów,
- pyłki roślin – traw, chwastów i drzew przenoszone przez wiatr lub owady.
Alergeny kontaktowe
Alergia kontaktowa jest nadwrażliwością organizmu na substancje chemiczne o małej masie cząsteczkowej lub proteiny indukowane przez bezpośredni kontakt substancji ze skórą. Ten rodzaj alergii może dotyczyć nawet 40 proc. dorosłych i 20-30 proc. dzieci i młodzieży.
Do substancji chemicznych wywołujących reakcje alergiczne u człowieka zaliczają się:
- chrom,
- tiuramy,
- neomycyna,
- kobalt,
- nikiel,
- benzokaina,
- kalafonia,
- formaldehyd,
- parabeny,
- balsam peruwiański,
- alkohole wełny,
- substancje zapachowe,
- żywica.
Alergeny krzyżowe
O alergii krzyżowej mówi się wtedy, gdy u pacjenta uczulonego na jeden alergen występują objawy chorobowe po kontakcie z innym alergenem, który pozornie nie ma nic wspólnego z alergenem pierwotnym. Przykładowo pacjent uczulony na pyłki roślin może mieć objawy alergii po zjedzeniu owoców. Dzieje się tak dlatego, że białka obecne w pyłkach roślin są niemal identyczne pod względem chemicznym jak białka występujące w pożywieniu. Klasyczne alergie krzyżowe występują pomiędzy pyłkami roślin a owocami i warzywami. Objawy alergii krzyżowej mogą dotyczyć także:
- pyłków roślin (np. brzozy lub buku), lateksu i owoców (banan, kiwi, awokado),
- roztocza kurzu domowego i skorupiaków,
- wieprzowiny i sierści kota,
- mleka krowiego i mleka innych ssaków,
- jajka kurzego i jaj innych ptaków hodowlanych,
- spokrewnionych owoców i warzyw.
Alergeny pokarmowe – lista
13 grudnia 2014 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie UE, dotyczące informowania konsumentów o alergenach znajdujących się w żywności. W Rozporządzeniu podano 14 alergenów, które wymagają uwzględnienia na liście składników podawanych przez producentów żywności.
Rozporządzenie dotyczy też produktów sprzedawanych luzem (niepaczkowanych). Informacje o alergenach w żywności muszą podawać szpitale, szkoły i przedszkola, restauracje, kawiarnie, piekarnie etc. W liście składników oraz menu muszą znaleźć się informacje dotyczące następujących alergenów:
- ziarna zbóż,
- skorupiaki,
- jaja,
- ryby,
- orzeszki ziemne,
- ziarno sojowe oraz produkty przygotowane na jego bazie,
- mleko,
- orzechy,
- seler,
- gorczyca,
- ziarno sezamowe,
- dwutlenek siarki i siarczany,
- łubiny,
- mięczaki.
Czytaj też:
- Testy alergiczne z krwi, płatkowe czy wziewne? Rodzaje
- Kaszel alergiczny. Objawy i leczenie u dzieci i dorosłych
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Jędrychowski L., Alergeny pokarmowe jako czynnika ryzyka zdrowotnego, Żywność. Nauka, technologia, jakość, 4(29) Supl., 2011.
- Dadas-Stasiak E., Kalicki B., Jung A., Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2010, 6 (2), p. 92-99.