Konsultacje
dla kobiet

Dbaj o swoje zdrowie i ciesz się życiem

Artykuły, które mogą Cię zainteresować

Article image
Antykoncepcja: skuteczność, co to jest, rodzaje
Article image
Antykoncepcja hormonalna: wszystko co musisz wiedzieć (oraz czego się nie bać)
Article image
Okres po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych - kiedy wystąpi?
Article image
Grzybica pochwy – czym jest, jakie są jej objawy i jak ją leczyć?
Article image
Jak wywołać okres? Sposoby na to jak przyspieszyć miesiączkę
Article image
Ostre zapalenie pęcherza: jakie są jego objawy, kogo dotyka i jak je leczyć

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) – tabletki na menopauzę, które pomagają łagodzić objawy przekwitania kobietom na całym świecie

Hormonalna terapia zastępcza, stosowana u kobiet przechodzących okres menopauzy, jest jedną ze skutecznych metod łagodzenia objawów przekwitania.

Chociaż mało popularna – w Polsce stosuje ją około 4% kobiet – pomaga łagodzić dolegliwości towarzyszące przekwitaniu, co jest szczególnie ważne u kobiet aktywnych zawodowo, którym uderzenia gorąca i inne objawy mogą utrudniać pracę.

Mimo pozytywnego wpływu na zdrowie kobiet, hormonalna terapia zastępcza cieszy się (niesłusznie) negatywną opinią – to wszystko przez jedne badania, które okazały się źle zinterpretowane.

Podobnie jak w przypadku tabletek antykoncepcyjnych i innych rodzajów leków opartych o hormony, ważne jest odpowiednie dobranie zarówno dawki, jak i metody stosowania HTZ.

Jednak gdy już znajdziesz z lekarzem odpowiednią metodę, możesz korzystać z realnych korzyści, jakie daje hormonalna terapia zastępcza.

 

Czym jest hormonalna terapia zastępcza?

Hormonalna terapia zastępcza jest sposobem na poprawę gospodarki hormonalnej organizmu kobiety w okresie perimenopauzy, czyli okresu przejściowego, którego finałem jest menopauza.

Stosowane w jej czasie hormony syntetyczne mają na celu łagodzenie objawów zespołu klimakterycznego oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób, na które bardziej są narażone kobiety przed menopauzą: od nowotworów (np. jelita grubego), do problemów z układem krążenia (np. choroby niedokrwiennej serca).

Hormonalna terapii zastępcza powstała po to, żeby łagodzić objawy perimenopauzy, takie jak:

 

Hormonalna terapia zastępcza stosowana przy menopauzie zawiera najczęściej odpowiednio dobrane dawki syntetycznych żeńskich hormonów – ze względu na skład dzieli się ją na HTZ estrogenową (zawierającą syntetyczne odpowiedniki estrogenów) lub estrogenowo-progestagenową (zawierającą również syntetyczne odpowiedniki progestagenów).

Jej główną rolą jest przywrócenie organizmowi równowagi hormonalnej, która została zaburzona wraz z wejściem w okres klimakterium (czyli poprzedzający menopauzę).

Wiąże się to ze spadkiem stężenia żeńskich hormonów – dostarczenie syntetycznych odpowiedników pomaga łagodzić objawy oraz – jak pokazują badania – poprawić stan zdrowia.

W łagodzeniu objawów menopauzy przydają się również „domowe sposoby”, które pomagają poprawić samopoczucie oraz utrzymać organizm w dobrej kondycji (dlatego aktywność fizyczna jest tu zawsze wskazana).

Hormonalna terapia zastępcza działa w oparciu o substancje takie jak:

  • 17β-estradiol (podstawowy, naturalny estrogen);
  • estriol;
  • estrogeny skoniugowane;
  • związki steroidowe (np. tibolon)

 

Te substancje stosuje się w połączeniu z gestagenami, takimi jak:

  • progesteron;
  • 17-hydroksyprogesteron;
  • 19-nortesteron;
  • retroprogesteron;
  • medrogeston;
  • medroksyprogesteron;
  • cyproteron;
  • gestonoron;
  • nomegestrol;
  • promegeston;
  • trimegeston;
  • norgestrel;
  • lewonorgestrel;
  • gesogestrel;
  • etenogestrel.

 

Co bardzo ważne, HTZ opartą tylko na estrogenach stosują kobiety po zabiegu usunięcia macicy lub posiadających wkładkę wewnątrzmaciczną o zawartości 52 mcg lewonorgestrelu.

Pozostałe kobiety powinny stosować HTZ typu kombinowanego, ponieważ komponent progesteronowy zapobiega niekontrolowanemu przerostowi błony śluzowej macicy (endometrium), co może doprowadzić do poważnej choroby – raka błony śluzowej macicy.

Pacjentki, które przestały miesiączkować, przyjmują tabletki z estrogenami i progesteronem  codziennie (HTZ ciągła), natomiast kobiety, które mają tzw. objawy wypadowe, ale nadal mają miesiączki, stosują HTZ sekwencyjnie – tj. tabletki z estrogenami zażywają codziennie, a z progesteronem jedynie przez 14 dni w miesiącu.

Warto wiedzieć, że HTZ powinna być indywidualnie dobrana do pacjentki na podstawie szczegółowych badań klinicznych.

 

Zła opinia o HTZ, czyli dlaczego zła interpretacja badań może zrobić krzywdę

HTZ cieszy się mieszaną opinią – po początkowym zachwycie tym, co oferuje (poprawę jakości życia w okresie poprzedzającym menopauzę), lekarze zauważyli, że kobiety przyjmujące HTZ częściej zapadają na raka endometrium.

Zmodyfikowano lek, dodano do niego progesteron i w efekcie znowu dopuszczono do stosowania.

Jednak w kilka lat później (w 1997 roku) badacze zauważyli, że stosowanie HTZ zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi.

HTZ jest dobrym przykładem tego jak źle przeprowadzone badania mogą powodować wiele szkody – WHI (Women’s Healt Initiative) sprawdziło, czy nie ma żadnych innych „ukrytych” i długoterminowych efektów ubocznych stosowania HTZ.

Okazało się, że faktycznie – jest zauważalny wzrost chorób naczyniowych (udaru, zawałów) i nowotworowych (rak piersi) u kobiet przyjmujących HTZ.

Jednak znowu pojawiły się badania, które – jak okazało się po czasie – miały bardziej naukową metodologię; wykazały one, że jakiekolwiek zwiększenie ryzyka zachorowań towarzyszących przyjmowaniu HTZ jest na granicy błędu statystycznego.

Co więcej – kolejne badania wykazywały nieprawdziwość wyników WHI.

Innymi słowy: szerokie nagłośnienie niezbyt trafionych i nie do końca poprawnie przeprowadzonych badań spowodowało, że terapia wspierająca kobiety w wieku menopauzalnym była traktowana jako zagrożenie.

A – jak się okazuje – zupełnie niesłusznie.

 

Czym jest menopauza i w jakim wieku może się pojawić?

Menopauza to moment (najczęściej określany jako dzień) następujący po ostatniej miesiączce w życiu.

Jednak żeby stwierdzić, że w tym konkretnym momencie zaczęła się menopauza – musisz odczekać jakiś czas; przyjmuje się, że ten moment ustala się po upływie 12 miesięcy od ostatniego okresu.

To, co większość osób rozumie jako menopauzę, jest w rzeczywistości okresem perimenopauzy, czyli klimakterium.

Jest to okres przejściowy, który poprzedza menopauzę.

W tym czasie najczęściej pojawiają się wszystkie charakterystyczne objawy, które nazywane są „objawami menopauzy” – od uderzeń gorąca, aż do przybierania na wadze i utraty masy kostnej.

Sam okres perimenopauzy może trwać nawet 10 lat, a jego pierwsze sygnały mogą być trudne do uchwycenia.

Pojawienie się pierwszych objawów perimenopauzy może mieć miejsce nawet w wieku 35 lat (mówi się wtedy o wczesnej menopauzie), chociaż u większości kobiet pojawi się w okolicach 45. roku życia, a menopauza (czyli ostatnia miesiączka) przypada najczęściej na okres między 45. a 55 rokiem życia.

Ten okres w życiu kobiety wprowadza wiele zmian w organizmie – najważniejszą jest oczywiście stopniowe obniżanie płodności, a w efekcie – jej utrata po ostatniej miesiączce (jednak do momentu menopauzy kobieta nadal jest płodna, dlatego warto pamiętać o antykoncepcji w okresie perimenopauzy, bo zajście w ciążę chwilę przed menopauzą jest jak najbardziej możliwe).

 

Kiedy zacząć stosować tabletki (lub plastry) na menopauzę i dlaczego tak mało kobiet się na to decyduje?

Głównym problemem jest sam fakt świadomości tego, że HTZ może skutecznie osłabiać dolegliwości towarzyszące perimenopauzie i znacznie poprawiać jakość funkcjonowania.

Wiele kobiet kojarzy tabletki stosowane z hormonalną terapią zastępczą z antykoncepcją hormonalną – jedne i drugie zawierają hormony, jedne i drugie przyjmuje się cyklicznie, jedne i drugie mają podobną formę (tabletki antykoncepcyjne, plastry antykoncepcyjne).

Jest to dosyć słuszne podejście, jednak HTZ nie ma działania antykoncepcyjnego, ale ma za zadanie stabilizować damską gospodarkę hormonalną, a w efekcie – ułatwiać codzienne funkcjonowanie.

Właśnie to normalne funkcjonowanie staje się coraz ważniejsze – wiele kobiet aktywnych zawodowo chce zachować tę aktywność też po 40. i nie męczyć się w związku z nowym etapem życia, w który wchodzą.

Sama hormonalna terapia zastępcza może występować w wielu formach – od tabletek, przez plastry i krążki dopochwowe, aż do globulek, różniących się między sobą składem oraz, co dosyć oczywiste, sposobem stosowania – doustnie, przezskórnie czy dopochwowo.

Jednak nie każda metoda stosowania HTZ jest taka sama – na przykład u kobiet problemami z układem trawiennym mogą lepiej sprawdzić się plastry, które zawierają niewielką ilość hormonów, a wchłanianie się hormonów nie jest zależne od reakcji układu pokarmowego.

Podobnie w przypadku dolegliwości skórnych – wiele kobiet chętniej wybierze HTZ w formie tabletek, itp.

 

Jakie objawy menopauzy łagodzi HTZ i czy zawsze potrzebne są tabletki hormonalne w czasie menopauzy?

Stosowanie HTZ pozwala przywrócić odpowiedni poziom hormonów w organizmie kobiety, który przechodzi okres perimenopauzy.

Pojawienie się pierwszych objawów przekwitania może być zrzucane na karb zmęczenia lub pogody, bo faktycznie – pierwsze objawy perimenopauzy można pomylić ze zmęczeniem, jednak brak poprawy przez długi czas oraz świadomość, że jesteś w wieku, w którym Twój organizm może przygotowywać się do menopauzy może kwalifikować Cię do rozmowy z lekarzem właśnie o HTZ.

Jednak rodzi się przy tym pytanie: skoro kiedyś kobiety też miały menopauzę, do dlaczego teraz potrzebują hormonalnej terapii zastępczej?

Powód jest prosty: jeśli można łagodzić jakieś uciążliwe dla zdrowia i – nie oszukujmy się – szkodliwe objawy, to dlaczego tego nie zrobić, skoro medycyna posiada odpowiednie narzędzia?

Właśnie taką rolę ma HTZ w okresie perimenopauzy: łagodzi odczuwane objawy, a dodatkowo zmniejsza lub osłabia negatywne zjawiska towarzyszące przekwitaniu (na przykład osłabienie kości).

Jednak okres poprzedzający menopauzę różne kobiety przechodzą inaczej.

Oznacza to zarazem, że jeśli jesteś w okresie perimenopauzy, ale nie masz żadnych objawów lub te, które odczuwasz nie są dla Ciebie uciążliwe, to stosowanie HTZ może nie być dla Ciebie.

Jeśli jednak te konkretne objawy sprawiają, że jakość Twojego życia spada, to warto sięgnąć po hormonalną terapię zastępczą, a przynajmniej – porozmawiać z ginekologiem o tym, jakie masz możliwości poprawy jakości życia.

Innymi słowy – HTZ zaleca się w przypadku średnich oraz ciężkich dolegliwości związanych z przekwitaniem.

 

Dobór odpowiedniej hormonalnej terapii zastępczej: dlaczego to takie ważne?

Na rynku jest dostępnych wiele rodzajów hormonalnej terapii zastępczej, która sprawdza się w łagodzeniu perimenopauzy.

Po pierwszym kontakcie z lekarzem, możesz być skierowana na badania – lista może być długa (cytologia, badania krwi, itp.), a lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad.

Niekiedy może się okazać, że lekarz nie podejmie decyzji o przepisaniu Ci HTZ – przeciwwskazaniami są na przykład niektóre choroby wątroby, przebyty zawał serca, choroby nowotworowe (na przykład rak piersi czy endometrium) czy incydenty zatorowe w przeszłości.

Lekarz na podstawie Twoich preferencji, stanu zdrowia, wieku i nasilenia objawów podejmie decyzję o tym, jaką HTZ przepisze na początek.

Pierwsza hormonalna terapia zastępcza może być nietrafiona – musisz się z tym liczyć.

Dlatego pierwsza kontrola z lekarzem powinna być po miesiącu przyjmowania, a – jeśli wszystko jest OK – po pół roku i to nie tylko po to, żeby otrzymać receptę na nową dawkę.

Poza tym raz w roku warto przejść badania diagnostyczne.

Warto być w początkowej fazie stosowania HTZ w kontakcie z lekarzem, żeby jak najszybciej eliminować efekty uboczne stosowania hormonalnej terapii zastępczej, a w efekcie – niwelować objawy perimenopauzy.

Sama hormonalna terapia zastępcza jest bezpieczna, ale pod warunkiem, że jest odpowiednio dobrana do organizmu konkretnej kobiety.

Podobnie jak w przypadku tabletek antykoncepcyjnych – dobranie odpowiedniej dawki pierwszych tabletek może okazać się trudne, jednak doświadczony lekarz może trafić z dawką nawet przy pierwszym podejściu.

 

Jaki jest koszt hormonalnej terapii zastępczej?

Cena hormonalnej terapii zastępczej zależy od tego, jaką metodę aplikowania hormonów wybierzesz oraz od rodzaju terapii – czy idziesz w terapię ciągłą czy sekwencyjną; więcej o rodzajach HTZ przeczytasz tu.

Miesięczny koszt HTZ może wynosić od około 20-25 złotych miesięcznie do nawet 100 złotych – wszystko zależy od rodzaju stosowanej terapii oraz zalecanej przez lekarza dawki hormonów.

Pamiętaj jednak, że wypisanie pierwszej hormonalnej terapii zastępczej najczęściej wiąże się z koniecznością wizyty u lekarza, a kolejne wizyty najczęściej sprowadzają się do przedłużenia recepty na już otrzymywane leki.

W praktyce po odpowiednim dobraniu dawki HTZ, u lekarza pojawiasz się po to, żeby otrzymać receptę i co jakiś czas skonsultować badania.

Pamiętaj też, że możesz otrzymać receptę online na swoją HTZ w Dimedic.eu – przejdź konsultację, a jeśli nasi lekarze będą uważali, że wszystko jest OK, wypiszą Ci odpowiedni lek.

 

Skutki uboczne HTZ: ile w tym jest prawdy?

Owszem, hormonalna terapia zastępcza, jak niemal każda terapia oparta o hormony (nawet te dostarczane w ramach leczenia niedoczynności tarczycy), może mieć pewne efekty uboczne.

Wieloletnie badania wskazują, że chociaż faktycznie stosowanie hormonów, mających na celu uregulowanie gospodarki hormonalnej, może powodować częstsze występowanie niektórych rodzajów zmian nowotworowych, to korzyści wynikające z łagodzenia objawów menopauzalnych oraz regularnej diagnostyki przewyższają te ryzyka.

Jednak na początkowym etapie stosowania HTZ mogą pojawić się skutki uboczne takie jak:

  • tkliwość piersi;
  • nudności;
  • bóle brzucha;
  • plamienia z pochwy;
  • podwyższone ciśnienie;
  • zawroty lub bóle głowy.

 

Pojawienie się tych dolegliwości skonsultuj z lekarzem prowadzącym – może się okazać, że Twój organizm źle reaguje na konkretną mieszankę hormonów lub formę aplikacji.

Jednak najciekawsze informacje o „efektach” ubocznych dają konkretne badania – mniejszy odsetek przedwczesnych zgonów lub niższa zapadalność na choroby nowotworowe u kobiet stosujących HTZ potwierdzają, że jest to metoda, która nie tylko łagodzi objawy menopauzy, ale też znacznie poprawia stan zdrowia.

I przedłuża życie.

 

Przeciwwskazania do stosowania hormonalnej terapii zastępczej

Jest też sporo przeciwwskazań do stosowania HTZ, jednak są one przeciwwskazaniami też dla innych terapii.

Wśród przeciwwskazań warto wymienić:

  • ciążę (która jest możliwa w okresie perimenopauzy, dlatego zaleca się kobietom w tym okresie stosowanie antykoncepcji);
  • chorobę niedokrwienną serca;
  • niewydolność wątroby lub inne schorzenia wątroby;
  • choroby nowotworowe (rak trzonu macicy, sutka);
  • porfiria skórna późna;
  • krwawienie z dróg rodnych bez jednoznacznie określonej przyczyny;
  • migreny;
  • choroby dróg żółciowych;
  • mięśniaki macicy.

 

Ostatnie trzy przeciwwskazania są względne, czyli to lekarz decyduje – na podstawie wywiadu oraz badań, czy HTZ jest bezpieczna.

W przypadku reszty przeciwwskazań lekarze nie powinni zalecić HTZ.