Zespół cieśni nadgarstka: przyczyny, objawy, leczenie
Autor: Przychodnia Dimedic
Zespół cieśni nadgarstka to powszechna choroba układu nerwowego i mięśniowo-szkieletowego, która polega na ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Nerw pośrodkowy przebiega przez nadgarstek i odpowiada za czucie oraz ruch w części ręki, zwłaszcza w palcu kciuka, wskazującym, środkowym oraz częściowo serdecznym. Zespół cieśni nadgarstka występuje głównie u osób wykonujących powtarzające się ruchy nadgarstka, zwłaszcza w pracy zawodowej, ale może dotknąć także osoby narażone na czynniki fizyczne, takie jak urazy czy choroby zapalne.
Zespół cieśni nadgarstka jest jednym z najczęstszych neuropatii uciskowych kończyny górnej i prowadzi do znacznego obniżenia jakości życia pacjentów, wpływając na ich zdolność do pracy oraz codziennych czynności. Choroba ta rozwija się stopniowo, początkowo objawiając się jedynie dyskomfortem, który z czasem przechodzi w dolegliwości bólowe i osłabienie ręki. Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie są kluczowe dla zapobiegania trwałym uszkodzeniom nerwu pośrodkowego oraz poprawy komfortu życia pacjenta.
Zespół cieśni nadgarstka przyczyny
Zespół cieśni nadgarstka przyczyny może mieć różnorodne, od związanych z czynnikami zawodowymi po predyspozycje genetyczne i choroby towarzyszące. Najważniejsze przyczyny to:
Powtarzające się ruchy nadgarstka
Osoby wykonujące regularne, monotonne ruchy nadgarstka, zwłaszcza w pozycji zgiętej, są bardziej narażone na rozwój zespołu cieśni nadgarstka. Dotyczy to m.in. osób pracujących przy komputerze, używających myszki, wykonujących pracę montażową lub pracę wymagającą precyzyjnych ruchów ręki.
Choroby zapalne stawów
Stany zapalne w obrębie nadgarstka, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, mogą prowadzić do obrzęku tkanek wokół kanału nadgarstka, co zwiększa ucisk na nerw pośrodkowy.
Ciąża
U niektórych kobiet w czasie ciąży może dojść do zwiększenia retencji płynów w organizmie, co powoduje obrzęk tkanek miękkich, również w obrębie nadgarstka. Choć zespół cieśni nadgarstka w ciąży najczęściej ustępuje po porodzie, może wymagać monitorowania i leczenia objawowego.
Otyłość
Osoby z nadwagą i otyłością są bardziej narażone na rozwój zespołu cieśni nadgarstka, ponieważ nadmiar tkanki tłuszczowej zwiększa ciśnienie na struktury w obrębie kanału nadgarstka.
Urazy nadgarstka
Złamania, zwichnięcia oraz inne urazy nadgarstka mogą prowadzić do zmian strukturalnych, które zwiększają ryzyko ucisku nerwu pośrodkowego. Nawet drobne urazy mogą powodować mikrourazy tkanek otaczających kanał nadgarstka.
Czynniki genetyczne
Nektóre osoby mają wrodzoną predyspozycję do zespołu cieśni nadgarstka, na przykład ze względu na budowę anatomiczną kanału nadgarstka, który może być węższy niż u innych osób.
Zespół cieśni nadgarstka występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, co może być związane z różnicami anatomicznymi w budowie nadgarstka oraz większym ryzykiem wystąpienia obrzęków. Ryzyko rozwoju zespołu cieśni nadgarstka wzrasta także wraz z wiekiem, a schorzenie to jest bardziej powszechne u osób powyżej 40. roku życia.
Zespół cieśni nadgarstka objawy
Objawy zespołu cieśni nadgarstka pojawiają się stopniowo, a ich nasilenie może się zmieniać w zależności od pory dnia i wykonywanych czynności. Do najczęstszych objawów należą:
- Mrowienie i drętwienie – pierwszym objawem jest często mrowienie, drętwienie lub uczucie “mrówek” w palcach, zwłaszcza w nocy lub rano. Objawy te dotyczą głównie kciuka, palca wskazującego, środkowego oraz połowy palca serdecznego.
- Ból nadgarstka i ręki – zespół cieśni nadgarstka często powoduje ból w nadgarstku, który może promieniować do przedramienia. Ból ten nasila się podczas wykonywania ruchów wymagających zgięcia nadgarstka, np. przy podnoszeniu przedmiotów.
- Osłabienie siły chwytu – pacjenci mogą zauważyć osłabienie chwytu oraz trudności w utrzymaniu przedmiotów w ręce. Jest to wynikiem ucisku na nerw, co prowadzi do stopniowego osłabienia mięśni kciuka.
- Utrata precyzji ruchów – osoby z zespołem cieśni nadgarstka mogą mieć problemy z precyzyjnymi czynnościami, takimi jak pisanie, trzymanie długopisu czy obsługa małych przedmiotów.
- Promieniowanie bólu do ramienia – w niektórych przypadkach ból i dyskomfort mogą promieniować wzdłuż przedramienia, a nawet do barku.
Objawy zespołu cieśni nadgarstka mogą nasilać się w nocy, co prowadzi do częstego budzenia się i konieczności zmiany pozycji ręki. W miarę postępu choroby dolegliwości mogą pojawiać się także w ciągu dnia i utrudniać wykonywanie codziennych czynności.
Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka
Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka obejmuje zarówno ocenę objawów, jak i badania fizykalne oraz diagnostyczne. Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, pytając o charakter objawów, czas ich występowania oraz czynniki, które je wywołują lub łagodzą. W diagnostyce stosuje się następujące metody:
- Test Tinel’a – polega na opukiwaniu kanału nadgarstka. W przypadku zespołu cieśni nadgarstka pacjent odczuwa mrowienie lub ból w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego.
- Test Phalena – badanie polega na utrzymaniu nadgarstka w zgięciu przez około minutę. W przypadku pozytywnego wyniku pojawia się mrowienie i ból w palcach.
- Badanie elektromiograficzne (EMG) – pozwala ocenić przewodnictwo nerwowe i określić stopień uszkodzenia nerwu. EMG jest jednym z najdokładniejszych badań stosowanych w diagnostyce zespołu cieśni nadgarstka.
- Ultrasonografia nadgarstka – USG może być stosowane do oceny struktury kanału nadgarstka oraz ewentualnych zmian, takich jak obrzęk czy pogrubienie więzadeł.
Diagnostyka obrazowa może być również pomocna w wykluczeniu innych schorzeń, które mogą dawać podobne objawy, takich jak zapalenie ścięgien, złamania czy zwyrodnienia stawów.
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów. W początkowych stadiach leczenie ma na celu zmniejszenie ucisku na nerw pośrodkowy i obejmuje:
Unikanie przeciążenia nadgarstka
Osoby z zespołem cieśni nadgarstka powinny unikać czynności, które obciążają nadgarstek. W niektórych przypadkach zaleca się zmniejszenie liczby godzin spędzanych przy komputerze, używanie ergonomicznej klawiatury oraz myszki.
Stosowanie ortez i opasek stabilizujących
Ortezy stabilizujące nadgarstek pomagają w utrzymaniu neutralnej pozycji nadgarstka i zapobiegają zginaniu go podczas snu. Noszenie ortezy w nocy może przynieść ulgę i zmniejszyć nasilenie objawów.
Fizjoterapia i ćwiczenia wzmacniające
Specjalistyczne ćwiczenia fizjoterapeutyczne mogą pomóc w poprawie elastyczności i siły mięśni nadgarstka. W ramach terapii stosuje się ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające, które pomagają w zmniejszeniu ucisku na nerw.
Leczenie farmakologiczne
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), mogą być stosowane w celu łagodzenia bólu i obrzęku. W niektórych przypadkach zaleca się także zastrzyki z kortykosteroidów, które pomagają zmniejszyć stan zapalny i obrzęk.
W zaawansowanych przypadkach, gdy objawy nie ustępują mimo leczenia zachowawczego, konieczne może być leczenie chirurgiczne. Zabieg polega na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka, co zwiększa przestrzeń w kanale nadgarstka i zmniejsza ucisk na nerw pośrodkowy. Operacja zespołu cieśni nadgarstka jest skuteczna i przynosi ulgę w większości przypadków, jednak pełna rekonwalescencja może trwać kilka tygodni.
Profilaktyka zespołu cieśni nadgarstka
Zapobieganie zespołowi cieśni nadgarstka obejmuje stosowanie prostych zasad ergonomii oraz dbanie o regularne przerwy podczas wykonywania czynności obciążających nadgarstek. Oto kluczowe zasady profilaktyki:
- Ergonomia pracy – stosowanie ergonomicznego sprzętu, takiego jak klawiatura, myszka oraz biurko, pozwala na utrzymanie nadgarstków w neutralnej pozycji, co zmniejsza ryzyko przeciążenia.
- Regularne przerwy i ćwiczenia – podczas pracy przy komputerze lub wykonywania innych czynności obciążających nadgarstki, warto robić krótkie przerwy, aby rozciągnąć i zrelaksować ręce.
- Unikanie nadmiernego zginania nadgarstka – staraj się unikać długotrwałego zgięcia lub wyprostu nadgarstka, ponieważ takie pozycje zwiększają nacisk na kanał nadgarstka.
- Ćwiczenia wzmacniające – regularne ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie przedramienia oraz nadgarstka mogą pomóc w utrzymaniu ich elastyczności i zapobiec przeciążeniom.
Powikłania zespołu cieśni nadgarstka
Nieleczony zespół cieśni nadgarstka może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu pośrodkowego, co skutkuje osłabieniem siły ręki, zanikiem mięśni kciuka oraz utratą precyzji ruchów. W zaawansowanych przypadkach pacjenci mogą mieć trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak pisanie, wiązanie butów czy obsługa narzędzi.
Zespół cieśni nadgarstka to powszechna choroba wynikająca z ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Zespół cieśni nadgarstka przyczyny obejmują powtarzające się ruchy, otyłość, choroby zapalne oraz predyspozycje genetyczne. Wczesne rozpoznanie i leczenie zespołu cieśni nadgarstka mogą zapobiec trwałym uszkodzeniom nerwu oraz poprawić jakość życia pacjenta. Przestrzeganie zasad ergonomii oraz regularne ćwiczenia mogą pomóc w zapobieganiu tej dolegliwości.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Atroshi, I., Gummesson, C., Johnsson, R., Ornstein, E., Ranstam, J., Rosén, I. (1999). Prevalence of carpal tunnel syndrome in a general population. JAMA, 282(2), 153-158.
- Gelberman, R. H., Rydevik, B. L., Pess, G. M., Szabo, R. M., Lundborg, G. N. (1981). Carpal tunnel syndrome. A scientific basis for clinical care. Orthopedic Clinics of North America, 12(2), 245-254.
- Padua, L., Coraci, D., Erra, C., et al. (2016). Carpal tunnel syndrome: clinical features, diagnosis, and management. The Lancet Neurology, 15(12), 1273-1284.
Podobne artykuły
