Czy zapalenie zatok czołowych może być dla Ciebie niebezpieczne?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowanu z dr Małgorzatą Śmiechura
Zablokowane zatoki zdecydowanie mogą uprzykrzyć Ci życie.
Przecież to nie tylko często brak możliwości oddychania przez nos, ale także bóle głowy, gorączka a nawet chwilowa utrata węchu.
Niestety przyczyn zapalenia zatok może być kilka – od infekcji wirusowych i bakteryjnych, po reakcje alergiczne.
Warto wiedzieć, co robić, kiedy pojawiają się pierwsze objawy, oraz w którym momencie najlepszym rozwiązaniem jest zgłoszenie się do lekarza.
Bo choć istnieje sporo (naprawdę skutecznych!) domowych sposobów na radzenie sobie z infekcją, np. inhalacje z olejkami eterycznymi, to niestety czasem konieczne jest wprowadzenie silniejszych środków leczniczych, np. antybiotyków.
Jakich?
Przeczytaj tekst i dowiedz się tego, skąd bierze się choroba i jak sobie z nią radzić.
Zatoki czołowe – jaką rolę pełnią w Twoim organizmie?
Pewnie nie raz zdarzyło Ci się mieć zablokowane zatoki.
Jest to dosyć częsty objaw towarzyszący przeziębieniom i innym infekcjom, zarówno bakteryjnym, jak i wirusowym.
Ale jak właściwie wyglądają zatoki?
Zatoki czołowe to wypełnione powietrzem i wolną przestrzenią przegrody, które są połączone z jamą nosa.
Jak sama nazwa wskazuje – czołowe, zlokalizowane są z przodu twarzy, w okolicach nosa, czoła, oczodołów.
Położone są symetrycznie nieco powyżej linii brwi, stosunkowo blisko osi twarzoczaszki i siebie nawzajem.
Stanowią element szerszego układu, który składa się aż z czterech par zatok:
- wspomniane zatoki czołowe;
- zatoki szczękowe;
- zatoki sitowe;
- zatoki klinowe.
Jaką rolę pełnią zatoki czołowe w Twoim organizmie?
Przede wszystkim – podgrzewają i oczyszczają wdychane przez Ciebie powietrze.
Poza tym zatoki czołowe wyściełane są błoną śluzową wyposażoną w mechanizm śluzowo-rzęskowy.
To znaczy?
Ten mechanizm jest odpowiedzialny za wytwarzanie śluzowej wydzieliny i odprowadzanie jej na zewnątrz za pomocą specjalnych rzęsek, co prowadzi jednocześnie do oczyszczenia zatok.
A gdy mowa o zapaleniu zatok, przeziębieniu ich czy zainfekowaniu, to zazwyczaj właśnie ten mechanizm jest niewydolny.
Dlatego tzw. zapalenie zatok czołowych jest infekcją obejmującą błony śluzowe, powodującą ich obrzęk, a w konsekwencji – zmniejszenie drożności tzw. kompleksu ujściowo-przewodowego.
Efektem tego jest gromadzenie się wydzieliny (popularnie zwanej – katarem, zazwyczaj początkowo o przezroczystej barwie) w zatokach, która z czasem może dodatkowo ulec nadkażeniu bakteryjnemu.
Jeśli do tego dojdzie, to wydzielina nabiera wtedy barwy zielonkawo-żółtej.
Przewiane, spuchnięte, bolesne zatoki czołowe – jakie objawy może dawać zapalenie zatok?
Choć z zatokami bywa różnie i czasem można je wyleczyć nawet w warunkach domowych, to nie można jednak zapominać o tym, że z reguły problemy z drożnością nosa są… bardzo uciążliwe.
Oczywiście – objawy zapalenia zatok czołowych zależne są od charakteru infekcji oraz długości jej trwania.
Typowe zakażenie ma podłoże wirusowe (wywołane może być m.in. przez rinowirusy lub adenowirusy) i może przybierać postać ostrą, trwającą maksymalnie do 12 tygodni (najczęściej jednak choroba ustępuje w ciągu 10 dni).
W przebiegu wirusowej infekcji może towarzyszyć Ci przede wszystkim silny ból głowy w centralnym obszarze czoła, ponad nosem, pomiędzy brwiami.
Ból ma zazwyczaj tępy, rozlewający się charakter i nasila się przy pochylaniu do przodu oraz dotyku.
Może także być dokuczliwy w pozycji leżącej (dodatkowo ciężko się oddycha) z powodu zalegającej w zatokach wydzieliny.
No właśnie – zapalenie zatok to również uciążliwe uczucie niedrożności nosa, problemy z oddychaniem a nawet… zaburzenia węchu!
Trzeba dodać, że zapalenie zatok to często dodatkowy objaw ogólnego nadszarpnięcia Twojego zdrowia, któremu mogą towarzyszyć: gorączka, ból gardła i mięśni, kaszel.
Skąd właściwie pojawia się ból gardła, jeśli problem leży typowo po stronie zatok?
Wiąże się to z tym, że wydzielina, która gromadzi się w jamach zatok, spływa po tylniej ścianie gardła, podrażniając ją i jednocześnie wywołując ból, zapalenie, a nawet kaszel.
Co więcej… jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego zalegającej w zatokach wydzieliny, to dolegliwości bólowe przeważnie zwiększają się i wydzielina gęstnieje oraz nabiera ropnego charakteru.
Jeśli często cierpisz na dolegliwości związane z zatokami, czyli np. na niedrożność nosa, to może okazać się, że niedoleczone zapalenie zatok przerodziło się w stan przewlekły.
Kiedy można mówić o przewlekłym zapaleniu zatok czołowych?
Zazwyczaj trwa ono powyżej 12 tygodni.
Zdecydowanie szanse na taki stan zwiększa podłoże alergiczne i grzybicze!
A więc często takie, gdzie zapalenie zatok zostało pozostawione samo sobie, czyli po prostu nie leczone.
Poza tym, jeśli występuje jakiś anatomiczny problem w budowie, np. przegród nosowych czy przerost migdałków, to okazuje się, że zapalenie zatok może występować u Ciebie znacznie częściej.
Czy wiesz, że na wpływ Twoich zatok mogą mieć także… Twoje zęby?
Niestety nieleczone infekcje zębów czy próchnica znacznie narażają Cię na infekcje, osłabiają Twoją odporność (tworząc ogólny stan zapalny w organizmie), a także zwiększają podatność na zapalenie zatok.
To niestety nie wszystkie ryzykowne czynniki – jeśli myślisz, że grożą Ci tylko bakterie i wirusy… to niestety bardzo się mylisz.
Zatoki – choć pozornie mało istotne, mogą być także drażnione czynnikami środowiskowymi.
Jakimi?
Osoby, które są wystawione na dym papierosowy (biernie i czynnie), mieszkają w rejonach przemysłowych lub w miastach z dużym problemem smogu… również mogą częściej cierpieć z powodu zatok.
Poza tym w tej grupie ryzyka są również osoby pracujące cały rok na świeżym powietrzu czy sportowcy uprawiający zimowe dyscypliny.
W tym przypadku dolegliwości są co prawda mniej uciążliwe i okresowo niemal zanikają, by potem pojawić się z większym natężeniem…
Jak zatem w warunkach domowych wspomagać prawidłową pracę zatok?
Domowe sposoby na problemy z zatokami
Jak już wiesz, zapalenie zatok czołowych często występuje w efekcie przewiania czy długotrwałej ekspozycji na niekorzystne warunki środowiskowe.
A jeśli o warunki środowiskowe chodzi… to zdecydowanie nie można zapominać także tutaj o wpływie klimatyzacji (w biurze, samochodzie i coraz częściej nawet w domach).
Dlatego na infekcje zatok czołowych często zapadają osoby pracujące w klimatyzowanych biurach, a także robotnicy wykonujący prace na świeżym powietrzu w warunkach zimowych czy osoby uprawiające zimowe dyscypliny sportu.
I tutaj wchodzi słowo klucz – profilaktyka!
Po pierwsze – jeśli zauważysz pierwsze objawy infekcji, postaraj się przebywać częściej w bardziej dogodnych warunkach dla zatok.
Jeśli możesz opuścić pracę w biurze na rzecz pracy zdalnej z domu.
W pierwszych dniach infekcji dużo zależy od Ciebie.
Możesz sięgnąć po domowe sposoby walki z zainfekowanymi zatokami, takie jak:
- płukanie zatok wodą morską lub roztworami soli fizjologicznej;
- aplikowanie kropel do nosa, które mają za zadanie obkurczać błony śluzowe;
- stosowanie leków mukolitycznych, czyli takich, które zmniejszają lepkość śluzu i tym samym udrożniają szybciej zatoki;
- stosowanie inhalacji z wykorzystaniem soli fizjologicznej, ziół czy olejków eterycznych, np. eukaliptusowego;
- stosowanie ciepłych okładów na czoło i nos, mogą być to np. woreczki z solą;
- regularna higiena nosa, jak również wydmuchiwanie zalegającej wydzieliny zawsze wtedy, kiedy odczuwasz potrzebę.
No i pamiętaj – leczenie domowe zatok czołowych nie powinno trwać dłużej niż 10 dni.
Niedrożność nosa może nie tylko prowadzić do pogorszenia się infekcji, ale także po prostu mieć wpływ na Twoje samopoczucie.
Co możesz zrobić, aby pomóc sobie w szybszym dojściu do zdrowia?
Zatoki, które są zablokowane i występuje w nich stan zapalny, leczy się przede wszystkim przez zmniejszenie obrzęku błony śluzowej dróg oddechowych.
Jeśli inhalacje, przeniesienie pracy do domu, a także środki dostępne bez recepty w aptece nie pomagają – koniecznie zgłoś się do lekarza rodzinnego.
Kiedy z zapaleniem zatok udać się do lekarza i jakie leki może on przepisać na tą dolegliwość?
Wizyta u specjalisty oraz zażywanie silnie działających leków na zapalenie zatok czołowych włącza się do terapii, wtedy gdy:
- infekcja wirusowa przedłuża się powyżej 10 dni lub po 5 dniach następuje wyraźne pogorszenie stanu zdrowia;
- dojdzie do bakteryjnego nadkażenia wydzieliny zgromadzonej w zatokach (która przybiera zielonkawy kolor i staje się dużo gęstsza);
- zapalenie zatok trwa ponad 12 tygodni i ma charakter przewlekły, powracający np. zawsze jesienią;
- choroba jest efektem silnej reakcji alergicznej.
Jakie leki może zalecić Ci lekarz?
Obecnie uważa się, że podstawowym lekiem, który powinien być używany w terapii poważniejszych stanów zapalnych zatok o podłożu wirusowym i alergicznym, są donosowe, działające miejscowo glikokortykosteroidy i leki sterydowe.
W przeszłości nie były one rekomendowane ze względu na obawy przed ewentualnym zaostrzeniem choroby.
Dziś jednak wiadomo, że działają przeciwzapalnie i znacznie przyczyniają się do skrócenia czasu choroby.
Dzięki szybkiemu działaniu istnieje mniejsze ryzyko, że zalegająca wydzielina zostanie, kolokwialnie mówiąc, przejęta bez bakterie czy wirusy i tym samym – szybciej ją wyleczysz.
A co jeśli doraźne leki nie pomagają?
Niestety wiąże się to z przepisaniem… antybiotyku.
Jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego wydzieliny i zwłaszcza wtedy, kiedy ma ona ropny charakter, lekarz może przepisać Ci antybiotyk, najczęściej bazujący na amoksycylinie, azytromecynie, lewofloksacynie.
Z lekarzem rodzinnym prywatnie możesz skonsultować się także w przychodni Dimedic.eu, dzięki czemu nie musisz wychodzić z domu i narażać się na zaostrzenie objawów, np. z powodu niesprzyjających warunków atmosferycznych.
Ból zatok, a może migrena?
Podłoże bólu, który może kojarzyć Ci się z bólem zatok, zdecydowanie powinno się obserwować.
To znaczy?
Jeśli często cierpisz na bóle, które występują w okolicy oczodołów, nosa, czoła – ich występowanie może być związane z zatokami.
Pamiętaj jednak, ze bóle głowy w tej okolicy mogą wiązać się także z migrenami czy innego rodzaju neuralgiami.
Jeśli ból głowy (i zatok) występuje u Ciebie regularnie, to wizyta u lekarza jest koniecznością.
Poza ogólnymi badaniami, tj. morfologia czy wymaz wydzieliny z nosa (a czasem nawet gardła i uszu), pomocne w diagnozie mogą okazać się badania typu: tomografia komputerowa czy wizyta u lekarza laryngologa lub neurologa.
Jakie badania jeszcze możesz wykonać w rozszerzonej diagnostyce problemów z zatokami?
Są to:
- tomografia komputerowa, czyli badanie dokładniejsze niż samo RTG, uwidacznia i daje możliwość zbadania wielkości zmian a także charakteru zmian, np. odróżnia torbiel od polipa czy guza nowotworowego; obrzęk od treści płynnej w zatoce i ewentualnie ocenia uszkodzenia kostne ścian zatok;
- punkcja zatok, czyli nakłucie igłą zatoki i pobranie płynu lub śluzu, która się tam nagromadziła. Następnie pobrany płyn badany jest mikrobiologicznie, co pozwala na ocenienie charakteru infekcji.
Pamiętaj, że ból zatok czołowych rzadko występuje bez innych objawów infekcji (gorączki, ogólnego osłabienia).
Z drugiej strony – możliwy jest ból zatok czołowych bez kataru, zwłaszcza w stanach przewlekłych, zazwyczaj jednak są one swoimi stałymi towarzyszami.
Jeśli jednak nie występują inne objawy, a bóle zatok i głowy nie dają Ci spokoju, to być może to nie zatoki są przyczyną problemu.
Nie ma co zwlekać – bóle w tej okolicy mogą zwiastować problemy neurologiczne, a także związane z chorobami mózgu, oczu i oczodołów.
Czy zapalenie zatok czołowych może spowodować jakieś powikłania?
Niestety nieleczone zapalenie zatok czołowych może doprowadzić do szeregu powikłań.
Nie bagatelizuj zablokowanego nosa, ponieważ może dojść także do:
- obrzęku powiek;
- tworzenia się ropni, np. podkostnego oczodołu, ropowicy, nadtwardówkowego (ropnia mózgu);
- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych;
- zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej.
Konsultacja medyczna, zwłaszcza wtedy, kiedy zapaleniu zatok towarzyszy wysoka gorączka to konieczność.
Jeśli choroba często u Ciebie nawraca, to może powodować także powstanie zmian w obrębie zatok.
Czy alergicy mają większą podatność na problemy z zatokami? Jak dbać o zatoki?
Niestety odpowiedź brzmi… tak.
Alergicy w dużej mierze podatni na uczulenia wziewne mogą wykazywać większą podatność na zapalenie nosa i zatok w ogóle.
Opuchnięte błony śluzowe, których – tak jak każdy – alergicy mogą nabawić się np. w klimatyzowanym pomieszczeniu, mogą dawać jeszcze większe objawy choroby, niż u osób, które nie cierpią z powodu alergii.
Przy każdym wdechu i wydechu, już podrażnione błony i zatoki są dodatkowo narażone na działanie danego alergenu, np. pyłków traw, roztocza, sierść zwierząt.
Dlatego jeśli jesteś alergikiem (choć masz pewnie na to parę sprawdzonych sposobów) nie warto leczyć się na własną rękę.
Prócz przyjmowania leków antyhistaminowych należy skontaktować się z lekarzem, który wdroży odpowiednie leczenie, np. wziewy czy inhalacje z konkretnym składnikiem.
Poza tym warto zaopatrzyć się w oczyszczacz powietrza, który w warunkach domowych znacznie ułatwi Ci funkcjonowanie nie tylko podczas choroby, ale w ogóle w sezonach, w których najbardziej odczuwasz alergię.
Co jeszcze może pomóc (nie tylko alergikom) w dbaniu o zatoki?
Przede wszystkim – nawilżanie powietrza, zwłaszcza w okresie grzewczym.
Już nawet położenie mokrego ręcznika z paroma kroplami eukaliptusowego olejku eterycznego pobudzi Twoje zatoki do działania, a także nawilży błony śluzowe.
Choroby, które mogą atakować zatoki czołowe
Oprócz standardowych infekcji o podłożu wirusowym czy bakteryjnym, Twoje zatoki narażone są także na inne choroby.
Jakie?
Mowa o:
- grzybicy zatok, której przyczyną może być np. nieudane leczenie zębów;
- polipach zatok, które pojawiają się w wyniku przerostu błony śluzowej, które klasyfikowane są zazwyczaj do usunięcia;
- torbielach zatok, czyli struktur, które powstają na skutek gromadzenia się śluzu w zatokach i blokowania ujścia śluzu. W procesie zazwyczaj biorą udział bakterie lub grzyby;
- nowotwory zatok, choć są raczej rzadkością, to mogą powodować zmiany także w szczęce, oczodołach a nawet… w gałkach ocznych.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Olga Tymanowska w rozmowie z Dariuszem Jurkiewiczem, Zapalenie zatok przynosowych – złoty standard postępowania, Medical Tribune→2015→04
- Piotr Wardas, Jarosław Markowski, Agnieszka Piotrowska-Seweryn, Przegląd aktualnych wytycznych w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń zatok przynosowych z praktycznym komentarzem, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, vol 8, no 4
- Elżbieta Tryka, Zapalenie zatok przynosowych, Nowa Medycyna 2/2009
- Wytske J. Fokkens, Valerie J. Lund, Joachim Mullol, Claus Bachert i inni, Europejskie wytyczne na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa 2012 wybór), Magazyn Otolaryngologiczny, kwiecień-czerwiec 2013, tom XIII, zeszyt 2.
Podobne artykuły
