Zaburzenia hormonalne - objawy, jakie badania, leczenie
Autor: Paulina Szczerkowska
Zaburzenia hormonalne mogą mieć wiele przyczyn i nigdy nie powinniśmy ich lekceważyć.
Nieleczone mogą prowadzić do chorób, a nawet stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.
Właśnie dlatego należy zwrócić uwagę na objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia hormonalne, zdiagnozować problem i rozpocząć leczenie.
Czym są hormony i jaką funkcję spełniają w organizmie?
Hormony są chemicznymi przekaźnikami informacji w naszym organizmie, dzięki którym organizm jest w stanie prawidłowo funkcjonować.
Odpowiadają one za nasz stan zdrowia, wygląd, stan emocjonalny, libido czy płodność.
Hormony są produkowane przez:
- podwzgórze,
- szyszynkę,
- przysadkę mózgową,
- tarczycę,
- przytarczyce,
- grasicę,
- trzustkę,
- nadnercza,
- jajniki,
- jądra.
Z tych miejsc do wszystkich narządów w ciele człowieka docierają najważniejsze informacje.
Dlatego zaburzenia hormonalne, które mogą być wywołane zarówno nadmiarem któregoś z hormonu lub jego niedoborem, mogą objawiać się w różnorodny i czasem niespecyficzny sposób.
Najczęściej diagnozowane są zaburzenia hormonalne u kobiet, choć mężczyźni także powinni dokładnie przyglądać się funkcjonowaniu swojego organizmu.
Zaburzenia hormonalne – objawy
Zaburzenia hormonalne mogą się objawiać zmianami w wyglądzie, zachowaniu i różnymi stanami chorobowymi (np. nadciśnieniem, niedociśnieniem, chorobami serca, pogorszeniem się wzroku).
Warto zbadać poziom hormonów, jeśli na przykład zauważymy, że z niewiadomych przyczyn nasza przemiana materii jest wolniejsza, zaczynamy tyć lub wręcz przeciwnie gwałtownie chudnąć.
Czujność trzeba zachować, jeśli spadła odporność organizmu, odczuwamy ciągłe zmęczenie, a zwłaszcza brak sił w mięśniach.
Sygnałem zaburzeń hormonalnych bardzo często są wahania emocjonalne, złe samopoczucie, stany depresyjne.
Nierównowagę hormonalną widać też na skórze – pojawia się trądzik, skóra starzeje się szybciej, pojawiają się na niej przebarwienia i nadmierna suchość.
Do tego bardzo często obserwujemy wypadanie włosów.
Zaburzenia hormonalne u kobiet wpływają też na nieregularność cyklu miesiączkowego, obfitość miesiączek i plamienie w trakcie cyklu.
Niedobór progesteronu sprawia, że krwawienia mogą być bardzo obfite i bolesne.
Do tego bardzo często pojawiają się kłopoty z popędem seksualnym i trudności z zajściem w ciążę.
Przy nadmiarze androgenów u kobiet pojawiają się typowo męskie cechy, takie jak owłosienie na twarzy, brzuchu, piersiach oraz obniżony głos.
Niedobór hormonów kory nadnerczy prowadzi natomiast do zbyt wczesnego pokwitania.
Każdy z tych objawów, jeśli nie ustępuje po pewnym czasie, powinien być skonsultowany z lekarzem.
Zaburzenia hormonalne – przyczyny
Zaburzenia hormonalne mogą wynikać z:
- uwarunkowań genetycznych,
- zmian cywilizacyjnych – ogromną rolę odgrywa tu stres, pod wpływem którego wydzielany jest hormon zwany kortyzolem,
- nawyków żywieniowych: konserwanty, sól, nasycone kwasy tłuszczowe, alkohol są w stanie zaburzyć funkcjonowanie układu hormonalnego,
- zmian nowotworowych, które atakują gruczoły odpowiedzialne za produkcję danego hormonu,
- chorób autoimmunologicznych,
- leków.
Zaburzenia hormonalne po odstawieniu antykoncepcji
Tabletki antykoncepcyjne mają wpływ na funkcjonowanie układu hormonalnego kobiety.
W ich skład wchodzą syntetyczne żeńskie hormony płciowe, które mają zablokować możliwość zajścia w ciążę.
Kiedy kobieta rezygnuje ze stosowania tej formy antykoncepcji, jej organizm potrzebuje czasu.
Okazuje się, że nawet pół roku mogą ciągnąć się zaburzenia hormonalne po odstawieniu antykoncepcji.
Najczęściej po odstawieniu tabletek dochodzi do spadku stężenia żeńskich hormonów płciowych.
Sprawą bardzo indywidualną jest to, kiedy uregulują się miesiączki po zakończeniu przyjmowania antykoncepcji.
Zależy to m.in. od rodzaju tabletek (jednoskładnikowe lub dwuskładnikowe), długości okresu ich przyjmowania, wieku kobiety oraz jej cech indywidualnych.
Zaburzenia hormonalne a ciąża
Szacuje się, że około 40 procent kobiet, które nie mogą zajść w ciążę, ma zaburzenia hormonów.
Najczęściej diagnozowane są u nich zaburzenia estrogenu i progesteronu – żeńskich hormonów niezbędnych do zapłodnienia i utrzymania ciąży.
Zaburzenia hormonalne u kobiet powodują, że pęcherzyk Graafa rozwija się pusty.
Czasami problem tkwi w tym, że nie może on pęknąć i uwolnić komórki jajowej.
Skąd biorą się takie zaburzenia hormonalne u kobiet?
Kłopoty z zajściem w ciążę bardzo często mają panie, u których zdiagnozowano zespół policystycznych jajników (PCOS).
Jajniki produkują wtedy w nadmiarze męskie hormony - testosteron, androgeny, które powodują podwyższenie hormonu luteinizującego (LH), a obniżenie hormonu folikulotropowego stymulującego owulację.
Inną przyczyną może być nadmierna produkcja prolaktyny, hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową (tzw. hiperprolaktynemia).
To hormon bardzo potrzebny, bo stymuluje i utrzymuje laktację, ale u kobiet, które nie są jeszcze w ciąży, zaburza produkcję hormonów LH i FSH, hamując owulację i blokując wydzielanie progesteronu pomagającego w zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej.
Zajście w ciążę utrudniają także choroby tarczycy – nadczynność i niedoczynność.
Zaburzenia hormonalne a tycie
Niepokojące wahania wagi bardzo często wynikają z nieprawidłowej pracy tarczycy.
Kiedy gruczoł tarczycy wytwarza zbyt małe ilości tyroksyny i trójjodotyroniny mamy do czynienia z niedoczynnością tarczycy, czego charakterystycznym objawem jest zaburzony metabolizm i wzrost wagi ciała.
I odwrotnie, gdy gruczoł tarczycy produkuje zbyt dużo hormonów, mamy do czynienia z nadczynnością, która objawia się przyspieszoną przemianą materii i spadkiem masy ciała, mimo większej ilości spożywanych kalorii.
Zaburzenia hormonalne – objawy skórne
O zaburzonej pracy tarczycy mogą także świadczyć zmiany na skórze – staje się ona przesuszona, łuszczy się (zwłaszcza na łokciach i kolanach).
Tymczasem zaburzenia poziomu estrogenu mogą prowadzić do barwnikowych zmian na skórze.
Burza hormonalna wpływa również na rozwój trądziku – nadmiar androgenów powoduje zwiększoną produkcję łoju, który zatyka pory skóry.
Może wystąpić także trądzik estrogenny, który charakteryzuje się rumieniem na skórze – to czerwone krostki, którym towarzyszy swędzenie i pieczenie.
Zaburzenia hormonalne – jakie badania?
W większości laboratoriów diagnostycznych można wykonać badania hormonalne z krwi, które sprawdzą funkcjonowanie układu endokrynologicznego.
Na przykład w badaniach przy kobiecej niepłodności związanej z zaburzeniami owulacji, przeprowadza się badania hormonów w poszczególnych fazach cyklu:
- w 10. dniu cyklu: estradiol, LH i FSH,
- w 13. dniu cyklu: estradiol, LH i FSH,
- w 21. dniu cyklu: prolaktyna, testosteron i progesteron.
Można zrobić też pakiet badań tarczycowych rozszerzonych, który obejmuje badanie poziomu:
- TSH,
- FT3,
- FT4,
- anty-TPO,
- cholesterolu całkowitego,
- trójglicerydów.
Zaburzenia hormonalne – leczenie
W leczeniu zaburzeń hormonalnych stosuje się leki, które regulują wydzielanie hormonów.
Są to preparaty na receptę, ponieważ leczenie musi odbywać się pod kontrolą lekarza endokrynologa.
Zaburzenia hormonalne – leczenie naturalne
Mimo terapii farmakologicznej warto jednak zapewnić organizmowi naturalne wsparcie organizmu.
Leczenie naturalne zaburzeń hormonalnych polega między innymi na stosowaniu odpowiedniej diety, w której nie powinno zabraknąć produktów wspierających równowagę hormonalną, takich jak:
- zielona herbata,
- kwasy tłuszczowe omega-3 (pomagają obniżyć poziom kortyzolu),
- zioło zwane Ashwagandhą,
- lukrecja,
- olej z wiesiołka lub z ogórecznika,
- nasiona konopi.
Oprócz diety ważna jest także aktywność fizyczna i relaks.
Najlepiej odreagować stres w trakcie medytacji, jogi, masażu.
Dobrze wpływają na nasze zdrowie także ćwiczenia interwałowe, czyli ćwiczenia o zmiennej aktywności – na przykład trening siłowy przeplatany spacerami.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
