Zapalenie zatok - leczenie infekcji różnego pochodzenia
Autor: Piotr Brzózka
Leczenie zapalenia zatok polega na stosowaniu domowych środków zaradczych (inhalacje, płukanie, nawadnianie) oraz substancji farmakologicznych – leków mukolitycznych, glikokortykosteroidów, antybiotyków i innych.
Leczenie przewlekłego zapalenia zatok może też wymagać interwencji chirurgicznej.
Spis treści:
Leczenie zapalenia zatok
Jak leczyć wirusowe zapalenie zatok?
Bakteryjne zapalenie zatok – leczenie antybiotykami
Jak wyleczyć zapalenie zatok alergiczne i grzybicze?
Leczenie przewlekłego zapalenia zatok
Leczenie zapalenia zatok
Leczenie zapalenia zatok obejmuje szereg działań, których charakter oraz intensyfikacja zależą od takich czynników, jak:
- etiologia schorzenia (zakażenie wirusowe, bakteryjne lub grzybicze, reakcja alergiczna, następstwo wad anatomicznych, efekt działania czynników środowiskowych),
- umiejscowienie procesów zapalnych (zatoki szczękowe, czołowe, sitowe lub klinowe),
- natężenie i czas trwania choroby (stan ostry, podostry, przewlekły).
Paleta możliwych rozwiązań terapeutycznych jest niezwykle szeroka.
W pierwszych dniach infekcji, a także w stanach względnie łagodnych, wystarczającym środkiem mogą być tzw. domowe sposoby, w tym różnego rodzaju inhalacje oraz irygacje (płukanie), a także nawilżanie organizmu.
W przypadku cięższych zachorowań o przebiegu ostrym, konieczne jest włączenie środków farmakologicznych, niekiedy również antybiotyków.
Ostatecznością są zabiegi inwazyjne, w tym punkcje oraz operacje endoskopowe.
Jak leczyć wirusowe zapalenie zatok?
Najłagodniejszą postacią choroby jest zakażenie typu wirusowego, które współtowarzyszy lub jest następstwem przeziębień.
Choroba zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni.
Jak leczyć zapalenie zatok tego typu?
W pierwszych dniach stosujemy:
- nawilżanie z użyciem soli fizjologicznej lub wody morskiej,
- inhalacje na bazie soli fizjologicznej, olejków eterycznych oraz ziół,
- ciepłe okłady na nos (ręcznik z gorącą wodą, woreczek z rozgrzaną solą).
Jeśli w ciągu 2-3 dni objawy nie zaczną słabnąć, do leczenia włączamy:
- leki mukolityczne zmniejszające lepkość śluzu i ułatwiające opróżnianie zatok z zalegającej wydzieliny,
- krople obkurczające naczynia krwionośne, udrażniające nos,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne w celu redukcji stanu zapalnego, zmniejszenia bólu twarzoczaszki oraz zbicia ewentualnej gorączki.
Przedłużanie się choroby powyżej 10 dni lub wyraźne zaostrzenie objawów po 5 dniach jest wskazaniem do zastosowania donosowych glikokortykosteroidów.
Są to leki na receptę o silnym działaniu przeciwzapalnym.
Niegdyś unikane przez lekarzy, dziś przepisywane niemal powszechnie jako najskuteczniejsze remedium na objawy ostrego wirusowego zapalenia zatok.
Bakteryjne zapalenie zatok – leczenie antybiotykami
Stany zapalne o podłożu wirusowym powodują zaleganie wydzieliny w zatokach, która z czasem może ulec wtórnemu bakteryjnemu nadkażeniu.
Możliwe jest też przeniesienie infekcji bakteryjnej z innych sąsiadujących z zatokami struktur, zwłaszcza z tkanek zębów i przyzębia.
Do patogenów, które w szczególny sposób zagrażają zatokom, należą:
- dwoinka zapalenia płuc - Streptococcus pneumoniae,
- bakterie Gram-ujemne - Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis.
W sytuacji, gdy rozwinie się bakteryjne zapalenie zatok, leczenie oparte powinno zostać o antybiotyki.
Powszechnym standardem jest stosowanie, zarówno u dorosłych, jak też u dzieci, leku o nazwie amoksycylina.
Jest to półsyntetyczna ampicylina, wykazująca się dużą uniwersalnością i skutecznością przeciw wielu różnym szczepom bakterii.
Antybiotykami drugiego rzutu są natomiast amoksycylina z klawulanianem, cefuroksym, ceftriakson, cefotaksym, moksifloksacyna oraz lewofloksacyna.
Preparaty te zazwyczaj przyjmuje się 7 do 10 dni, miejscowo, w tabletkach lub dożylnie.
Jak wyleczyć zapalenie zatok alergiczne i grzybicze?
Rzadziej niż wirusowe oraz bakteryjne, występują zapalenia zatok o charakterze alergicznym i grzybiczym.
Bywają one trudne do zdiagnozowania, a także terapii.
Jak wyleczyć zapalenie zatok o podłożu alergicznym?
Podstawą są działania profilaktyczne – należy ograniczyć lub całkowicie wyeliminować kontakt z czynnikiem alergizującym, który doprowadził do reakcji zapalnej i obrzęku zatok.
W leczeniu schorzeń alergicznych stosuje się też miejscowe glikokortykosteroidy, a także leki przeciwhistaminowe.
Jeśli chodzi o inne odmiany choroby - niezwykle ciężkim przypadkiem jest tzw. grzybica zatok, wywoływana przez pleśnie lub drożdżaki.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się typowe leki przeciwgrzybicze, takie jak flucytozyna, flukonazol czy itrakonazol.
W wielu przypadkach konieczne może być wykonanie zabiegu chirurgicznego metodą endoskopową, aczkolwiek jest to ewentualność, której większość lekarzy i pacjentów woli uniknąć, między innymi ze względu na możliwość trwałego uszkodzenia przegrody nosa.
Leczenie przewlekłego zapalenia zatok
W odróżnieniu od postaci ostrych choroby, które zazwyczaj ustępują w przeciągu najwyżej kilkunastu dni, leczenie przewlekłego zapalenia zatok może trwać długimi miesiącami, nie zawsze przynosząc satysfakcjonujące wyniki.
Metody terapeutyczne także i w tym przypadku dobierane są pod kątem etiologii i umiejscowienia stanu zapalnego, a także reakcji organizmu pacjenta na różnego typu substancje czynne, zaobserwowanych w dłuższej perspektywie czasowej.
W użyciu są glikokortykosteroidy, środki przeciwhistaminowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki mukolityczne.
Przewlekłe zapalenie zatok o podłożu bakteryjnym okresowo leczy się antybiotykami.
Dodatkowo zalecane jest stosowanie tzw. lizatów bakteryjnych, czyli dostępnych na receptę środków zwiększających aktywność układu odpornościowego.
Przewlekły charakter schorzenia zwiększa ryzyko konieczności odwołania się do środków chirurgicznych, w celu nie tylko oczyszczenia zatok, ale na przykład skorygowania wad anatomicznych powodujących długotrwałe zaleganie wydzieliny (dotyczy to zwłaszcza przegrody nosowej).
U małych dzieci niezbędne może być usunięcie przerośniętych migdałków.
Pacjentów w starszym wieku, cierpiących na przewlekłe zapalenie zatok szczękowych, warto natomiast poddać diagnostyce i ewentualnemu leczeniu stomatologicznemu.
Czytaj też:
- Konsultacja z lekarzem rodzinnym online w Dimedic
- Domowe inhalacje na zapalenie zatok. Jakie olejki wybrać?
- Nawracające zapalenie zatok: leczenie i przyczyny. Co ile?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Piotr Wardas, Jarosław Markowski, Agnieszka Piotrowska-Seweryn, Przegląd aktualnych wytycznych w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń zatok przynosowych z praktycznym komentarzem, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, vol 8, no 4
- Elżbieta Tryka, Zapalenie zatok przynosowych, Nowa Medycyna 2/2009
- Michał Michalik, Flora bakteryjna w przewlekłym zapaleniu zatok, Forum Stomatologii Praktycznej, 1 lutego 2019, nr 44
- Wytske J. Fokkens, Valerie J. Lund, Joachim Mullol, Claus Bachert i inni, Europejskie wytyczne na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa 2012 wybór), Magazyn Otolaryngologiczny, kwiecień-czerwiec 2013, tom XIII, zeszyt 2.
- Antoni Krzeski, Andrzej Radzikowski, Agnieszka Strzembosz, Ostre zapalenie zatok przynosowych u dzieci, Magazyn Otolaryngologiczny, wrzesień 2007
- Małgorzata Leszczyńska, Michał Karlik, Piotr Dąbrowski, Witold Szyfter, Zapalenie zatok przynosowych - diagnostyka i leczenie, Przewodnik Lekarza, 2003, 6, 9
Podobne artykuły
