Skutki uboczne HTZ - ryzyko raka sutka. Najnowsze badania
Autor: Piotr Brzózka
HTZ, czyli hormonalna terapia zastępcza, może zwiększać ryzyko zachorowania na raka sutka. Najnowsze badania naukowe wskazują też na podwyższone ryzyko zakrzepicy, zawału serca i udaru. Jednak tego typu skutki uboczne HTZ nie występują zawsze.
HTZ zagrożeniem dla zdrowia?
Wyniki przeprowadzonych na początku XXI wieku badań (między innymi: Women’s Health Initiative, Heart and Estrogen/Progestin Replacement Study, Estrogen Replacement and Atherosclerosis Study, Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer, Million Women Study) wskazują, iż hormonalna terapia zastępcza - HTZ wiąże się poważnym skutkami ubocznymi, w tym z podwyższonym ryzykiem zachorowania na:
- chorobę zakrzepowo-zatorową,
- chorobę niedokrwienną serca,
- udar mózgu,
- raka piersi,
- zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym.
Hormonalna terapia zastępcza łagodzi skutki zmian zachodzących w wyniku menopauzy. W świetle jednak doniesień naukowych, zaleca się większą ostrożność w jej stosowaniu.
HTZ a rak sutka
Naukowcy od lat badają skutki przyjmowania hormonalnej terapii zastępczej, w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Jednym z podstawowych obszarów zainteresowania jest związek HTZ z zachorowalnością na raka sutka. Jest to najczęściej występujący spośród wszystkich nowotworów dotykających społeczeństwa zachodnie. Badania wykazały, że w przypadku kobiet stosujących HTZ, ryzyko jest dodatkowo podniesione w stosunku do ogółu populacji. Przykładowo, z badań Milion woman study wynika, że:
- ryzyko zachorowania na raka sutka jest 1,7 razy większe u kobiet stosujących HTZ,
- ryzyko zgonu z powodu raka sutka jest 1,2 razy większe.
Wykazano przy tym istotne zróżnicowanie, jeśli chodzi o rodzaj stosowanej HTZ. W przypadku przyjmowania jedynie estrogenów, ryzyko było większe o 1,3 w porównaniu z grupą kontrolną, zaś dla leków estrogenowo-progestagenowych wzrastało 2-krotnie.
Inne badania (Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer), dowodzą tego, że ryzyko zachorowalności na raka sutka nie wzrasta wprawdzie w ciągu pierwszych 5 lat stosowania terapii, ale staje się większe, jeśli hormony są przyjmowane dłużej.
HTZ a zakrzepica
Badania prowadzone w latach 90-tych XX wieku wskazywały wręcz na korzystny wpływ hormonalnej terapii zastępczej, jeśli chodzi o choroby układu naczyniowo-sercowego. Zaczęto więc nawet rozważać stosowanie tego typu środków w charakterze leków kardiologicznych o charakterze profilaktycznym.
Jednak już kilka lat później ten wielce korzystny obraz został zburzony. W 2002 roku, w badaniach HERS I i II wykazano, że stosowanie terapii substytucyjnej (w postaci estrogenów), 2-krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej, w tym jej głównej postaci, czyli zakrzepicy żył głębokich. Dziś, w odniesieniu do rozbieżnych wyników badań, opinie lekarzy są w tej materii podzielone.
Inne skutki uboczne HTZ
Zwiększone ryzyko wystąpienia zakrzepicy potwierdziły także badania Women’s Health Initiative z roku 2002 i 2004. Co więcej, wskazano wówczas, że stosowanie hormonalnej terapii zastępczej powoduje także wzrost ryzyka innych chorób związanych z układem sercowo-naczyniowym.
W głównej mierze chodziło o chorobę niedokrwienną serca (chorobę wieńcową), z jej skrajną postacią, czyli zawałem. Kolejnym potencjalnie śmiertelnym skutkiem ubocznym HTZ, był udar mózgu. Czy to wszystko oznacza, że kobiety w wieku menopauzalnym nie powinny stosować tego typu wspomagania hormonalnego?
HTZ – opinie za i przeciw
Niewątpliwie mnogość niepokojących doniesień naukowych na temat negatywnych konsekwencji przyjmowania HTZ może odstraszać. Z drugiej jednak strony, wyniki badań, opinie i interpretacje naukowców nie są w tej materii do końca jednoznaczne.
Dodatkowo należy zauważyć, że naukowo dowiedziono również pozytywnego oddziaływania hormonalnej terapii zastępczej w kontekście zmniejszania ryzyka określonych schorzeń – na przykład raka jelita grubego. Pamiętać należy, że ewentualne powikłania HTZ w dużej mierze zależą od tego, w jakiej formie jest ona przyjmowana, przez ile lat, a także – jak wcześniej zostaje wdrożona. Reasumując:
- HTZ powoduje wzrost zagrożenia rakiem sutka, zakrzepicą, zawałem i udarem, ale nie w każdej sytuacji;
- mniejsze ryzyko stwarza przyjmowanie środków wyłącznie estrogenowych, niż estrogenowo-progestagenowych;
- mniejsze ryzyko powoduje stosowanie HTZ przezskórnej, niż przyjmowanej drogą pokarmową;
- odpowiednio wczesne rozpoczęcie HTZ (nie później, niż 10 lat po menopauzie), może w niektórych przypadkach wręcz zmniejszać ryzyko raka piersi, zawału serca i zakrzepicy, pozostając względnie neutralnym, jeśli chodzi o ryzyko udaru mózgu;
- ryzyko wystąpienia powikłań jest tym mniejsze, im krótszy jest czas stosowania HTZ;
- ryzyko wystąpienia wspomnianych chorób powraca do poziomu typowego dla danej populacji w krótkim czasie po zaprzestaniu stosowania HTZ.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- HTZ w okresie menopauzy – leki a skutki uboczne
- Jakie hormony badać przy menopauzie
- Fitoestrogeny - naturalne hormony przy menopauzie
- Suchość pochwy objawem menopauzy
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Romuald Dębski, Hormonalna terapia zastępcza a rak sutka, Postępy Nauk Medycznych 4/2008
- Maciej Lesiak, Mariola Ropacka-Lesiak, Hormonalna terapia zastępcza a choroby układu sercowo-naczyniowego
- V. Beral, Breast cancer and hormone-replacement therapy in the Million Women Study, Lancet. 2003 Oct 4
- GL. Anderson, M. Limacher, AR Assaf, Effects of conjugated equine estrogen in postmenopausal women with hysterectomy: the Women’s Health Initiative randomized controlled trial. JAMA. 2004, 291
- D. Grady, D. Herrington, V. Bittner, Cardiovascular disease outcomes during 6.8 years of hormone therapy: Heart and Estrogen/progestin Replacement Study follow-up (HERS II). JAMA. 2002, 288
- DM. Herrington, DM. Reboussin, KP. Klein, The estrogen replacement and atherosclerosis (ERA) study: study design and baseline characteristics of the cohort. Control Clin Trials. 2000, 21
Podobne artykuły
