Antykoncepcja niehormonalna: niehormonalne metody antykoncepcji

Antykoncepcja niehormonalna jest sposobem zapobiegania niechcianej ciąży u kobiet, które z powodów zdrowotnych lub ideologicznych nie decydują się preparaty zawierające hormony blokujące płodność. Decydując się na ten rodzaj antykoncepcji trzeba poznać wszystkie jej wady i zalety.

Choć antykoncepcja hormonalna jest jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży, to nie wszystkie kobiety mogą ją stosować. Preparaty (tabletki antykoncepcyjne, zastrzyki antykoncepcyjne, wkładki domaciczne, plastry antykoncepcyjne, implanty antykoncepcyjne), które mają w swoim składzie hormony (estrogeny i progestageny) blokujące płodność, niosą ze sobą możliwość groźnych powikłań, jeśli są stosowane u kobiet z grup ryzyka. Rozwiązaniem dla nich są metody antykoncepcji niehormonalnej. To dobry sposób dla kobiet:

●      karmiących piersią

●      cierpiących na częste migreny

●      z nieuregulowanym nadciśnieniem tętniczym

●      z zaawansowanymi żylakami nóg

●      z cukrzycą (zwłaszcza, gdy jest źle kontrolowana)

●      zaburzeniem krzepliwości

●      niewydolnością nerek

●      chorobami autoimmunologicznymi

●      zmagających się z nadwagą i palących papierosy

●      z chorobą nowotworową

●      gdy w rodzinie występowały zawały serca, choroba zatorowa

●      przed planowanym zabiegiem i dłuższym unieruchomieniem

Antykoncepcja niehormonalna - skuteczność

Skuteczność metod antykoncepcyjnych określa się za pomocą tzw. wskaźnika Pearla, który mówi o tym, ile par stosujących daną metodę w ciągu roku zaszło w ciążę. Im wskaźnik jest niższy, tym środek jest skuteczniejszy. Przy metodach antykoncepcyjnych hormonalnych, w zależności od rodzaju, wskaźnik Pearla wynosi od 0,2 do 0,9 i jest to najwyższa skuteczność spośród dostępnych w Polsce metod. Antykoncepcja niehormonalna wiąże się z dużo większym ryzykiem nieplanowanej ciąży.

Wkładka niehormonalna

Jedną z najbardziej popularnych metod antykoncepcji niehormonalnej jest domaciczna wkładka niehormonalna, szacuje się, że nosi ją kilkadziesiąt milionów kobiet na całym świecie. Pierwsze wkładki zwane też spiralami antykoncepcyjnymi bez hormonów pojawiły się na rynku w latach 40. ubiegłego wieku. Wkładki niehormonalne były jednak do tej pory rozwiązaniem polecanym głównie dla kobiet posiadających dzieci. Najnowsze wkładki mogą być metodą antykoncepcyjną także dla pacjentek, które jeszcze nie rodziły.

Wkładki najnowszej generacji zawierają jony miedzi, które mają działanie plemnikobójcze. Są wykonane ze stali nierdzewnej lub polietylenu, ginekolog zakłada je raz na 5 lat. Ich skuteczność jest porównywalna z wkładkami zawierającymi hormony i wynosi 0,1-0,5.

Niehormonalne metody antykoncepcji: antykoncepcja chemiczna

Alternatywą dla wkładki jest inny rodzaj antykoncepcji bez hormonów, czyli preparaty zawierające środki plemnikobójcze, takie jak:

●      żele

●      kremy

●      globulki

●      pianki

Preparaty chemiczne uszkadzają błony komórkowej otaczającej plemniki, a także je unieruchamiają. Preparaty trzeba aplikować do pochwy przed każdym stosunkiem, a ich trwałość jest ograniczona w czasie, żele są skuteczne przez 3 godziny, krem działa do 6 godzin, a pianka plemnikobójcza i globulka zaledwie godzinę. Skuteczność tej niehormonalnej antykoncepcji też nie jest wysoka i wynosi od 6 do 30.

Czytaj też: Globulki antykoncepcyjne - skuteczność, wady i zalety

Metody antykoncepcji niehormonalnej: antykoncepcja mechaniczna

Mechaniczne blokowanie plemnikom dostępu do jamy macicy jest możliwe przy stosowaniu tradycyjnej prezerwatywy, specjalnej prezerwatywy dla kobiet (femidom), błony dopochwowej (diafragma) lub kapturka, który zakłada się na szyjkę macicy. Z tej formy antykoncepcji nie mogą jednak korzystać osoby uczulone na lateks. Bardzo często wymaga ona także równoległego stosowania preparatów plemnikobójczych. Skuteczność tej metody też pozostawia wiele do życzenia. Wskaźnika Pearla dla prezerwatywy wynosi 2, dla prezerwatywy femidom: 5, dla diafragmy: 3-15, a dla kapturka jedynie 12-17.

Metody antykoncepcji niehormonalnej: antykoncepcja naturalna

Naturalne planowanie rodziny opiera się na powstrzymywaniu się od współżycia w okresie, kiedy kobieta ma dni płodne. Ta naturalna metoda wymaga od kobiety bardzo wnikliwej obserwacji własnego ciała i zmian, jakie w nim zachodzą podczas całego cyklu miesięcznego, a także prawidłowego odczytania dni płodnych i niepłodnych. Kobieta musi stale sprawdzać, jak w poszczególnych fazach cyklu zmienia się śluzu szyjki macicy i temperatura ciała. Wymaga to od kobiety ogromnej samodyscypliny oraz systematyczności. Metoda ta nie jest polecana dziewczynom, które nie mają jeszcze uregulowanego cyklu miesięcznego. Trzeba też pamiętać, że pomiar może zaburzyć wiele zewnętrznych czynników, takich jak:

●      stres 

●      zmęczenie 

●      infekcje

●      nieregularny tryb życia

Istnieje kilka naturalnych metod antykoncepcyjnych. Należą do nich:

●      metoda kalendarzowa (polega na obliczaniu dni płodnych i niepłodnych na podstawie długości ostatnich 6-12 cykli miesiączkowych kobiety), wskaźnik Pearla: 15-35

●      metoda termiczna (polega na wyznaczaniu dni płodnych i niepłodnych cyklu miesiączkowego na podstawie pomiarów temperatury ciała), wskaźnik Pearla: 10-25

●      metoda objawowo-termiczna (polega na pomiarze temperatury ciała, obserwacji zmian w śluzie szyjkowym, obserwacji objawów występujących podczas owulacji), wskaźnik Pearla: 10-30

●      metoda Billingsów (polega na obserwacji zmian śluzu szyjkowego w cyklu miesiączkowym i na ich podstawie wyznaczaniu dni płodnych i niepłodnych), wskaźnik Pearla: 15-25

Naturalną metodą antykoncepcji jest też stosunek przerywany, której skuteczność w skali Pearla wynosi 10-35. Zdaniem lekarzy ta metoda oprócz niskiej skuteczności ma jeszcze jedną wadę, może doprowadzić do nerwicy u mężczyzn i zaburzeń seksualnych u kobiet.

Czytaj tekże: Kalendarzyk małżeński - jak prowadzić?

Tabletki antykoncepcyjne niehormonalne

Do tej pory nie wynaleziono tabletek antykoncepcyjnych, które nie miałyby w swoim składzie hormonów. Nadzieje budzą jednak prace badawcze naukowców z Teksasu, którzy kilka lat temu odkryli związek JQ1, który mógłby być wykorzystany przy tworzeniu niehormonalnej antykoncepcji dla mężczyzn. Związek ten jest wykorzystywany przy leczeniu nowotworów, okazało się jednak, że nie tylko blokuje gen wywołujący chorobę (BRD4), ale także ogranicza płodność. Mógłby więc stać się składnikiem tabletki antykoncepcyjnej niehormonalnej dla panów. Nadal jednak nie wiadomo, jak substancja JQ1 oddziałuje na inne białka.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Lekarz ginekolog

Tabletki antykoncepcyjne: konsultacja z e-receptą

Tabletka dzień po: konsultacja z e-receptą

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.