Depresja poporodowa: objawy, leczenie i przyczyny. Kiedy?

Depresja poporodowa to znacznie więcej, niż niewinny kilkudniowy baby blues. To ciężkie zaburzenie nastroju i myślenia, które może się utrzymywać długimi miesiącami. Zobacz, czym jest, jakie ma przyczyny i jak się objawia depresja poporodowa, a także – jak pomóc świeżo upieczonej mamie w powrocie do zdrowia.

Czym jest depresja poporodowa?

Depresja poporodowa (DP) jest zaburzeniem afektywnym występującym u kobiet w niedługim czasie po wydaniu na świat dziecka. Szacuje się, że z depresją poporodową zmaga się od 10 do 15 procent świeżo upieczonych matek, przy czym kalkulacja ta może być zaniżona ze względu na znaczny odsetek przypadków nierozpoznawanych i nieleczonych.

Specjaliści podkreślają, że zaburzenie to należy w diagnostyce różnicować z tzw. zespołem baby blues, którego po porodzie doświadcza około 80 procent matek, i który jest krótkotrwały oraz ma znacznie łagodniejszy przebieg. O ile baby blues nie upośledza codziennego funkcjonowania kobiety, a jedynie powoduje okresowe pogorszenie nastroju i rozdrażnienie, o tyle depresja poporodowa jest poważną dysfunkcją, mającą swoje odrębne miejsce w klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 (pod numerem F53.0).

Przyczyny depresji poporodowej

Przyczyny depresji porodowej są niezwykle zróżnicowane. W ogólnym zarysie można je podzielić na:

• biologiczne,
• psychospołeczne.

Zarówno ciąża, jak też okres bezpośrednio po urodzenia dziecka, to czas wyjątkowo głębokich zmian zachodzących zarówno w organizmie kobiety, jak też w jej społecznym funkcjonowaniu.

Najważniejszym z czynników biologicznych sprzyjających wystąpieniu depresji, jest gwałtowny spadek poziomu hormonów płciowych. Pozostałe determinanty, psychiczne i społeczne, mają charakter bodźców wyzwalających. Wymienić w tym kontekście można między innymi takie czynniki, jak:

• przeciążenie nowymi, dotąd nieznanymi obowiązkami, zmęczenie fizyczne i napięcie psychiczne związane z opieką nad dzieckiem, także w trybie nocnym,
• uczucie osamotnienia, zamknięcia w czterech ścianach, rozczarowanie nieadekwatnym do oczekiwań poziomem wsparcia ze strony innych członków rodziny,
• tęsknota za dawnym trybem życia, niespełniona potrzeba kontaktów towarzyskich czy realizacji własnych pasji,
• lęk przed nową rolą w związku, w rodzinie i w społeczeństwie,
• obawa o dziecko i jego stan zdrowia,
• niezadowolenie z wyglądu własnego ciała po ciąży i porodzie.

W szczególny sposób do wystąpienia depresji poporodowej predestynują: samotne macierzyństwo, śmierć dziecka w czasie porodu lub poważna jego choroba, wcześniej przebyte epizody depresyjne, a także skłonności (predyspozycje genetyczne) do występowania zaburzeń psychicznych.

Objawy depresji poporodowej

Objawy depresji poporodowej w ogólnym zarysie przypominają symptomy innych typów depresji, aczkolwiek w oczywisty sposób zabarwione są szczególnym czasem i kontekstem występowania. Należą do nich między innymi:

• obniżony nastrój utrzymujący się przez większą część dnia, w okresie minimum 2-tygodniowym,
• rozdrażnienie, skłonność do zachowań impulsywnych a nawet agresywnych, albo przeciwnie - ospałość, apatia, bierność,
• obniżone lub całkowicie zniesione odczuwanie przyjemności,
• obniżona samoocena (zwłaszcza siebie w roli matki), widzenie przyszłości w czarnych barwach,
• wysoki poziom lęku, zwłaszcza o zdrowie dziecka, a także w kontekście oceny własnego macierzyństwa przez otoczenie,
• subiektywne poczucie osamotnienia w trudach opieki nad dzieckiem,
• bezsenność lub nadmierna senność,
• zaburzenia łaknienia lub nadmierny apetyt,
• uczucie ciągłego zmęczenia fizycznego i psychicznego.

Ile trwa depresja poporodowa?

Stosunkowo niegroźny zespół baby blues pojawia się między 1, a 14 dniem po porodzie i zazwyczaj trwa 1 do 2 tygodni, szczególne natężenie osiągając około 7-10 dnia, a więc w okresie maksymalnych zmian hormonalnych. W większości przypadków, po upływie kilku kolejnych dni sytuacja się normalizuje. Jeśli zły nastrój, rozdrażnienie i inne symptomy nie przemijają, należy podejrzewać depresję poporodową, a więc stan znacznie poważniejszy.

Ile trwa depresja poporodowa? Najczęściej pojawia się przed upływem 4-go tygodnia i może trwać od 3 do 9 miesięcy. Aczkolwiek zdarzają się sytuacje, gdy mianem DP określa się też stany depresyjne pojawiające się nawet po 12 miesiącach od porodu, a także te, które trwają około 1 roku. Jeśli objawy nie ustępują po takim czasie, z dużym prawdopodobieństwem można podejrzewać rozwój depresji endogennej (wewnątrzpochodnej) lub poszukiwać innych, niż poród i macierzyństwo, determinant zewnętrznych.

Edynburska skala depresji poporodowej

W celu właściwego rozpoznania zaburzenia, stosuje się pomocniczo narzędzie, jakim jest edynburska skala depresji poporodowej. Jest to stosunkowo prosty do wypełnienia test, w którym odnieść należy się do 10 stwierdzeń, wybierając jedną z dostępnych odpowiedzi (np. często; czasami; raczej nie, nigdy). Pytanie ogólne brzmi: Jakie odczucia miałaś najczęściej w ostatnim tygodniu? Natomiast wspomnianych 10 stwierdzeń, to:

• byłam zdolna do radości i dostrzegania radosnych stron życia,
• patrzyłam w przyszłość z nadzieją,
• obwiniałam się niepotrzebnie, gdy coś mi się nie udawało,
• bez istotnej przyczyny odczuwałam lęk i niepokoiłam się,
• czułam się przestraszona i wpadałam w panikę bez większych powodów,
• wydarzenia przerastały mnie,
• czułam się tak nieszczęśliwa, że nie mogłam spać w nocy,
• czułam się samotna i nieszczęśliwa,
• czułam się tak nieszczęśliwa, że płakałam,
• zdarzało się, że myślałam o zrobieniu sobie krzywdy.

Należy jednak pamiętać, że kwestionariusz ten nie zastępuje badania lekarskiego i samodzielne wypełnienie go nie jest podstawą do stwierdzenia depresji.

Leczenie depresji poporodowej

Leczenie depresji poporodowej różni się od terapii innych tego typu zaburzeń afektywnych. Czynniki wywołujące stan depresyjny są w tym przypadku łatwo identyfikowalne i zazwyczaj przemijające. Hormonalna burza względnie szybko wygasa, natomiast neutralizacja znacznej części determinant psychospołecznych jest w zasięgu samej pacjentki oraz jej otoczenia.

Kobieta cierpiąca na depresję poporodową przede wszystkim potrzebuje realnego wsparcia ze strony bliskich – nie tylko bliskości i czułości, ale też wyręczenia w codziennych obowiązkach.

Niezwykle istotny jest powrót do aktywnego trybu życia i przełamanie społecznej izolacji – należy wprowadzić taki podział domowych obowiązków, by matka dziecka mogła chociaż w minimalnym zakresie uprawiać sport, spotykać się z przyjaciółmi etc.

Powszechnie stosowanym rozwiązaniem jest psychoterapia i psychoedukacja, obejmujące nie tylko matkę, ale też jej partnera. Jeśli natomiast chodzi o leczenie depresji poporodowej za pomocą środków farmakologicznych, dopiero w 2019 roku w USA zarejestrowano pierwszy lek ściśle dedykowany młodym mamom cierpiącym na to właśnie zaburzenie. To breksanolon – lek, który póki co, ma być podawany jedynie w specjalnych ośrodkach, w warunkach szpitalnych, przy stałej kontroli parametrów życiowych (występuje znaczne ryzyko utraty przytomności). Sposób aplikacji – trwająca nieprzerwanie aż 60 godzin dożylna infuzja.

Na co dzień pacjentki mogą wprawdzie stosować tradycyjne leki przeciwdepresyjne na receptę (m.in. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), ale tylko w minimalnych dawkach i tylko pod kontrolą i za przyzwoleniem lekarza najczęściej psychiatry. Co więcej, dotyczy to wyłącznie mam, które nie karmią piersią. Należy bowiem pamiętać, że antydepresanty przedostają się do mleka i jako takie mogą stanowić zagrożenie dla dzieci. Matki karmiące tego typu leków przyjmować co do zasady nie powinny.

Czytaj też:

• Zioła na depresję i lęki - jakie suplementy i mieszanki?

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz psychiatra online

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.