Plemniki: męskie gamety. Czym są i jaka jest ich rola?
Autor: Magdalena Sroka / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Może pamiętasz serial animowany „Było sobie życie” – w odcinku o zapłodnieniu, niezwykle szybkie i zwinne, plemniki prowadziły szaleńczy wyścig w drogach rodnych kobiety…
Dokładnie tak się dzieje, chociaż trasa tego wyścigu jest dosyć krótka.
Jednak zanim plemniki odbędą taką podróż, stoczą walkę i niektóre, a w zasadzie znaczna ich część – polegnie.
A czym dokładnie są plemniki?
Jak wygląda proces ich powstawania?
I czy każdy plemnik może zapłodnić komórkę jajową?
Czym są i jak powstają plemniki (budowa i spermatogeneza)
Plemniki są komórkami rozrodczymi wytwarzanymi w męskich gruczołach płciowych (gonadach), służącymi do rozmnażania płciowego.
Pojedynczy plemnik składa się z:
- główki (w której znajduje się jądro komórkowe i akrosom),
- wstawki,
- ogonka tzw. witki, która wprawia plemnik w ruch.
Plemniki powstają w jądrach, ale dojrzewają w najądrzu, a cały proces powstawiania plemników (ich produkcji) nazywany jest spermatogenezą (która trwa aż 74 dni!)
Ale od początku!
Spermatogeneza jest procesem nadzorowanym przez męskie hormony, tj. testosteron, FSH oraz LH i zachodzi w kanalikach nasiennych jądra.
Dzięki temu procesowi komórki macierzyste rozwijają się w dojrzałe plemniki.
Jak wygląda cały proces od początku?
Spermatogonia (czyli komórki płciowe) dzielą się na dwie komórki diploidalne zwane pierwotnymi spermatocytami.
Dzieję się to w procesie mitozy, czyli podziału komórek, w którym komórka macierzysta rośnie, a następnie dzieli się na pół, tworząc dwie komórki. Na tym etapie mają po 46 chromosomów, dlatego muszą przejść przez kolejny etap zwany mejozą I (etap redukcyjny).
Po tym etapie, zredukowane o liczbę chromosomów komórki (spermatocyty) mają już mniej chromosomów (po 23) i są mniejsze. Przed nimi jeszcze etap zwany mejozą II (drugi etap mejotyczny), który doprowadza do utworzenia spermatyd.
Spermatydy w ostatnim etapie spermatogenezy, przekształcają się w plemniki.
Plemniki wyrastają i osiągają pełne dojrzewanie, a następnie czekają w najądrzu aż do momentu wytrysku (ejakulacji).
Ejakulacja to wytrysk nasienia (spermy) z jąder, prostaty i pęcherzyków nasiennych przez cewkę moczową na skutek aktywności seksualnej.
Sperma zawiera w sobie zarówno produkty jąder, czy pęcherzyków nasiennych, jak i najądrzy czy gruczołu krokowego.
A zatem – sperma to nie tylko plemniki, choć w jednym wytrysku jest ich od 200 do 500 milionów!
Jednak czy sam wytrysk spermy do pochwy wystarczy, aby doszło do zapłodnienia?
Plemniki, a zapłodnienie. Ile czasu żyją plemniki w pochwie?
Owszem, do zapłodnienia może dojść poprzez połączenie męskich i żeńskich komórek płciowych, ale nie zawsze w wyniku wytrysku w pochwie.
Jednak wbrew pozorom – zapłodnienie wcale nie jest łatwym procesem i nie zachodzi „od razu”.
Plemniki mogą żyć po wytrysku w pochwie od 2 do 3 dni, ale może tak się zdarzyć, że plemnik przeżyje nawet 5 dni.
Więc można powiedzieć, że męskie gamety mogą żyć w żeńskim układzie rozrodczym całkiem długo.
Jednak warto mieć świadomość, że spośród milionów plemników, które trafią po wytrysku do pochwy – tylko część z nich jest w stanie przeżyć.
I na dobrą sprawę – jedynie kilkaset przeżyje i dotrze do jajowodu.
Czy wtedy oznacza to już sukces?
Niekoniecznie.
Dużo zależy od tego, czy nasienie znalazło się w pochwie w odpowiednim czasie, a więc w czasie owulacji.
Owulacja u kobiety to moment, w którym dojrzała komórka jajowa przemieszcza się do jajowodu, a potem do macicy.
Jajeczkowanie to dobry moment dla plemników „na atak”.
Jednak w pełni dojrzała komórka jajowa żyje w organizmie kobiety od 24 godzin do 6 dni.
Więc aby doszło do zapłodnienia – plemnik musi natrafić na komórkę jajową w odpowiednim momencie.
Inną kwestią jest kondycja plemników.
Jeśli mężczyzna nie odpowiednio dba o siebie i swoją dietę, może tak się zdarzyć, że jego plemniki nie będą w stanie zapłodnić dojrzałej komórki jajowej.
Jednak nie tylko zdrowa dieta ma znaczenie (choć w dużym stopniu tak!)
Na jakość plemników wpływa także:
- zanieczyszczenie powietrza,
- stres,
- przemęczenie,
- gorące kąpiele i sauna (plemniki nie lubią bardzo wysokich temperatur!),
- noszenie obcisłej bielizny,
- palenie papierosów,
- częstość uprawiania seksu (im rzadziej, tym plemniki starzeją się i zniekształcają).
Zatem, aby doszło do zapłodnienia, plemniki muszą być młode, „świeże” i ruchliwe.
Jest to ważna informacja dla osób starających się o dziecko.
Test nasienia. Profilaktyka niepłodności
Poza oczywistym dowodem na to, że plemniki są w dobrej kondycji (udana próba zapłodnienia kobiety), mężczyzna może wykonać także test nasienia.
Taki test wykaże, jak dużo plemników znajduje się w nasieniu i jest zdolnych do zapłodnienia.
Test nasienia wskazuje także stany zapalne męskiego układu płciowego i ewentualne choroby.
Taki test może zlecić lekarz urolog.
Załóżmy, że starasz się z partnerką o dziecko, a więc znasz zasady zdrowego odżywiania i wiesz, czego unikać, aby dbać o kondycję plemników.
Jednak wciąż kobiecie nie udaje się zajść w ciążę.
Oczywiście powodów może być wiele, nie tylko ze strony mężczyzny, ale także kobiety.
Wynikiem takiego stanu rzeczy może być (choć nie musi) – niepłodność.
U mężczyzn przyczyną niepłodności mogą być:
- choroby jader,
- choroby ogólnoustrojowe,
- infekcje narządów miednicy mniejszej,
- wspomniane zaburzenia w rozwoju plemników,
- cukrzyca i wiele innych.
Przyczyn może być naprawdę dużo, nie oznacza to jednak, że na starcie jesteście przegrani.
Niepłodność można leczyć.
Farmakologicznie, a niekiedy także chirurgicznie.
Zanim jednak ten problem zacznie Was dotyczyć, warto zawczasu wdrożyć profilaktykę.
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni powinni weryfikować swój ogólny stan zdrowia z lekarzem rodzinnym, ale także z lekarzem ginekologiem i urologiem.
Regularne badania i troska o swoje zdrowie może zapobiec późniejszym problemom np. w staraniu się o dziecko.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
