Otyłość kliniczna - co to jest i jak się ją leczy? Dieta
Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje – do 2030 roku osoby z nadwagą mogą stanowić 40 proc. światowej populacji, a osoby z otyłością kliniczną – 20 proc. Jeśli odsetek osób otyłych nadal będzie rosnąć, wzrośnie także liczba zgonów spowodowanych chorobami związanymi z otyłością. Sprawdź, co to jest otyłość kliniczna oraz jak należy ją leczyć.
Co to jest otyłość kliniczna?
Otyłość jest stanem charakteryzującym się wyraźnym wzrostem tkanki tłuszczowej, który prowadzi do rozwoju wielu groźnych dla zdrowia i życia chorób.
Do rozpoznania otyłości wykorzystuje się dwa kryteria – procentową ilość tkanki tłuszczowej względem masy ciała oraz wskaźnik BMI, czyli Body Mass Index. BMI wylicza się dzieląc masę ciała przez wzrost do kwadratu, natomiast zawartość tkanki tłuszczowej za pomocą metod obrazowych (CT, MRI), poprzez analizę impedancji bioelektrycznej (BIA) oraz absorpcjometrię promieniowania X o dwóch energiach (DEXA).
Jeśli tkanka tłuszczowa kobiety wynosi co najmniej 35 procent masy ciała, a mężczyzny – 25 proc. lub więcej, to lekarz ma podstawy do zdiagnozowania otyłości klinicznej. Diagnostyka na podstawie BMI opiera się na założeniu, że jeśli wartość wskaźnika wynosi 30 lub więcej, oznacza to, że pacjent jest otyły.
W diagnostyce otyłości wykorzystuje się też stopnie od 1 do 3. Im wyższy, tym choroba jest bardziej zaawansowana - otyłość trzeciego stopnia jest nazywana otyłością olbrzymią. Ponadto wyróżnia się także trzy typy otyłości: uogólnioną, brzuszną (typu jabłko) oraz pośladkowo-udową (typu gruszka).
Co warto podkreślić otyłość kliniczna nie jest określonym typem lub rodzajem otyłości. Tego terminu używany na określenie otyłości rozpoznanej klinicznie. Innymi słowy zdiagnozowanej przez lekarza.
Otyłość kliniczna 1 stopnia
Jeśli wskaźnik BMI wynosi od 30 do 34,9, u pacjenta diagnozuje się otyłość kliniczną pierwszego stopnia - najmniej zagrożoną ryzykiem wystąpienia groźnych dla zdrowia i życia chorób, a także stosunkowo łatwą do opanowania.
Otyłość kliniczna 1 stopnia rzadko wymaga interwencji chirurgicznej. W większości przypadków do zrzucenia zbędnych kilogramów wystarczy wdrożenie do codziennego życia aktywności fizycznej oraz odpowiedniej diety. Jeśli jednak po 6 miesiącach uprawiania sportu i stosowania się do diety, efekty nie będą zauważalne, wprowadza się leczenie farmakologiczne. Natomiast u osób, które cierpią na choroby spowodowane otyłością, środki farmakologiczne wprowadza się wcześniej – nawet przy BMI wynoszącym 27.
Otyłość kliniczna 2 stopnia i olbrzymia
Otyłość kliniczna 2 stopnia jest diagnozowana w przypadku BMI wynoszącego od 35 do 39,9.
Pacjenci z tym stopniem otyłości od razu są leczeni środkami farmakologicznymi. Jeśli leki w połączeniu z dietą i aktywnością fizyczną nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, pacjentom zaleca się chirurgiczne metody leczenia otyłości, ewentualnie wszczepienie balonu metodą endoskopową.
Do najpopularniejszych metod bariatrycznych należą: resekcja żołądka, wyłączenie żołądkowe oraz założenie opaski żołądkowej.
Jeśli BMI przekracza 40, lekarze stwierdzają otyłość kliniczną 3 stopnia, nazywaną także olbrzymią. Ten stopień otyłości wymaga interwencji chirurgicznej.
Leczenie otyłości klinicznej
Leczenie otyłości klinicznej opiera się na trzech filarach – diecie, aktywności fizycznej oraz środkach farmakologicznych, a w przypadku otyłości wysokiego stopnia wprowadza się leczenie chirurgiczne.
Wśród leków stosowanych w leczeniu otyłości wymienia się:
- leki zmniejszające apetyt:
- pobudzające receptory adrenergiczne w ośrodkowym układzie nerwowym;
- pobudzające receptory serotoninergiczne;
- adrenergiczno-serotoninergiczne;
- blokujące receptory endokanabinoidowe;
- leki pobudzające termogenezę:
- hormony tarczycy;
- sympatykomimetyki;
- pobudzające receptory beta-andrenergiczne;
- leki hamujące wchłanianie:
- inhibitory lipazy żołądkowo-jelitowej;
- zamienniki tłuszczowe;
- leki hormonalne
- analogi leptyny;
- amylaza;
- leki zmniejszające insulinooporność.
Otyłość kliniczna – dieta
Dieta ma kluczowe znaczenie w leczeniu otyłości klinicznej. Pacjenci muszą przede wszystkim zmniejszyć kaloryczność posiłków – najczęściej o 500-1000 kilokalorii na dobę oraz ograniczyć pokarmy o wysokiej zawartości tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych, a także węglowodanów prostych. Zalecane jest ograniczenie spożycia żywności typu wysokoprzetworzonej i typu fast food.
Posiłki powinny być różnorodne i spożywane regularnie – najlepiej 4-5 razy na dobę. Zaleca się, aby składały się głównie z produktów zbożowych z wysoką zawartością błonnika oraz z warzyw. Owoce powinny być spożywane w mniejszych ilościach niż warzywa (2-3 razy dziennie). Źródło białka powinny stanowić ryby, chude mięso, produkty mleczne, nasiona roślin strączkowych oraz jaja. Należy zachowywać przerwy pomiędzy posiłkami oraz unikać podjadania.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj:
- Otyłość i nadwaga - rodzaje, przyczyny, odchudzanie
- Otyłość brzuszna - przyczyny, dieta, ćwiczenia, leczenie
- Zespół metaboliczny - objawy, przyczyny, leczenie, dieta
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Wąsowski M., Walicka M., Marcinowska-Suchowierska E., Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 4, 2013.
- Barczyk A., Kutkowska-Kaźmierczak A., Castañeda J., Obersztyn E., Genetyka otyłości – patogeneza, aspekty kliniczne i diagnostycze, Developmental Period Medicine, 2017; XXI,3.
Podobne artykuły
