Celiakia a uczulenie na gluten. Objawy nietolerancji
Autor: Joanna Woźniak
W ostatnich latach pojawiła się moda na dietę bezglutenową. Do przejścia na dietę bez glutenu przyznało się wielu polskich celebrytów. Tymczasem jedynym wskazaniem do takiej diety jest celiakia. Sprawdź, czym jest celiakia, jak się objawia oraz jak ją leczyć.
Co to jest celiakia?
Celiakia, nazywana także chorobą trzewną, jest autoimmunologiczną chorobą genetyczną, charakteryzującą się nietolerancją glutenu, czyli białka znajdującego się w zbożach, m.in. w pszenicy, życie i jęczmieniu.
Spożywanie glutenu przez osoby chore na celiakię prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, odpowiedzialnym za wchłanianie składników odżywczych. Upośledzone wchłanianie prowadzi do wystąpienia wielu objawów chorobowych. Warto podkreślić, że choroba trzewna nie mija z wiekiem, choć takie przekonanie panuje w społeczeństwie.
Celiakia jest nieuleczalną chorobą autoimmunologiczną. Na chorobę trzewną cierpi jeden procent populacji, choć badania prowadzone w ostatnich latach wskazują, że odsetek osób chorych na celiakię z roku na rok wzrasta. Naukowcy wiążą to z coraz większym spożyciem glutenu przez społeczeństwo, a także lepszymi metodami diagnostycznymi.
Objawy celiakii
Celiakia może dawać różne objawy. Do najczęściej zgłaszanych przez pacjentów należą:
- wodnista lub tłuszczowa biegunka, ewentualnie zaparcia,
- spadek masy ciała,
- wzdęcia i powiększenie obwodu brzucha,
- bóle brzucha,
- zaburzenia rozwojowe u dzieci (niski wzrost),
- nadpobudliwość lub apatia,
- niedobory żelaza, witamin i kwasu foliowego.
Są to objawy klasycznej choroby trzewnej, która dotyczy tylko 10 procent chorych. Pozostali chorzy skarżą się na pozajelitowe dolegliwości takie jak:
- afty jamy ustnej,
- opryszczkowe zapalenie skóry,
- leukopenia,
- opóźnione dojrzewanie,
- schorzenia nerek,
- osłabienie mięśniowe,
- migrena,
- depresja
- hipoplazja szkliwa.
Objawy celiakii mogą zmieniać się z wiekiem. U dzieci dominują objawy jelitowe, a u dorosłych pozajelitowe. Ponadto choroba może skrycie rozwijać się przez wiele lat i nie dawać żadnych objawów. W Polsce jest najczęściej diagnozowana u osób w przedziale wiekowym 30-50 lat.
Do czego prowadzi niewykryta nietolerancja glutenu?
Nieleczona celiakia jest niebezpieczna dla zdrowia. Spożywanie glutenu przez osoby z celiakią może prowadzić do:
- osteoporozy,
- zaburzeń psychicznych,
- zaburzeń nerologicznych (ataksji, polineuropatii, padaczki),
- zmniejszenia płodności,
- niedoboru masy ciała u małych dzieci,
- za niskiego wzrostu u dzieci starszych,
- niedokrwistości z niedoboru żelaza,
- innych chorób autoimmunologicznych (cukrzyca typu 1, Hashimoto, RZS),
- chorób nowotworowych.
Uczulenie na gluten a celiakia
Celiakię należy odróżnić od alergii na gluten. Pojęcia te są często błędnie ze sobą utożsamianie. Gluten może bowiem odpowiadać nie tylko za nietolerancję pokarmową, ale także za alergię, która jest niewłaściwą odpowiedzią układu odpornościowego. Alergia na gluten zwykle objawia się natychmiast po spożyciu pokarmu zawierającego ten rodzaj białka, a objawy są bardziej nasilone niż w przypadku nietolerancji. U osób z alergią na gluten, poza objawami jelitowymi, może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, zmiany skórne (pokrzywka, zmiany typowe dla AZS), skurcz oskrzeli lub katar alergiczny.
Alergia na gluten u dzieci objawia się częściej zmianami skórnymi niż dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, czyli inaczej niż w przebiegu celiakii. W przeciwieństwie do choroby trzewnej, uczulenie na gluten może zniknąć w wieku dorosłym. U osób dorosłych alergia na gluten najczęściej objawia się pokrzywką, biegunką, a w rzadkich przypadkach - wstrząsem anafilaktycznym.
Jak leczyć alergię na gluten i celiakię?
Jedyną metodą leczenia choroby trzewnej oraz alergii na gluten jest ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej. U niektórych pacjentów występuje jednak celiakia oporna na leczenie dietą, wówczas konieczna jest terapia immunosupresyjna oraz leczenie glikokortykosteroidami, aczkolwiek rzadko przynoszą one oczekiwane rezultaty.
Można także zastosować immunoterapię. Obecnie prowadzone są badania kliniczne nad prototypową szczepionką zawierającą peptydy glutenu.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Alergia i jej rodzaje. Na co można mieć uczulenie?
- Testy alergiczne z krwi, płatkowe czy wziewne? Rodzaje
- Kaszel alergiczny. Objawy i leczenie u dzieci i dorosłych
- Objawy alergii na różne rodzaje alergenów. Jak rozpoznać?
Bibliografia:
- Konińska G., Marczewska A., Źródlak M. (red.), Celiakia i dieta bezglutenowa praktyczny poradnik, Warszawa 2012.
- Jarocka-Cyrta E., Choroba trzewna. Patogeneza, diagnostyka serologiczna, nowe metody leczenia, Gastroenterologia Praktyczna 5/2011.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
