Zapalenie mieszków włosowych: na głowie, nogach, pod pachą. Przyczyny, objawy, leczenie zapalenia.

Zapalenie mieszków włosowych to powszechne schorzenie skórne. Może rozwinąć się praktycznie w dowolnym obszarze ciała, na którym występuje owłosienie, i u każdego, niezależnie od wieku czy płci. Dlatego warto wiedzieć, jakie są przyczyny schorzenia, co na zapalenie mieszków włosowych stosować i jak mu zapobiegać. O tym wszystkim dowiesz się z artykułu poniżej. 

Zapalenie mieszków włosowych – czym jest?

Zapalenie mieszków włosowych to przewlekła choroba skóry ze skłonnością to nawrotów. Jest dość powszechną dermatozą, jednak mimo niepozornych objawów wymaga konsultacji lekarskiej. 

Przyczyny zapalenia mieszków włosowych

Stan zapalny wokół mieszków włosowych zazwyczaj rozwija się na skutek ich uszkodzenia, które ułatwia bakteriom, wirusom i grzybom dostęp do mieszków. Mikroorganizmy zaczynają się w nich namnażać, co powoduje odpowiedź układu odpornościowego i wystąpienia zapalenia mieszków włosowych. 

Przyczyną jest zazwyczaj aktywność bakterii Staphylococcus aureus, tzw. gronkowca złocistego. Patogen ten stanowi czynnik etiologiczny rozmaitych schorzeń i infekcji, od liszajca zakaźnego po gronkowcowy zespół poparzonej skóry. Kwestią dyskusyjną jest, czy gronkowiec złocisty powinien zostać zaliczony do fizjologicznej flory, ale wiadomo, że występuje w okolicach nozdrzy u ok. 35% populacji. 

Za wystąpienie schorzenia mogą odpowiadać również bakterie Gram-ujemne oraz grzyby (Candida albicans), a także nużeńce (Demodex folliculorum). Mikroorganizmy te zazwyczaj (w przypadku Candida albicans w 40-85%) wchodzą w skład naturalnej mikroflory, kolejno przewodu pokarmowego i skóry. 

Do rozwoju zapalenia mieszków włosowych predysponują:

• płeć – schorzenie częściej występuje u mężczyzn
• nadpotliwość
• cukrzyca
• nadwaga i otyłość
• zakażenie wirusem HIV 
• opatrunki okluzyjne
• wysokie temperatury
• przewlekłe podrażnienie 
• noszenie ubrań z nieprzewiewnych materiałów, które nie pozwalają skórze “oddychać”
• urazy mechaniczne
• ekspozycja (zazwyczaj zawodowa) na smoły i oleje 
• stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów 
• korzystania z niezdezynfekowanego jaccuzi – w ten sposób najczęściej dochodzi do zakażenia bakteriami z gatunki Pseudomonas aureginosa (pałeczka ropy błękitnej). 

Zapalenie mieszków włosowych – objawy

W przypadku zapalenia mieszków włosowych objawy zależą od stopnia zajęcia mieszka włosowego przez proces zapalny. Zazwyczaj w ich obszarze pojawiają się drobne żółte krostki na rumieniowym podłożu, przebite pojedynczymi włosami. Krostki te często pękają, tworząc w ten sposób strupy i pozostawiając rumień. Mogą pojawić się wszędzie tam, gdzie występują mieszki włosowe, ale w praktyce zapalenie mieszków włosowych najczęściej występuje w okolicach szyi, pach i twarzy, ale może się również rozwinąć na tułowiu, kończynach czy w miejscach intymnych. 

Schorzenie może przypominać ropne zapalenie mieszka włosowego, czyli tzw. czyraka. Czyrak zazwyczaj przyjmuje postać bolesnego, twardego guzka wypełnionego ropą, który po ok. tygodniu przekształca się w krostę. Ta z kolei ulega martwicy i rozpada się uwolnieniem tzw. czopa martwiczego. Podstawową różnicą w przebiegu czyraka stosunku do zapalenia mieszków włosowych jest właśnie aspekt obumarcia i rozpadu tkanek w otoczeniu mieszka.

Choroba ma przebieg samoograniczający się, zazwyczaj łatwo ustępuje już przy terapii miejscowej. Należy jednak pamiętać, że każda postać mieszków włosowych przebiega przewlekle i wykazuje skłonność do nawrotów. Zapalenia mieszków włosowych nie powinno się leczyć samodzielnie. Przy wspomnianych objawach należy udać się do lekarza dermatologa, który dokona diagnozy i wyboru sposobu leczenia. 

Zapalenie mieszków włosowych na głowie

Zapalenie mieszków włosowych na głowie zazwyczaj rozwija się u mężczyzn, którzy często golą skalp. Zaleca się wówczas przerwę w goleniu. Zapalenie w obrębie skóry głowy objawia się uporczywym swędzeniem, zaczerwieniem, bolesnością okolic zmienionych chorobowo okolic, a nawet nadmierną utratą włosów. 

Zapalenie mieszków włosowych pod pachą

Zapalanie mieszków włosowych pod pachą to jedna a najczęstszych postaci choroby. Może być przyczyną bólu w tej okolicy.  

Zapalenie mieszków włosowych na nogach

Zapalenie mieszków włosowych na nogach również jest powszechnym schorzeniem, często pojawiającym się w wyniku depilacji tego obszaru. 

Zapalenie mieszków włosowych w miejscu intymnym

Zapalenie mieszka włosowego w miejscu intymnym to wyjątkowo uporczywa odmiana schorzenia. Podobnie jak pozostałe postaci zapalenia mieszków włosowych, zazwyczaj rozwija po goleniu. 

Zapalenie mieszków włosowych na twarzy

Często spotykaną odmianą jest zapalenie mieszków włosowych na twarzy, a konkretnie brody, określane potocznie jako figówka. Rozwija się najczęściej na skutek stosowania niepoprawnej techniki golenia, np. pod włos, używania ostrzy dwu- i trójostrzowych czy wyrywania włosów za pomocą pęsety. Terapia zapalenia mieszków włosowych na twarzy zazwyczaj przebiega dłużej niż w innych okolicach.

Zapalenie mieszków włosowych – leczenie

W zapaleniu mieszków włosowych leczenie przyjmuje stosunkowo prosty schemat: 

• Na początku zazwyczaj stosuje się miejscowe antybiotyki. 
• Jeśli mimo to choroba nie ustępuje, powinien zostać wykonany posiew, a na jego podstawie – dobrana farmakoterapia. 
• Przy zmianach opornych na leczenie lekarz dermatolog może wdrożyć farmakoterapię doustną. 

Leki na zapalenie mieszków włosowych

Terapię rozpoczyna się zazwyczaj od stosowania miejscowych antybiotyków. Do leków na zapalenie mieszków włosowych z tej grupy należą: mupirocyna, kwas fusydowy i retapamulina. 

• Mupirocyna to lek powszechnie stosowany w zakażeniach skóry. Wykazuje działanie wobec bakterii wchodzących w skład fizjologicznej mikroflory, nie zakłócając naturalnych mechanizmów obronnych skóry. W zależności od stężenia wykazuje działanie bakteriostatyczne lub bakteriobójcze wobec bakterii Gram-dodatnich z rodzin Streptococcus i Staphylococcus. Mupirocyna jest dostępna w postaci maści i kremu na skórę. Stosuje się ją, oprócz zapalenia mieszków włosowych, w leczeniu liszajca czy czyraczności. 
• Kwas fusydowy – wykazuje aktywność głównie wobec bakterii Gram-dodatnich, również gronkowców opornych na penicyliny. Kwas fusydowy, w postaci maści i kremów jest stosowany m.in. w trądziku, liszajcu, czyraczności czy zanokcicy. 
• Retapamulina – może być stosowana przy oporności Staphylococcus aureus na mupirocynę i kwas fusydowy. Wykazuje działanie bakteriostatyczne i słabo bakteriobójcze. 

Jeśli leczenie miejscowe nie przynosi efektów, niekiedy wdraża się antybiotykoterapię doustną. W większości przypadków lekami z wyboru (stosowanymi w pierwszej kolejności) są β-laktamy. Przy zakażeniu bakteriami z rodzaju Pseudomonas lekiem z wyboru jest ciprofloksacyna, należąca do grupy fluorochinolonów.

Wymienione leki na zapalenie mieszków włosowych są dostępne jedynie na receptę (lub e-receptę). Bez przepisu lekarza można nabyć:

• Kremy z kwasem salicylowym i mocznikiem. Kwas salicylowy reguluje wydzielanie sebum, działa keratolitycznie (złuszcza martwe komórki naskórka), a także przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Mocznik również działa złuszczająco. Dzięki temu obie substancje zwiększają penetrację w głąb warstw skóry innych składników, nasilają ich efekt leczniczy. 
• Żel z nadtlenkiem beznoilu – wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwłojotokowe i słabe keratolityczne. Uwalnia rodniki tlenowe, które utleniają białka bakteryjne, hamując namnażanie bakterii. Działa głównie na Propionibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis.
• Lek na zapalenie mieszków włosowych w postaci maści, o działaniu przeciwbakteryjnym, z neomycyną (działa bakteriobójczo, wykazuje aktywność przeciwko bakteriom Gram-ujemnym), bacytracyną (przeciwko bakteriom Gram-dodatnim) i polimiksyną B (głównie przeciwko bakteriom Gram-ujemnym). 

W celu ograniczenia kolonizacji Staphylococcus aureus można również stosować kąpiele odkażające w 6%-owym podchlorynie sodu. W tym celu można skorzystać z koncentratów do kąpieli. Podchloryn sodu ma właściwości biobójcze.

Pielęgnacja skóry przy zapaleniu mieszków włosowych

Podstawą pielęgnacji przy zapaleniu mieszków włosowych jest stosowanie środków odkażających z chlorheksydyną i oktanidyną. Chlorheksydyna posiada szerokie spektrum działania biobójczego, wobec bakterii Gram-dodatnich, grzybów, dermatofitów i wirusów lipofilnych. Oktanidyna z kolei, zazwyczaj stosowana w postaci preparatu złożonego z fenoksyetanolem, wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. 

Osobom z zapaleniem mieszków włosowych zalecane są kosmetyki do skóry wrażliwej, zawierające składniki o właściwościach kojących i łagodzących, takie jak alantoina, pantenol czy niacynamid. Do kąpieli najlepiej użyć mydła antybakteryjnego. Unikać natomiast należy emolientów i innych produktów, które zatykają pory. 

Aby zmniejszyć ryzyko ponownego rozwoju schorzenia, zaleca się używanie jednorazowych maszynek do golenia oraz stosowanie preparatów odkażających na skórę zaraz po goleniu. Preferowaną metodą na usunięcie owłosienia u osób zmagających się z zapaleniem mieszków włosowych jest depilacja laserowa. Warto również dezynfekować przedmioty codziennego użytku, takie jak telefon, by zmniejszyć ryzyko rozwoju stanu zapalnego na twarzy.

W przychodni online Dimedic możesz umówić widekonsultację lub teleporadę z lekarzem dermatologiem. 

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Dermatolog online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.