Tabletki antykoncepcyjne i prezerwatywy a grzybica pochwy
Grzybica pochwy to infekcja intymna, której doświadczyła niemalże każda kobieta co najmniej raz w życiu. Przyczyn rozwoju kandydozy pochwy może być wiele, jednak niektóre są mniej oczywiste od innych. Niewłaściwa higiena osobista, antybiotykoterapia, korzystanie z basenów, saun, jacuzzi, toalet publicznych, czy sanitariatów w hotelach to główne powody, które przychodzą na myśl o grzybicy pochwy. Jednak zaburzeniom mikroflory bakteryjnej pochwy i namnażaniu się chorobotwórczych drożdżaków może sprzyjać wiele innych czynników, w tym stosowanie niektórych środków antykoncepcyjnych, na czele z tabletkami antykoncepcyjnymi.
Czym jest grzybica pochwy i jak się objawia?
Grzybica pochwy, zaraz po bakteryjnym zapaleniu pochwy, należy do najbardziej powszechnych infekcji żeńskich dróg moczowo-płciowych. I chociaż z pozoru drożdżyca pochwy wydaje się niegroźna, to pod żadnym pozorem nie należy jej bagatelizować, gdyż nieleczona może prowadzić do wielu powikłań lub innych schorzeń stref intymnych.
Do rozwoju tej choroby dochodzi zazwyczaj w wyniku zakażenia na drodze endogennej. Oznacza to, że mikroorganizmy odpowiedzialne za pojawienie się kandydozy bytują w pochwie, ale dzięki odpowiedniej ochronie jaką zapewniają w środowisku pochwy dobroczynne bakterie z rodzaju Lactobacillus, patogeny nie mają szansy na działania inwazyjne i powodowanie zapalenia. Jednak w przypadku zachwiania równowagi mikroflory pochwy, przy spadku liczby lub aktywności pałeczek kwasu mlekowego, ulega również zmianie pH pochwy. To pozwala drobnoustrojom, a w przypadku grzybicy najczęściej drożdżakom z gatunku Candida albicans, na swobodne namnażanie się i wywoływanie infekcji.
Kobieta zaczyna wówczas odczuwać dokuczliwe objawy grzybicy pochwy, do których można zaliczyć uporczywy świąd i pieczenie okolic intymnych, swoiste białe lub białożółtawe upławy o gęstej i grudkowatej konsystencji, słodkawy zapach wydzieliny, zaczerwienie i obrzęk sromu, suchość pochwy oraz dolegliwości bólowe okolic intymnych podczas i po zbliżeniu seksualnym.
Co wywiera negatywny wpływ na naturalną mikroflorę pochwy i przyczynia się do powstawania grzybiczej infekcji pochwy? Przyczyn tej choroby może być wiele, ale do najpopularniejszych należą:
- nieprawidłowa higiena okolic intymnych, w tym używanie nieodpowiednich kosmetyków, zbyt rzadkie lub nadmierne mycie stref intymnych;
- przyjmowanie niektórych leków, w szczególności antybiotyków, kortykosteroidów, jak również tabletek antykoncepcyjnych;
- zaburzenia hormonalne, np. w okresie ciąży, czy menopauzy;
- nieodpowiednia dieta bogata w cukry proste;
- cukrzyca;
- awitaminoza;
- obniżenie odporności organizmu;
- osłabienie organizmu w trakcie lub po przebyciu choroby;
- korzystanie z basenów, saun, jacuzzi, toalet publicznych;
- infekcje bakteryjne;
- noszenie bielizny uszytej z syntetycznych materiałów oraz nieprzewiewnych ubrań;
- częste zmiany partnera seksualnego lub stosunki seksualne z partnerem, który może być nosicielem grzybicy, chociaż sam nie musi odczuwać nieprzyjemnych objawów infekcji.
Tuż po zaobserwowaniu pierwszych symptomów grzybicy kobieta powinna umówić się na wizytę lekarską. Badanie ginekologiczne ma za zadanie wykazać z jakim rodzajem infekcji intymnej mamy do czynienia. Dzięki temu ginekolog może wprowadzić odpowiednie leczenie grzybicy pochwy i zalecić stosowanie leków przeciwgrzybiczych na receptę w formie:
- globulek lub kapsułek dopochwowych;
- tabletek lub kapsułek doustnych;
- maści lub kremów do stosowania miejscowego;
- preparatów do irygacji pochwy lub nasiadówek;
- probiotyków doustnych lub dopochwowych wspomagających właściwie leczenie kandydozy pochwy.
Tabletki antykoncepcyjne a grzybica pochwy – przyczyny
Stosowanie antykoncepcji hormonalnej, do której zaliczają się tabletki antykoncepcyjne, zwiększa ryzyko pojawienia się, rozwoju oraz nawracania grzybicy pochwy i innych infekcji intymnych. Dlaczego tak się dzieje? Pigułki antykoncepcyjne zawierają w swoim składzie odpowiedniki żeńskich hormonów płciowych, w tym spore dawki estradiolu.
Długotrwałe przyjmowanie pewnych dawek hormonów przyczynia się do zaburzenia naturalnej mikroflory bakteryjnej pochwy i sromu. Pod wpływem działania konkretnych tabletek antykoncepcyjnych zmniejsza się liczba pałeczek kwasu mlekowego, czyli wspomnianych wcześniej bakterii z rodzaju Lactobacillus odpowiedzialnych za utrzymanie kwaśnego pH pochwy, które zapewnia strefom intymnym ochronę przed rozwojem chorobotwórczych patogenów.
Bardziej zasadowe pH pochwy stwarza idealne warunki do kolonizacji oraz namnażania się grzybów wywołujących kandydozę pochwy. Grzybica może, ale nie musi rozwijać się pod wpływem działania hormonów zawartych w tabletkach antykoncepcyjnych. Jeśli jednak kobieta zauważy zależność pomiędzy stosowaniem pigułek antykoncepcyjnych a pojawianiem się charakterystycznych symptomów drożdżycy, powinna nie tylko leczyć infekcję, ale skonsultować się z lekarzem w kwestii sposobów zapobiegania rozwojowi zapalenia pochwy, nie rezygnując przy tym z ochrony przed ciążą.
Warto również nadmienić, że na zwiększone ryzyko rozwoju infekcji intymnych narażone są kobiety stosujące globulki, pianki, żele i inne preparaty plemnikobójcze, czyli chemiczne środki antykoncepcyjne. Zawarty w większości z nich nonoksynol-9 nie tylko skutecznie unieruchamia plemniki, ale może również przyczyniać się do podrażnienia i uszkadzania błony śluzowej pochwy, co z kolei stwarza warunki dla inwazji chorobotwórczych drobnoustrojów, w tym grzybów Candida albicans.
Tabletki antykoncepcyjne a infekcje pochwy – zapobieganie
Jeżeli podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych, czy innych form antykoncepcji hormonalnej, występuje uporczywa i nawracająca grzybica pochwy, należy koniecznie udać się do lekarza w celu wprowadzenia nie tylko odpowiedniej terapii, ale również profilaktyki. Kobiety przyjmujące pigułki antykoncepcyjne powinny przede wszystkim w sposób szczególny dbać o prawidłową fizjologiczną mikroflorę pochwy.
W profilaktyce infekcji intymnych, w tym w celu zapobiegania rozwoju kandydozy pochwy związanej ze stosowaniem tabletek antykoncepcyjnych lekarz może zalecić:
- Stosowanie probiotyków ginekologicznych zawierających dobroczynne szczepy bakterii Lactobacillus, które dbają o odpowiednie pH pochwy, chroniąc tym samym przed namnażaniem się chorobotwórczych drobnoustrojów, wspomagają odporność organizmu, jak również mają zdolność do przywracania naturalnej równowagi w środowisku pochwy. Probiotyki ginekologiczne występują w postaci doustnej i dopochwowej.
- Wyjątkowe dbanie o higienę okolic intymnych specjalnymi dedykowanymi preparatami, jednak przy zachowaniu umiaru. Należy pamiętać o tym, że zbyt częsta higiena stref intymnych również nie jest wskazana.
- Odpowiednią dietę ubogą w cukry proste, a wzbogaconą chociażby w jogurty naturalne, czy kefiry. Warto wiedzieć, że cukier jest idealną pożywką dla grzybów, więc spożywanie go w nadmiarze sprzyja rozwojowi infekcji intymnej.
- Unikanie sytuacji stresowych, które również obniżają odporność organizmu, co zwiększa ryzyko pojawienia się stanu zapalnego.
- Rozważenie zmiany rodzaju tabletek antykoncepcyjnych, a w przypadku nawracających infekcji zmiany hormonalnych środków antykoncepcyjnych na inne, np. mechaniczne sposoby zapobiegania ciąży, w tym prezerwatywy.
- Poddanie badaniu partnera seksualnego i w razie wykrycia nosicielstwa lub infekcji zalecenie odpowiedniego leczenia.
Suchość pochwy przy tabletkach antykoncepcyjnych
Podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych kobiety mogą się również uskarżać na suchość pochwy. Problem ten nie prowadzi jedynie do uczucia dyskomfortu, ale może stać się podłożem do kolonizacji pochwy przez chorobotwórcze drobnoustroje, w tym grzyby.
Suchość pochwy wynikająca ze stosowania tabletek antykoncepcyjnych wiąże się z ogólnoustrojowym działaniem hormonów przyjmowanych z zewnątrz. Konkretne dawki żeńskich hormonów płciowych wykazując działanie antykoncepcyjne, prowadzą między innymi do zahamowania produkcji hormonalnej jajników. Brak owulacji skutkuje brakiem typowego okołoowulacyjnego śluzu, a wydzielina z pochwy przypomina raczej tę z drugiej połowy cyklu, zdecydowanie bardziej skąpą.
Dostarczanie organizmowi stałej dawki hormonów, zaburza zmienność poziomu hormonów, która odpowiada m.in. za zmiany śluzu szyjkowego, w tym za odpowiednie nawilżenie pochwy. Ponadto brak zmienności poziomu hormonów wpływa na to, że śluzówka pochwy staje się delikatna i wrażliwa, a gruczoły rozmieszczone w przedsionku pochwy wydzielają niewiele substancji nawilżających. Warto również zaznaczyć, że suchość pochwy może się utrzymywać jeszcze przez jakiś czas po odstawieniu pigułek antykoncepcyjnych.
Wpływu hormonalnych środków antykoncepcyjnych na suchość pochwy nie da się całkowicie wyeliminować, ale aby zmniejszyć dyskomfort z tym związany i chronić miejsca intymne przed infekcjami, warto:
- dbać o właściwą higienę miejsc intymnych;
- przyjmować zalecane probiotyki ginekologiczne;
- stosować specjalne preparaty nawilżające po kąpieli;
- podczas stosunku seksualnego dbać o właściwe nawilżenie pochwy poprzez odpowiednio długą grę wstępną, a w razie potrzeby używać lubrykantów, o ile nie są z jakiegoś powodu przeciwwskazane (np. z przyczyn występowania reakcji alergicznych).
Upławy a tabletki antykoncepcyjne
Niekorzystny wpływ długotrwałego stosowania tabletek antykoncepcyjnych na śluz szyjkowy może również objawiać się zmienioną wydzieliną z pochwy, w tym upławami. Jednak najczęściej podczas przyjmowania pigułek antykoncepcyjnych niepokój u kobiet wzbudzają plamienia i drobne krwawienia z dróg rodnych. Zazwyczaj nie mają one związku z poważnymi dolegliwościami, czy chorobami układu rozrodczego i zdarzają się w pierwszych miesiącach stosowania antykoncepcji hormonalnej. Po jakimś czasie ustępują samoistnie, bez konieczności odstawiania antykoncepcji.
Jeśli jednak plamienia lub krwawienia się powtarzają, są dość obfite, pojawiają się przy tym dodatkowe objawy, kobieta powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny takich symptomów.
Prezerwatywa a grzybica
Czy przez prezerwatywę można zarazić się grzybicą - to jedno z pytań pojawiających się przy okazji stosowania mechanicznej formy antykoncepcji. Prezerwatywy nie mają wpływu na prawidłową mikroflorę pochwy, więc nie powinny stanowić bezpośredniej przyczyny rozwoju grzybicy pochwy i sromu.
Skojarzenie używania prezerwatyw z infekcją intymną może wiązać się z mylonymi niekiedy objawami uczulenia na lateks, składnik większości dostępnych na rynku kondomów. Kobiety, które cierpią na taką nadwrażliwość mogą po zastosowaniu prezerwatywy odczuwać dyskomfort w postaci uczucia podrażnienia i pieczenia okolic intymnych. W przypadku zdiagnozowania alergii na lateks warto sięgnąć po prezerwatywy silikonowe lub poliuretanowe.
Warto również nadmienić, że prawidłowo stosowana prezerwatywa bardziej chroni przed rozprzestrzenianiem się grzybicy pochwy, niż ją powoduje. Należy jednak pamiętać o tym, że prezerwatywa zakładana jest jedynie na prącie, nie zabezpiecza tym samym wszystkich stref intymnych przed kontaktem z drobnoustrojami. Do zakażenia chorobotwórczymi grzybami może więc dojść poprzez styczność odsłoniętych okolic intymnych.
Czytaj też:
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Anna Majewska: Mikroflora fizjologiczna pochwy. Zakażenia w ginekologii i położnictwie, Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016/17: https://mikrobiologia.wum.edu.pl/system/files/pol_w_2017.pdf
- Patrycja Szachta, Mirosława Gałęcka, Anna Bartnicka: Bioróżnorodność mikroflory pochwy. Rola probiotyków ginekologicznych w utrzymaniu równowagi ekosystemu pochwy. Instytut Mikroekologii w Poznaniu, Forum Zakażeń 2015;6(2):139–143.
- Mirosława Gałęcka, Patrycja Szachta: Nawrotowe grzybice i bakteryjne zapalenia pochwy – charakterystyka przyczyn oraz możliwości terapeutycznych i profilaktycznych, Forum Zakażeń 2013;4(2):121-125, Instytut Mikroekologii w Poznaniu.
- Piotr Kochan: Wybrane schorzenia dróg moczowo-płciowych kobiety i leczenie według CDC. Kryteria WHO/FAO dla probiotyków i ich zastosowanie w ginekologii w świetle najnowszych badań. Gin. Prakt. 87, 6, 11-18 (2005).
Podobne artykuły
