Egzema na nogach, jak wygląda?
Autor: Joanna Woźniak
Egzema na nogach może przybrać postać wyprysku atopowego, modzelowatego, potnicowego lub wyprysku na podłożu niewydolności żylnej. Sprawdź, czym się różnią wymienione postaci egzemy oraz jak należy je leczyć.
Jak wygląda egzema na nogach?
Egzema na nogach może przybierać różne formy. Pod pojęciem egzemy (wyprysku) kryje się stan zapalny skóry, który obserwuje się w wielu chorobach. Egzema nie jest konkretną jednostką chorobową, lecz zespołem objawów, charakterystycznych dla całej grupy chorób.
Najczęściej pierwszym symptomem egzemy jest rumień, który przekształca się kolejno w pęcherzyki z wysiękiem, strupki oraz łuszczenie się skóry. Zmianom skórnym zwykle towarzyszy świąd. W dermatologii wyróżnia się 3 fazy egzemy:
- fazę ostrą charakteryzującą się rumienień oraz pęcherzykami wypełnionymi ropną treścią,
- fazę podostrą, która cechuje się występowaniem na skórze strupków oraz lekkim łuszczeniem naskórka,
- fazę przewlekłą, w której występuje lichenizacja naskórka oraz silny świąd.
Egzemę na nogach obserwuje się w następujących chorobach, różniących się między sobą etiologią:
- wyprysk atopowy (endogenny i egzogenny) – będący genetyczną skłonnością organizmu do produkcji przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi na antygeny lub bez ich udziału,
- wyprysk kontaktowy z podrażnienia, czyli wywołany zewnętrznymi czynnikami podrażniającymi,
- wyprysk wywołany bodźcami mechanicznymi,
- wyprysk fototoksyczny – pojawia się pod wpływem czynników zewnętrznych (promieniowania UV) bez udziału nadwrażliwości,
- popromienne zapalenie skóry,
- alergiczny wyprysk kontaktowy - wywołany czynnikami egzogennymi – alergenami przy udziale mechanizmów układu immunologicznego,
- wyprysk fotoalergiczny – alergiczna reakcja skórna na skutek promieniowania UV,
- proteinowy wyprysk kontaktowy – reakcja alergiczna przy udziale czynników z zewnątrz, głównie poprzez kontakt z żywnością,
- wyprysk autoimmunologiczny – reakcja układu immunologicznego bez udziału czynników zewnętrznych,
- autoimmunologiczne progesteronowe zapalenie skóry – j.w.,
- łojotokowe zapalenie skóry – spowodowane zaburzeniami homeostazy skóry,
- wyprysk na podłożu suchości skóry lub niewydolności krążenia,
- szczególne postaci wyprysku – potnicowy, modzelowaty, pieniążkowaty.
Egzema na stopach i palcach stóp
Spośród wymienionych wyżej chorób jedna szczególnie upodobała sobie stopy – jest to wyprysk modzelowaty (eczema tyloticum), który rozpoznaje się po mocno odgraniczonym, ogniskowym złuszczaniu i rogowaceniu naskórka. Modzelowata egzema na stopach może także przybrać postać głębokich pęknięć naskórka. Zmiany skórne przypominają modzele (odciski), stąd nazwa choroby, bywają także mylone z grzybicą stóp oraz łuszczycą.
Charakterystyczne dla tej odmiany egzemy jest to, że na skórze nie występują ropne pęcherzyki i rzadko pojawia się świąd.
Najczęściej obserwowaną egzemą na palcach stóp jest wyprysk potnicowy (eczema dyshidroticum). Chorobę niegdyś wiązano z nadmierną potliwością stóp, jednakże obecne badania naukowe nie potwierdzają jakoby praca gruczołów łojowych miała istotny wpływ na jej rozwój.
Etiologia wyprysku potnicowego, podobnie jak modzelowatego, jest trudna do ustalenia. Jedni badacze wskazują, że ten rodzaj egzemy może mieć związek z przetrwałą infekcją grzybiczą stóp, a inni, że rozwija się ona na skutek oddziaływania czynników alergicznych. Wyprysk potnicowy charakteryzuje się występowaniem różnej wielkości pęcherzyków na skórze stóp, zwłaszcza na palcach i pomiędzy nimi.
Egzema na kolanach
Inna postać egzemy atakuje kolana, a konkretnie zgięcia kolanowe. Zmiany skórne zlokalizowane w tym miejscu to typowy objaw wyprysku atopowego. Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą chorobą skóry o bardzo zróżnicowanej etiologii.
Rozwija się w wyniku woistej kompilacji czynników genetycznych, immunologicznych oraz środowiskowych. Chorobę rozpoznaje się na podstawie tzw. kryteriów głównych i uzupełniających. Do kryteriów głównych należą:
- świąd skóry,
- charakterystyczna lokalizacja zmian skórnych – w zgięciach kolanowych i łokciowych u dorosłych i na twarzy u dzieci,
- przewlekły i nawrotowy przebieg,
- dodatni wywiad w kierunku rodzinnej atopii.
Natomiast wśród kryteriów uzupełniających wymienia się m.in.:
- suchość skóry,
- świąd podczas pocenia,
- rogowacenie przymieszkowe lub rybia łuska,
- zaostrzenie zmian skórnych w reakcji na stres ,
- rumień twarzy.
Podstawą leczenia AZS jest stosowanie emolientów oraz leków przeciwzapalnych, takich jak miejscowe glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny. Ważne jest także unikanie kontaktu z czynnikami prowokującymi objawy.
Egzema na nogach
Omawiając zagadnienie egzemy na nogach, nie sposób pominąć tzw. wyprysku podudzi, który jest związany z chorobami naczyń żylnych. U pacjentów z rozległymi żylakami na nogach, przewlekłą niewydolnością żylną lub zakrzepicą żył kończyn dolnych często obserwuje się wyprysk podudzi, charakteryzujący się rumienieniem, obrzękiem, świądem oraz suchością skóry.
Wyprysk podudzi może doprowadzić do owrzodzenia żylnego. W leczenie tej egzemy powinien być zaangażowany nie tylko dermatolog, ale także internista oraz chirurg naczyniowy.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Radosław Śpiewak, Katarzyna Kordus, Podział i definicje chorób z kręgu wyprysku, International Review of Allergology and Clinical Immunology in Family Medicine 2012; Vol. 18, No. 4.
- Izabela Lewandowska, Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry, Pielęgniarstwo Polskie 2013, 2 (48), 132–136.
- Agata Woldan-Tambor, Jolanta B. Zawilska, Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku, Farm Pol, 2009, 65(11): 804-811.
Podobne artykuły
