Mammografia - cena badania, bezpłatna, 3D, a USG piersi
Autor: Piotr Brzózka
Mammografia jest najskuteczniejszym narzędziem wykrywającym raka piersi na wczesnym etapie. Ale tylko u pacjentek w dojrzałym i starszym wieku. Czym się różni badanie mammograficzne od USG piersi? Ile kosztuje mammografia? Dlaczego warto zajrzeć do zaparkowanego w naszym mieście mammobusa?
Co to jest mammografia?
Mammografia jest radiologiczną metodą badania kobiecych piersi, wykorzystującą w celach diagnostycznych promieniowanie rentgenowskie. Metoda ta uważana jest za bardzo skuteczną we wczesnym wykrywaniu raka piersi – najbardziej upowszechnionego i najbardziej zjadliwego wśród nowotworów złośliwych u kobiet, który jednakże nie jest aż tak groźny, jeśli zostanie zdiagnozowany we wstępnym stadium rozwoju.
Badanie mammograficzne wykrywa nawet bardzo małe zmiany nowotworowe, dobrze uwidaczniając ich kształt i pozwalając określić charakter. Bynajmniej nie jest to jednak metoda idealna. Sprawdza się u pacjentek w wieku dojrzałym, jednak u młodszych kobiet bardziej adekwatnym wyborem może być metoda alternatywna – USG piersi, oparte na promieniowaniu nie rentgenowskim, a ultradźwiękami. Towarzystwa ginekologiczne i onkologiczne na całym świecie rekomendują, by badania mammograficzne rozpoczynać w wieku 45 lat, wcześniejsze zastosowania ograniczając jedynie do kobiet z grup podwyższonego ryzyka zachorowalności na raka.
Na czym polega badanie mammograficzne?
Mammografia jest badaniem wykonywanym w warunkach ambulatoryjnych. Nie wymaga szczególnego przygotowania, poza dokładnym umyciem ciała przed wizytą u lekarza. Ważne jednak jest, by po kąpieli nie używać dezodorantu, kremu, ani żadnego innego specyfiku. Do badania mammograficznego pacjentka musi się rozebrać od pasa w górę. Następnie jest posadowiona przed aparatem RTG, w taki sposób, by jej piersi mogły zostać ułożone na poziomej płytce.
Następnie druga płyta przyciska piersi od góry. Po chwili położenie płyt zmienia się na boczne. Pacjentka powinna wytrwać nieruchomo przez kilka sekund, tak jak ma to miejsce w przypadku każdego innego badania rentgenowskiego. Uwaga: badanie mammograficzne może być bolesne – płytki mocno ściskają piersi, a obsługa aparatu nie we wszystkich poradniach traktuje dobrostan pacjentek priorytetowo. Między innymi z tego powodu mammografię warto wykonywać w pierwszych dniach cyklu miesięcznego, gdy piersi są mniej nabrzmiałe i wrażliwe na dotyk.
Co wybrać: mammografia czy USG piersi?
Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej podaje, że przeciętna czułość badania mammograficznego w wykrywaniu zmian nowotworowych wynosi 85 procent, przy zakresie od 50 do 90 proc., w zależności od takich czynników, jak wielkość i budowa piersi a także poprawność przeprowadzenia badania (ewentualne błędy techniczne, percepcji i interpretacji). Mammografia relatywnie gorzej sprawdza się w przypadku piersi małych, o dużej gęstości, zbudowanych z tkanki gruczołowej z niewielką tylko zawartością tkanki tłuszczowej, charakterystycznych dla kobiet w młodszym wieku.
Powód: tkanka gruczołowa ma w prześwietleniu RTG kolor jasny, podobnie jak zmiana nowotworowa. Możliwe zatem jest, że w tego typu sytuacji badanie mammograficzne nie uwidoczni nawet kilkucentymetrowych rozmiarów guza. Dlatego u kobiet młodszych częściej wykonuje się USG piersi, które choć mniej precyzyjne, lepiej penetruje tkankę gruczołową. Badanie mammograficzne uważane jest natomiast za skuteczniejsze u kobiet po 40-50 roku życia. Ma to związek ze zmianą struktury budowy piersi z gruczołowej na tłuszczową – ciemny tłuszcz stanowi lepsze tło dla ewentualnych zmian nowotworowych, które w prześwietleniu RTG mają kolor jasny.
Mammografia 3D
Rozwiązaniem, które zwiększać ma skuteczność mammografii w przypadku młodych pacjentek o tzw. gęstych piersiach (z przewagą tkanki gruczołowej), jest mammografia 3D, czyli trójwymiarowa (inna nazwa: tomosynteza cyfrowa). Również jest to badanie rentgenowskie, jednak zdecydowanie mniej statyczne, a przez to bardziej obrazowe.
Mówiąc w uproszczeniu, lampa aparatu RTG przesuwa się po łuku, wykonując dziesiątki zdjęć, które następnie nakładane są na siebie, pozwalając skonstruować warstwowy obraz 3D. Wszelkie zmiany nowotworowe są na nim zdecydowanie bardziej widoczne, technologia ta pozwala też na wykrycie drobniejszych nieprawidłowości.
Amerykańscy badacze, retrospektywnie analizując wyniki badań pół miliona pacjentek w latach 2010-12, stwierdzili, że zastosowanie tego rodzaju badania pozwoliło wykryć przeszło 40 procent więcej nowotworów, niż tradycyjne badanie. Dlatego mammografia trójwymiarowa uważana jest za wielce przyszłościową, jeśli chodzi o metody diagnozowania raka piersi. Wciąż jednak jest to metoda nowa, najbardziej upowszechniona w Stanach Zjednoczonych. W Polsce mammografia 3D stawia dopiero pierwsze kroki.
Ile kosztuje mammografia?
Mammografia należy do badań, które są relatywnie tanie. W większości miast Polski, w prywatnych klinikach i gabinetach zapłacimy za rentgenowskie prześwietlenie piersi około 80 do 100 złotych. Tomosynteza cyfrowa, czyli mammografia 3D jest mniej więcej o połowę droższa (koszt badania wynosi ok. 150 – 200 złotych). Można jednak RTG piersi wykonać za darmo, korzystając z refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia.
Wymagane do tego jest skierowanie od lekarza specjalisty – ginekologa lub onkologa. Warto też rozejrzeć się za innymi możliwościami bezpłatnego zbadania piersi. Bardzo popularnym rozwiązaniem są tzw. mammobusy, czyli mobilne laboratoria mieszczące się w autobusach, finansowane przez NFZ, a także organizacje pozarządowe. Mammobusy parkują w miejscach tłumnie odwiedzanych, takich jak galerie handlowe czy rynki miast, znaczne zwiększając dostępność tego typu usługi.
Dlaczego warto zajrzeć do mammobusa?
Niezależnie od tego, czy mammografię wykonamy w mammobusie, czy stacjonarnie, badać się warto. RTG piersi należy wykonywać kontrolnie co dwa lata (aczkolwiek nie częściej ze względu na dawkę promieniowania). Jest to, obok samodzielnego badania piersi palcami oraz badania USG, najskuteczniejsza metoda profilaktyki raka piersi. Choroba ta wykryta we wczesnym stadium jest niemal w 100 procentach uleczalna.
Jeśli jednak zmiany są zaawansowane, rak piersi staje się jednym z najbardziej zabójczych, co przy dużej powszechności występowania czyni go pierwszą przyczyną śmiertelności kobiet z powodów onkologicznych (ponad 20 proc. zgonów). W Polsce rocznie na raka piersi zapada kilkanaście tysięcy kobiet, a przeszło 5 tysięcy umiera. Około 50 procent z nich mogłoby żyć, gdyby otrzymało wcześniejsze rozpoznanie.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Biopsja mammotomiczna - kiedy się ją wykonuje i jakie mogą być powikłania?
- Jak wygląda USG piersi, kiedy je robić i ile kosztuje?
- Badania hormonalne: kiedy robić i jak wyglądają?
Źródła:
- S.M. Friedewald, E.A Rafferty, S.L. Rose i inni, Breast Cancer Screening Using Tomosynthesis in Combination with Digital Mammography, The Journal of the American Medical Association, czerwiec 2014, jamanetwork.com
- Wiesław Jakubowski, Katarzyna Dobruch-Sobczak, Bartosz Migda: Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie sonomammograficzne, Journal of Ultrasonography 2012; 12
- Jacek Jassem, Maciej Krzakowski: Rak piersi , Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, onkologia.zalecenia.med.pl
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
