Retinopatia cukrzycowa: przyczyny, objawy, leczenie

Retinopatia cukrzycowa jest jednym z najczęstszych powikłań cukrzycy i jednym z głównych powodów utraty wzroku w krajach rozwiniętych. To schorzenie dotyczy przede wszystkim naczyń krwionośnych siatkówki, cienkiej warstwy tkanki znajdującej się na tylnej ścianie oka, odpowiedzialnej za przekształcanie światła w sygnały nerwowe. Retinopatia cukrzycowa rozwija się wskutek długotrwałego narażenia naczyń krwionośnych na wysoki poziom glukozy we krwi, co prowadzi do ich uszkodzenia i degeneracji. W artykule przedstawimy mechanizm powstawania tego schorzenia, objawy retinopatii cukrzycowej oraz dostępne metody leczenia, które mogą zapobiec poważnym konsekwencjom dla wzroku.

Przyczyny retinopatii cukrzycowej

Retinopatia cukrzycowa jest bezpośrednio związana z obecnością cukrzycy. Wysokie stężenie glukozy we krwi oraz podwyższone ciśnienie tętnicze mogą prowadzić do zwiększenia przepływu krwi w naczyniach siatkówki. W wyniku tych procesów dochodzi do pogrubienia błony ocznej, co skutkuje zaburzeniami w transporcie płynów do i z siatkówki. Uszkodzone komórki siatkówki zaczynają produkować substancje chemiczne, które stymulują tworzenie nowych naczyń krwionośnych. Niestety, te nowo powstałe naczynia są bardziej kruche i podatne na pękanie, co prowadzi do krwotoków oraz zaburzeń widzenia. W przebiegu cukrzycy często dochodzi do uszkodzenia naczyń siatkówki, co może skutkować krwawieniem oraz powstawaniem nowych, ale nietrwałych naczyń, które również łatwo ulegają krwotokom.

Rodzaje retinopatii cukrzycowej

Retinopatia cukrzycowa rozwija się stopniowo i może być podzielona na trzy rodzaje: retinopatię nieproliferacyjną, retinopatię przedproliferacyjną oraz retinopatię proliferacyjną.

Retinopatia nieproliferacyjna:

To wczesna faza choroby, która często przebiega bezobjawowo. W tym rodzaju retinopatii naczynia krwionośne w siatkówce ulegają osłabieniu i mogą przeciekać, co prowadzi do powstawania mikrotętniaków – drobnych wybrzuszeń naczyń. W miarę postępu choroby dochodzi do zamknięcia naczyń krwionośnych, co ogranicza dopływ krwi do siatkówki. Objawy retinopatii cukrzycowej w tej fazie są zazwyczaj minimalne lub nie występują wcale, co sprawia, że pacjenci często nie są świadomi rozwijającego się problemu. Nieleczona retinopatia nieproliferacyjna może się z czasem zmienić w retinopatię proliferacyjną. 

Retinopatia przedproliferacyjna: 

Retinopatia przedproliferacyjna charakteryzuje się obrzękiem i krwawieniami w siatkówce, co prowadzi do pogorszenia jakości widzenia oraz wystąpienia różnorodnych problemów z ostrością obrazu.

Retinopatia proliferacyjna:

Jest to zaawansowany rodzaj retinopatii, w której organizm próbuje rekompensować uszkodzenia poprzez tworzenie nowych naczyń krwionośnych. Niestety, nowo powstałe naczynia są kruche i bardziej podatne na pękanie. Krwawienie do wnętrza oka może prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, w tym do odwarstwienia siatkówki i całkowitej utraty wzroku.

Objawy retinopatii cukrzycowej

W początkowych stadiach retinopatii cukrzycowej objawy są zazwyczaj nieodczuwalne, co jest jednym z głównych powodów, dla których wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z rozwijającego się problemu. Dopiero w bardziej zaawansowanych etapach, gdy uszkodzenia siatkówki są znaczne, pacjenci zaczynają odczuwać zaburzenia widzenia. Objawy retinopatii cukrzycowej mogą obejmować:

• Zaburzenia ostrości widzenia: widzenie staje się zamglone, a pacjenci mogą mieć trudności z czytaniem, pisaniem czy rozpoznawaniem twarzy.
• Czarne plamy w polu widzenia: często nazywane "mętami", mogą być wynikiem krwawienia do wnętrza oka. Plamy te poruszają się w polu widzenia i mogą ograniczać zdolność do jasnego widzenia.
• Zaburzenia widzenia w nocy: osoby z retinopatią cukrzycową mogą mieć trudności z widzeniem w warunkach słabego oświetlenia, co utrudnia prowadzenie samochodu nocą.
• Nagła utrata wzroku: w zaawansowanych przypadkach retinopatii proliferacyjnej, gdy dochodzi do dużego krwawienia do wnętrza oka lub odwarstwienia siatkówki, może dojść do nagłej i poważnej utraty widzenia.

Diagnostyka retinopatii cukrzycowej

Wczesna diagnoza retinopatii cukrzycowej jest najważniejsza w celu zapobiegania poważnym uszkodzeniom wzroku. Regularne badania okulistyczne, zwłaszcza u osób z cukrzycą, są niezwykle ważne. Standardowym badaniem diagnostycznym w kierunku retinopatii cukrzycowej jest badanie dna oka. Podczas tego badania okulista ocenia stan naczyń krwionośnych siatkówki oraz ewentualne uszkodzenia.

Inne metody diagnostyczne obejmują:

Optyczna koherentna tomografia (OCT): Jest to nieinwazyjne badanie obrazujące siatkówkę w bardzo wysokiej rozdzielczości. Umożliwia ocenę obrzęku siatkówki oraz innych struktur oka.

Angiografia fluoresceinowa: Badanie polega na wstrzyknięciu barwnika do krwiobiegu, a następnie obserwacji przepływu krwi przez naczynia siatkówki. Pozwala to ocenić, czy naczynia są uszkodzone lub przeciekają.

Ultrasonografia gałki ocznej: Umożliwia ocenę wnętrza oka, zwłaszcza w przypadku krwotoków, które utrudniają wizualizację dna oka.

Leczenie retinopatii cukrzycowej

Leczenie retinopatii cukrzycowej zależy od jej stadium oraz stopnia uszkodzenia siatkówki. Istnieją różne metody, które mogą zahamować postęp choroby i zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak utrata wzroku.

Laseroterapia

Jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia retinopatii cukrzycowej jest fotokoagulacja laserowa. Technika ta polega na skierowaniu wiązki lasera na uszkodzone naczynia krwionośne siatkówki, co prowadzi do ich zamknięcia i zapobiega dalszemu przeciekaniu krwi. Laseroterapia jest szczególnie skuteczna w retinopatii nieproliferacyjnej oraz w przypadkach, gdy występuje obrzęk plamki.

Zastrzyki do ciała szklistego

Innym sposobem leczenia retinopatii cukrzycowej są zastrzyki anty-VEGF (inhibitory czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego) podawane bezpośrednio do ciała szklistego oka. Leki te hamują tworzenie nowych, nienormalnych naczyń krwionośnych, co zmniejsza ryzyko krwotoków i obrzęków. Wstrzyknięcia anty-VEGF mogą być stosowane w zaawansowanej retinopatii proliferacyjnej oraz w przypadku obrzęku plamki żółtej.

Witrektomia

Witrektomia to chirurgiczny zabieg usuwania ciała szklistego oka, który może być konieczny w przypadkach zaawansowanych krwotoków do wnętrza oka lub odwarstwienia siatkówki. Procedura ta pozwala na usunięcie krwi z wnętrza oka, co poprawia widzenie oraz umożliwia dalsze leczenie.

Kontrola cukrzycy

Najważniejszym elementem terapii retinopatii cukrzycowej jest utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Badania wykazują, że dobra kontrola glikemii może znacznie zmniejszyć ryzyko rozwoju i postępu retinopatii. Oprócz kontroli cukru, istotne jest także utrzymywanie prawidłowego ciśnienia krwi oraz poziomu cholesterolu.

Profilaktyka retinopatii cukrzycowej

Kluczowym aspektem zapobiegania retinopatii cukrzycowej jest regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi oraz kontrola nadciśnienia i cholesterolu. Osoby z cukrzycą powinny regularnie poddawać się badaniom okulistycznym, aby jak najszybciej wykryć ewentualne zmiany w siatkówce. Wczesna interwencja może zapobiec poważnym powikłaniom, w tym utracie wzroku.

Ważne jest również przestrzeganie zaleceń dotyczących diety, aktywności fizycznej oraz stosowanie leków przepisanych przez lekarza. Cukrzyca to choroba, która wymaga stałej kontroli, aby zminimalizować ryzyko rozwoju powikłań, w tym retinopatii cukrzycowej.

Retinopatia cukrzycowa jest poważnym powikłaniem cukrzycy, które może prowadzić do całkowitej utraty wzroku, jeśli nie zostanie odpowiednio leczona. Schorzenie to rozwija się na skutek długotrwałej hiperglikemii, która uszkadza naczynia krwionośne siatkówki. Wczesne objawy retinopatii cukrzycowej są zazwyczaj niewidoczne, dlatego regularne badania okulistyczne są kluczowe dla jej wczesnej diagnozy. Dzięki odpowiednim metodom leczenia, takim jak laseroterapia, zastrzyki anty-VEGF i witrektomia, możliwe jest zahamowanie postępu choroby oraz ochrona wzroku pacjentów. Niezwykle ważne jest również utrzymywanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi, co stanowi podstawę profilaktyki retinopatii cukrzycowej.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

Leki na cukrzycę

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.