Plemniki: męskie gamety. Czym są i jaka jest ich rola?

Dodano: 30-12-2021 | Aktualizacja: 09-10-2024
Autor: Magdalena Sroka / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
capsule Konsultacja z e-receptą internal Lek. rodzinny specialist Specjalista

Może pamiętasz serial animowany „Było sobie życie” – w odcinku o zapłodnieniu, niezwykle szybkie i zwinne, plemniki prowadziły szaleńczy wyścig w drogach rodnych kobiety…

Dokładnie tak się dzieje, chociaż trasa tego wyścigu jest dosyć krótka.

Jednak zanim plemniki odbędą taką podróż, stoczą walkę i niektóre, a w zasadzie znaczna ich część – polegnie.

A czym dokładnie są plemniki?

Jak wygląda proces ich powstawania?

I czy każdy plemnik może zapłodnić komórkę jajową?

Czym są i jak powstają plemniki (budowa i spermatogeneza)

Plemniki są komórkami rozrodczymi wytwarzanymi w męskich gruczołach płciowych (gonadach), służącymi do rozmnażania płciowego.

Pojedynczy plemnik składa się z:

  • główki (w której znajduje się jądro komórkowe i akrosom),
  • wstawki,
  • ogonka tzw. witki, która wprawia plemnik w ruch.

Plemniki powstają w jądrach, ale dojrzewają w najądrzu, a cały proces powstawiania plemników (ich produkcji) nazywany jest spermatogenezą (która trwa aż 74 dni!)

Ale od początku!

Spermatogeneza jest procesem nadzorowanym przez męskie hormony, tj. testosteron, FSH oraz LH i zachodzi w kanalikach nasiennych jądra.

Dzięki temu procesowi komórki macierzyste rozwijają się w dojrzałe plemniki.

Jak wygląda cały proces od początku?

Spermatogonia (czyli komórki płciowe) dzielą się na dwie komórki diploidalne zwane pierwotnymi spermatocytami.

Dzieję się to w procesie mitozy, czyli podziału komórek, w którym komórka macierzysta rośnie, a następnie dzieli się na pół, tworząc dwie komórki. Na tym etapie mają po 46 chromosomów, dlatego muszą przejść przez kolejny etap zwany mejozą I (etap redukcyjny).

Po tym etapie, zredukowane o liczbę chromosomów komórki (spermatocyty) mają już mniej chromosomów (po 23) i są mniejsze.  Przed nimi jeszcze etap zwany mejozą II (drugi etap mejotyczny), który doprowadza do utworzenia spermatyd.

Spermatydy w ostatnim etapie spermatogenezy, przekształcają się w plemniki.

Plemniki wyrastają i osiągają pełne dojrzewanie, a następnie czekają w najądrzu aż do momentu wytrysku (ejakulacji).

Ejakulacja to wytrysk nasienia (spermy) z jąder, prostaty i pęcherzyków nasiennych przez cewkę moczową na skutek aktywności seksualnej.

Sperma zawiera w sobie zarówno produkty jąder, czy pęcherzyków nasiennych, jak i najądrzy czy gruczołu krokowego.

A zatem – sperma to nie tylko plemniki, choć w jednym wytrysku jest ich od 200 do 500 milionów!

Jednak czy sam wytrysk spermy do pochwy wystarczy, aby doszło do zapłodnienia?

 

Plemniki, a zapłodnienie. Ile czasu żyją plemniki w pochwie?

Owszem, do zapłodnienia może dojść poprzez połączenie męskich i żeńskich komórek płciowych, ale nie zawsze w wyniku wytrysku w pochwie.

Jednak wbrew pozorom – zapłodnienie wcale nie jest łatwym procesem i nie zachodzi „od razu”.

Plemniki mogą żyć po wytrysku w pochwie od 2 do 3 dni, ale może tak się zdarzyć, że plemnik przeżyje nawet 5 dni.

Więc można powiedzieć, że męskie gamety mogą żyć w żeńskim układzie rozrodczym całkiem długo.

Jednak warto mieć świadomość, że spośród milionów plemników, które trafią po wytrysku do pochwy – tylko część z nich jest w stanie przeżyć.

I na dobrą sprawę – jedynie kilkaset przeżyje i dotrze do jajowodu.

Czy wtedy oznacza to już sukces?

Niekoniecznie.

Dużo zależy od tego, czy nasienie znalazło się w pochwie w odpowiednim czasie, a więc w czasie owulacji.

Owulacja u kobiety to moment, w którym dojrzała komórka jajowa przemieszcza się do jajowodu, a potem do macicy.

Jajeczkowanie to dobry moment dla plemników „na atak”.

Jednak w pełni dojrzała komórka jajowa żyje w organizmie kobiety od 24 godzin do 6 dni.

Więc aby doszło do zapłodnienia – plemnik musi natrafić na komórkę jajową w odpowiednim momencie.

Inną kwestią jest kondycja plemników.

Jeśli mężczyzna nie odpowiednio dba o siebie i swoją dietę, może tak się zdarzyć, że jego plemniki nie będą w stanie zapłodnić dojrzałej komórki jajowej.

Jednak nie tylko zdrowa dieta ma znaczenie (choć w dużym stopniu tak!)

Na jakość plemników wpływa także:

  • zanieczyszczenie powietrza,
  • stres,
  • przemęczenie,
  • gorące kąpiele i sauna (plemniki nie lubią bardzo wysokich temperatur!),
  • noszenie obcisłej bielizny,
  • palenie papierosów,
  • częstość uprawiania seksu (im rzadziej, tym plemniki starzeją się i zniekształcają).

Zatem, aby doszło do zapłodnienia, plemniki muszą być młode, „świeże” i ruchliwe.

Jest to ważna informacja dla osób starających się o dziecko.

 

Test nasienia. Profilaktyka niepłodności

Poza oczywistym dowodem na to, że plemniki są w dobrej kondycji (udana próba zapłodnienia kobiety), mężczyzna może wykonać także test nasienia.

Taki test wykaże, jak dużo plemników znajduje się w nasieniu i jest zdolnych do zapłodnienia.

Test nasienia wskazuje także stany zapalne męskiego układu płciowego i ewentualne choroby.

Taki test może zlecić lekarz urolog.

Załóżmy, że starasz się z partnerką o dziecko, a więc znasz zasady zdrowego odżywiania i wiesz, czego unikać, aby dbać o kondycję plemników.

Jednak wciąż kobiecie nie udaje się zajść w ciążę.

Oczywiście powodów może być wiele, nie tylko ze strony mężczyzny, ale także kobiety.

Wynikiem takiego stanu rzeczy może być (choć nie musi) – niepłodność.

U mężczyzn przyczyną niepłodności mogą być:

  • choroby jader,
  • choroby ogólnoustrojowe,
  • infekcje narządów miednicy mniejszej,
  • wspomniane zaburzenia w rozwoju plemników,
  • cukrzyca i wiele innych.

Przyczyn może być naprawdę dużo, nie oznacza to jednak, że na starcie jesteście przegrani.

Niepłodność można leczyć.

Farmakologicznie, a niekiedy także chirurgicznie.

 

Zanim jednak ten problem zacznie Was dotyczyć, warto zawczasu wdrożyć profilaktykę.

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni powinni weryfikować swój ogólny stan zdrowia z lekarzem rodzinnym, ale także z lekarzem ginekologiem i urologiem.

Regularne badania i troska o swoje zdrowie może zapobiec późniejszym problemom np. w staraniu się o dziecko.


Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online




Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.