Łysienie u mężczyzn. Przyczyny i leczenie wypadania włosów u mężczyzn
Autor: Paulina Szczerkowska
Łysienie u mężczyzn może mieć wiele przyczyn i typów. Najczęstszym z nich jest łysienie androgenowe - ocenia się, że stanowi około 95% wszystkich przypadków łysienia u mężczyzn. Dolegliwość ta występuje u ponad połowy panów w 50. roku życia. U około 1/4 pacjentów proces chorobowy rozpoczyna się już w wieku 20-25 lat, a następnie powoli postępuje przez kilka następnych dekad.
Poza łysieniem androgenowym u mężczyzn, wyróżniamy też łysienie plackowate, telogenowe i łojotokowe.
Łysienie androgenowe u mężczyzn
Znane też pod nazwą łysienia typu męskiego. Jest to najczęstsza przyczyna wypadania włosów u mężczyzn. Łysienie androgenowe zlokalizowane jest przede wszystkim na przodzie (słynne zakola) i na czubku głowy.
Za główną przyczynę łysienia androgenowego uznaje się toksyczne dla mieszków włosowych działanie aktywnej formy hormonu męskiego – dihydrotestosteronu (DHT). Zahamowanie syntezy tego związku jest głównym mechanizmem działania finasterydu (Propecia), jedynego doustnego leku na receptę zarejestrowanego w leczeniu łysienia androgenowego.
Wbrew ogólnie przyjętej opinii, dla większości panów łysienie jest bardzo istotnym problemem. Choroba odbija się zarówno na życiu towarzyskim, jak i zawodowym, dlatego pacjenci chwytają się najróżniejszych sposobów poradzenia sobie z tym schorzeniem. Niestety w poszukiwaniu leczenia często padają ofiarami nieuczciwych praktyk ze strony producentów kosmetyków i preparatów na porost włosów, którzy reklamują jako „cudowny środek” produkty, które nie zostały przetestowane klinicznie.
Jak rozpoznać łysienie androgenowe?
Łysienie typu męskiego ma charakterystyczne rozmieszczenie, półżartem określane „wieńcem Hipokratesa”. Wypadanie włosów jest zlokalizowane z przodu (gdzie powoduje cofanie się linii włosów, tzw. zakola) oraz na czubku głowy. Owłosienie po bokach oraz z tyłu głowy pozostaje bez zmian. Powoduje to ułożenie linii włosów najpierw w kształt litery M, a następnie, w ostatniej fazie choroby, w kształt podkowy.
Ten rodzaj łysienia tylko w bardzo nielicznych przypadkach powoduje całkowitą utratę włosów. Charakterystyczny wzorzec wypadania włosów oraz wysoka częstość występowania sprawia, że rozpoznanie łysienia typu męskiego nie nastręcza żadnych trudności.
Jakie są przyczyny łysienia u mężczyzn?
Przede wszystkim wymienia się czynniki genetyczne (determinowana genami wrażliwość na działanie dihydrotestosteronu lub zwiększona produkcja tego hormonu), w mniejszym stopniu znaczenie mają czynniki środowiskowe. Stąd występowanie łysienia często obserwuje się z pokolenia na pokolenie („dziadek miał zakola, ojciec miał zakola i ja również mam zakola...”).
Badania wykazały, że mężczyźni, u których dochodzi do wypadania włosów mają często podwyższony poziom dihydrotestosteronu (DHT), aktywnej formy męskiego hormonu płciowego, testosteronu. Zazwyczaj jest to spowodowane nadmierną aktywnością 5-alfa-reduktazy, enzymu produkującego DHT.
Choć związek ten stymuluje porost włosów w określonych częściach ciała, szczególnie w okresie dojrzewania, to jednocześnie ma zdolność jego hamowania w rejonach odpowiadających obrazowi klinicznemu łysienia typu męskiego.To zjawisko określane jest mianem „paradoksu androgenowego”.
U osób obciążonych genetycznie, pojawienie się łysienia typu męskiego jest nieuchronne, lecz proces ten może zostać opóźniony przez utrzymywanie zdrowego dla włosów trybu życia (więcej o tym poniżej).
Czy łysienie typu męskiego to tylko problem mężczyzn?
Wbrew nazwie, łysienie o podłożu androgenowym dotyka także kobiet, choć występuje u nich znacznie rzadziej (około 1/4 kobiet po menopauzie). Objawy opierają się w większym stopniu na utracie prawidłowej struktury włosa niż na ich wypadaniu.
Czy łysienie u mężczyzn może być spowodowane także innymi czynnikami?
Rzecz jasna, przyczyny łysienia są różne.
Mimo że najczęściej spotykane jest łysienie typu męskiego, to wypadanie lub zaburzenie struktury włosów może być wynikiem:
- zaburzenia równowagi hormonalnej,
- niedoboru ważnych makro- i mikroelementów (witamin oraz minerałów),
- nadmiaru stresu emocjonalnego,
- choroby autoimmunologicznej (łysienie plackowate),
- grzybicy skóry głowy (tinea capitis),
- stosowania leków (takich jak fibraty czy leki cytostatyczne).
Objawy w wyżej wymienionych przypadkach zazwyczaj odbiegają od klasycznej, łatwo rozpoznawalnej postaci łysienia typu męskiego. Łysieniu mogą także towarzyszyć inne objawy np. atopowe zapalenie skóry.
Łysienie plackowate u mężczyzn
Łysienie plackowate jest chorobą powodującą osłabienie mieszków włosowych w zwartych skupiskach, czego efektem jest wypadanie włosów skoncentrowane w ogniskach o średnicy 5-10 cm., które mogą się pojawiać w różnych częściach głowy, a także w okolicach łonowych, na kończynach i torsie. Łysienie plackowate może dotyczyć także brwi czy rzęs. Skóra w miejscu, gdzie wypadły włosy wygląda na całkowicie zdrową, nie widać objawów stanów zapalnych, czy łuszczenia się, natomiast odmienny jest wygląd włosów okalających łyse placki – są one połamane i grubsze na końcach, niż u nasady.
Podejrzewa się, że łysienie plackowate jest chorobą autoimmunologiczną, wywoływaną atakiem układu odpornościowego na zdrowe komórki własnego organizmu, dodatkowo warunkowaną genetycznie. Łysienie plackowate często współwystępuje z innymi chorobami wynikającymi z zaburzeń pracy układu odpornościowego, takimi jak choroba Hashimoto czy bielactwo.
Łysienie telogenowe u mężczyzn
Łysienie telogenowe jest konsekwencją zaburzenia naturalnego cyklu faz rozwoju włosa. Cykl ten składa się z fazy anagenowej (czyli wzrostu), która trwa około 5 lat oraz telogenowej (czyli spoczynku), trwającej kilka tygodni. Łysienie telogenowe nie ma nic wspólnego z kondycją mieszków włosowych, jak miało to miejsce w powyższych przypadkach, lecz związane jest z wydłużeniem się fazy telogenowej rozwoju włosa. Pamiętajmy, że wypadanie włosów jest naturalnym zjawiskiem nawet u osób cieszących się bujną fryzurą, pod warunkiem, że w ich miejsce odrastają nowe. Problem zaczyna się, gdy dochodzi do zachwiania proporcji między liczbą włosów znajdujących się w fazie wzrostu i spoczynku. Efektem tego zachwiania jest łysienie, które określamy mianem telogenowego.
Łysienie telogenowe ma bardzo zróżnicowane i skomplikowane podłoże. Może być konsekwencją traumatycznych sytuacji stresowych, ale też zmian hormonalnych (dotyczy to zwłaszcza kobiet w ciąży, które tracą dużo włosów po urodzeniu dziecka). Na szczęście łysienie telogenowe zazwyczaj jest odwracalne.
Łysienie łojotokowe u mężczyzn
Łysienie łojotokowe związane jest z szeregiem schorzeń polegających na nadmiernej produkcji sebum przez gruczoły łojowe skóry głowy. Głównym winowajcą jest łojotokowe zapalenie skóry, w przebiegu którego dochodzi do łojotoku i którego efektem jest łupież pstry. Łój, stan zapalny, zrogowacenia, strupy, prowokujący drapanie świąd – to wszystko powoduje wypadanie włosów. Łojotokowe zapalenie skóry, wywoływane nadmierną produkcją hormonów płciowych, jest dolegliwością, która w szczególny sposób dotyka młodych mężczyzn, dlatego też stanowi jedną z najważniejszych przyczyn utraty włosów w grupie 20-latków.
Łysienie bliznowaciejące u mężczyzn
Łysienie bliznowaciejące jest zaburzeniem rozwojowym skóry, powodującym zniszczenie mieszków włosowych i zastępowanie ich tkanką bliznowatą. Proces ten prowadzi do trwałej utraty włosów. Inne objawy łysienia bliznowaciejącego to silny świąd i pieczenie skóry głowy. Na szczęście łysienie bliznowaciejące jest schorzeniem stosunkowo rzadkim. Choroba ta zdecydowanie częściej atakuje też kobiety, niż mężczyzn.
Łysienie bliznowate niekiedy jest schorzeniem wrodzonym, bardzo często jednak tego typu wypadanie włosów jest konsekwencją urazów, oparzeń i odmrożeń skóry głowy a także infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych.
Jak zapobiec łysieniu?
Choć łysienie to głównie kwestia genów, nie oznacza to, że nic nie można z tym zrobić.
Istnieje kilka prostych sposobów, dzięki którym można opóźnić i spowolnić proces wypadania włosów:
- prawidłowa, zbilansowana dieta, polegająca na dostarczeniu wysokiej ilości białka (ważnego budulca mieszków włosowych), zmniejszeniu zawartości cholesterolu (którego podwyższone stężenie koreluje z występowaniem łysienia androgenowego) oraz zapobieganiu niedoborom ważnych minerałów (takich jak wapń, cynk i krzem). W zrealizowaniu ostatniego punktu mogą pomóc liczne suplementy diety dostępne w aptece;
- zrezygnowanie z kosmetyków, szamponów opartych na drażniących chemikaliach i wybór odpowiednich produktów zaprojektowanych z myślą o wzmacnianiu struktury włosa i odżywianiu mieszków włosowych;
- unikanie stresu emocjonalnego, który przyspiesza starzenie całego organizmu;
- zwiększenie aktywności fizycznej. Niektóre badania znalazły dowody na powiązanie siedzącego trybu życia z przyspieszonym procesem wypadania włosów;
- zapewnienie odpowiedniej ilości snu (standardowe 8 godzin dziennie).
Leczenie łysienia u mężczyzn
Wypadanie włosów, zależnie od tego, z jakim typem łysienia mamy do czynienia oraz z jaką intensywnością zachodzi proces, można leczyć rozmaitymi metodami. Inaczej wygląda leczenie łysienia androgenowego, a inaczej łysienia plackowatego. Aby uporządkować wiedzę na ten temat, pokusimy się w tym miejscu o systematykę i charakterystykę dostępnych metod leczenia łysienia różnego typu.
Lecznie łysienia u mężczyzn - leki na wypadanie włosów
Dwie substancje lecznicze znajdujące się lekach na łysienie, są zaaprobowane w Polsce do leczenia łysienia androgenowego: finasteryd (nazwa handlowa: Propecia, Finapil) i minoksydyl (Loxon, Alopexy). W Stanach Zjednoczonych i w innych krajach stosuje się także dutasteryd (pochodną finasterydu). Zarówno finasteryd, jak i minoksydyl posiadają udowodnioną klinicznie skuteczność.
Finasteryd to lek na wypadanie włosów hamujący wytwarzanie dihydrotestosteronu (DHT). Lek ten najczęściej przepisywany jest na receptę przez lekarza dermatologa. Stosuje się go doustnie raz dziennie w dawce 1 mg. Środek ten używany jest także w przeroście gruczołu krokowego, gdzie zalecana dawka dobowa wynosi 5 miligramów. Finasteryd nie tylko zwalnia postęp choroby, ale powoduje również zwiększony porost włosów w rejonach dotkniętych łysieniem androgenowym. Przy długotrwałym stosowaniu u prawie 60% pacjentów następuje zdecydowana poprawa. Działania niepożądane występują rzadko (zazwyczaj doświadcza ich mniej niż 5% pacjentów) i wynikają ze specyfiki działania leku. Należą do nich zmniejszenie libido, odwracalna impotencja, ginekomastia (powiększenie piersi) i osłabienie.
Finasteryd jest dostępny tylko na receptę.
Minoksydyl to lek zewnętrzny występujący w postaci płynu o dwóch stężeniach: 2 i 5%. Minoksydyl może być stosowany zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety. Mimo iż preparat jest mniej skuteczny niż finasteryd to po pół roku u 40% panów następuje wyraźne zwiększenie liczby włosów. Niewielki odsetek pacjentów może doświadczyć podrażnienia skóry podczas stosowania tego leku. Ponieważ minoksydyl był niegdyś używany jako środek na nadciśnienie, u pacjentów chorych na serce zaleca się zachowanie ostrożności.
W aptece dostępna jest również ogromna ilość suplementów diety z kategorii „na włosy, skórę i paznokcie”, lecz ich skuteczność jest wysoce dyskusyjna. Mimo iż wymienione wyżej środki są bardzo skuteczne, to u części pacjentów nie dochodzi do wyraźnej poprawy. W takich przypadkach można zastosować bardziej inwazyjne terapie jak np. przeszczep włosów.
Leczenie łysienia a szampony na porost włosów
Większość osób leczenie łysienia rozpoczyna od farmakologicznych lub naturalnych środków do miejscowego wcierania w skórę głowy. Podstawową substancją w tego typu leczeniu jest minoksydyl. Jest to pochodna pirymidyny, której działanie polega na zwiększeniu przepływu krwi przez łożysko naczyniowe skóry. Odżywkę, aerozol lub szampon na porost włosów z minoksydylem można stosować w leczeniu łysienia androgenowego oraz łysienia plackowatego. Pamiętać jednak należy o skutkach ubocznych, takich jak podrażnienia skóry, a także niskiej efektywności. Kuracja tego typu szamponem na włosy zaczyna przynosić widoczne efekty dopiero po kilku tygodniach, a po zaprzestaniu leczenia w niektórych typach łysienia (np. androgenowym) proces łysienia jest kontynuowany.
Oprócz minoksydylu, odżywki i szampony na porost włosów zawierają rozliczne składniki naturalne, takie jak cynk, krzem, witamina A, B, E. Wiele z nich pochodzi z wyciągów roślinnych - na przykład krzemionka, czyli pochodna krzemu, znajduje się skrzypie polnym, jednej z tych roślin, których działanie najczęściej jest wykorzystywane w walce z wypadaniem włosów. Trzeba jednak mieć świadomość, że preparaty naturalne będą skuteczne jedynie w mało wymagających przypadkach.
Leczenie wypadania włosów u mężczyzn a fototerapia
Fototerapia i fotochemioterapia to nieskomplikowane i nieinwazyjne zabiegi na wypadanie włosów, wykonywane zazwyczaj w gabinetach kosmetycznych. Pierwszy z nich polega na naświetlaniu skóry głowy promieniami UVA, co stymuluje komórki do szybszego wzrostu. Metoda druga również wykorzystuje działanie promieni UVA, z tą różnicą, że przed naświetlaniem skóry głowy pacjent przyjmuje substancję o nazwie psoralen. Jest ona fotouczulaczem, zwiększającym wrażliwość skóry na promieniowanie.
Fototerapię i fotochemioterapię stosuje się w leczeniu łysienia plackowatego.
Fototerapia na wypadanie włosów
Do leczenia łysienia wykorzystuje się też lasery o małej mocy, zazwyczaj kilkudziesięciokrotnie słabsze od tych, które używane są do depilacji czy zamykania naczynek. Celem jest biostymulacja, pobudzenie komórek w cebulkach włosowych do ponownego wzrostu włosa. Jest to zabieg prawie idealny, gdyż ze względu na małą moc lasera nie boli, nie przynosi efektów ubocznych, a w dodatku notuje się w jego przypadku relatywnie dużą skuteczność. W czym jednak tkwi haczyk? W uciążliwości. Laserowa terapia mająca odwrócić skutki wypadania włosów powinna trwać przynajmniej kilka tygodni, a zabiegi dla odpowiedniej skuteczności dobrze byłoby wykonywać codziennie.
Mezoterapia na porost włosów
Za jedną z najskuteczniejszych metod w walce z łysieniem uchodzi mezoterapia igłowa. Jest to niechirurgiczny, miejscowy zabieg, polegający na wprowadzeniu pod skórę substancji regenerujących i odżywczych za pomocą strzykawki z bardzo cienką igłą. Obecnie do nastrzykiwania głowy w mezoterapii stosuje się trzy rodzaje substancji. Pierwszą z nich są regenerujące koktajle zawierające witaminy, minerały, aminokwasy i inne substancje pobudzające porost włosów. Druga substancja to osocze bogatopłytkowe. Jest to preparat wytworzony z krwi pobranej pacjentowi. Odwirowany koncentrat zawierający płytki krwi, po zaaplikowaniu pod skórę również stymuluje porost włosów. Trzecią substancją wykorzystywaną w mezoterapii są preparaty zawierające tzw. komórki macierzyste. Są to komórki pierwotne, które nie mają żadnych właściwości, mają jednak zdolność podziału, różnicowania się i dostosowania do tkanki, do której zostały implementowane. Wstrzyknięte w czasie zabiegu mezoterapii komórki macierzyste przyczyniają się do samoistnej rekonstrukcji tkanki w miejscach objętych łysieniem.
Przeszczep włosów
Gdy wszystkie inne metody zawiodą, na koniec pozostaje przeszczep włosów. Właściwie nie jest to metoda leczenia łysienia, a jedynie maskowania jego objawów. Przeszczep włosów nie eliminuje przyczyny łysienia, nie stymuluje też cebulek. Przynosi jednak przeszczep włosów wymierne i zauważalne gołym okiem efekty w postaci wyraźnie gęstszej fryzury.
Przeszczep włosów jest zabiegiem chirurgicznym, w odróżnieniu od mezoterapii, przeprowadzanym w znieczuleniu miejscowym. Przeszczep włosów polega na pobraniu mieszków włosowych z potylicy - jedynego miejsca na głowie, które nie jest objęte działaniem hormonu DHT - i umieszczenie ich w miejscach objętych łysieniem. Idea przeszczepu włosów zawsze jest taka sama, różnią się natomiast techniki jego wykonania. Metoda FUT polega na wycinaniu płata skóry z potylicy, który następnie pod mikroskopem cięty jest na drobne fragmenty, te zaś wszczepiane są w nowe miejsca na głowie. Stosując metodę FUE chirurg pobiera skalpelem pojedyncze mieszki włosowe, co jest mniej inwazyjne, ale też mniej wydajne i bardziej pracochłonne. Rozwinięciem metody FUE jest technika SAFER, polegająca na zautomatyzowanym wysysaniu mieszków włosowych za pomocą specjalnego urządzenia.
Czytaj także:
- Trycholog - kto to? Na czym polega badanie trychologiczne?
- Domowe sposoby na wypadanie włosów: zioła, maska, masaż
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Rutter P., „Opieka farmaceutyczna: objawy, rozpoznawanie i leczenie”, Elsevier Urban&Partner, 2013
- Mella, José Manuel, et al.
- http://www.bad.org.uk/shared/get-file.ashx?id=153&itemtype=document
- http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/hair-loss/hair-loss-introduction-mens
- http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/hair-loss/men-hair-loss-17/male-pattern-baldness
- Schmidt, ,,Hormonal Basis of Male and Female Androgenic Alopecia: Clinical Relevance
- Charakterystyki produktu leczniczego: Propecia oraz Loxon
- http://www.americanhairloss.org/men_hair_loss/
Podobne artykuły
