Czym jest choroba dekompresyjna?
Autor: Agnieszka Nowosiad / artykuł konsultowany z dr Agnieszką Dobkowską
Choroba dekompresyjna jest groźna. Chociaż dotyka najczęściej nurków głębinowych, to może być nieprzyjemnym prezentem przywiezionym z wakacji. Nieodpowiedzialne nurkowanie, zbyt szybkie wynurzenie się i… Pojawiają się realne problemy ze zdrowiem. Jak rozpoznać chorobę dekompresyjną i czy jej objawy mogą się pojawić po powrocie z wakacji?
Czym jest choroba dekompresyjna?
Choroba dekompresyjna (kesonowa, DCS, czyli decompression sickness), znana także jako „zagięcia”, jest stanem spowodowanym tworzeniem się pęcherzyków gazu azotu w ciele.
Powstają one gdy rozpuszczony azot, który jest normalną częścią powietrza, wydostaje się z roztworu podczas wynurzania z głębokiej wody lub gdy nurek zbyt szybko wraca na powierzchnię, do normalnego ciśnienia atmosferycznego.
Choroba dekompresyjna może wystąpić u każdego nurka, który wdychał sprężone powietrze na głębokości i pozostał na tej głębokości przez dłuższy czas.
Może również dotyczyć osób, które nie są nurkami, ale pracują ze sprężonym powietrzem lub oddychają sprężonym powietrzem podczas pracy (na przykład piloci zawodowi).
Jest jednak bardziej powszechna wśród osób, które nurkują z akwalungiem i schodzą głębiej. Ryzyko wystąpienia choroby dekompresyjnej wzrasta wraz z głębokością i czasem trwania ekspozycji na ciśnienie oraz szybkością wynurzenia.
Ważne: DCS występuje częściej podczas nurkowania w suchym skafandrze, ponieważ utrudnia on ucieczkę ciepła z ciała.
Jakie są objawy choroby dekompresyjnej ?
Objawy zwykle pojawiają się w ciągu 24 godzin po wynurzeniu i mogą trwać kilka dni lub tygodni w zależności, z jakim rodzajem choroby mamy do czynienia.
Objawy choroby dekompresyjnej obejmują:
- ból dużych stawów, głównie barkowych, łokciowych czy kolanowych, w których może gromadzić się najwięcej pęcherzyków powietrza. Kiedy pęcherzyki gazu tworzą się wokół nerwów w pobliżu tych stawów, powoduje to silny ból.
- wysypka skórna, która może pojawiać się niekiedy na rękach i nogach,
- uczucie drętwienia lub mrowienia, obejmujące w szczególności dłonie i stopy. Te objawy pojawiają się niemal natychmiast po zbyt szybkiej dekompresji (wynurzeniu),
- ból głowy, zwykle zlokalizowany z przodu lub po bokach głowy i czasami jest opisywany jako miażdżący i pulsujący,
- duszności,
- nudności i wymioty,
- niewyraźne, a także podwójne widzenie.
Rodzaje choroby dekompresyjnej
DCS, czyli choroba dekompresyjna, ma trzy główne typy: Typ I, Typ II i Typ III.
Rodzaj DCS określa, jakie objawy wystąpią i jak szybko się pojawią.
- Typ I: ta forma choroby dekompresyjnej dotyka tylko skóry i tkanki podskórnej. Objawy obejmują wysypkę, swędzenie, mrowienie lub drętwienie kończyn (rąk lub stóp), ból stawów, mięśni lub osłabienie rąk lub nóg.
- Typ II: ta forma choroby wpływa na głębsze tkanki, takie jak mięśnie, stawy i kości. Objawy obejmują ból stawów, który nasila się wraz z ruchem,
- Typ III: typ III DCS jest uważany za niezwykle poważną postać schorzenia. Objawy obejmują trudności w chodzeniu, paraliż, podwójne widzenie, a także utratę przytomności.
Co powoduje chorobę dekompresyjną?
Choroba dekompresyjna (DCS) jest spowodowana tworzeniem się pęcherzyków w tkankach organizmu i krwi w wyniku gwałtownego obniżenia ciśnienia otoczenia.
Najczęstszą przyczyną DCS jest nurkowanie zbyt głęboko, zbyt szybko lub zbyt długo.
Im głębiej nurkujemy, tym bardziej znacząca staje się zmiana ciśnienia wdychanej mieszanki powietrznej (w odniesieniu do ciśnienia atmosferycznego) i większe ryzyko rozwoju choroby.
DCS występuje, gdy gazowy azot tworzy maleńkie pęcherzyki we krwi i innych płynach ustrojowych (np. mazi stawowej).
Pęcherzyki te są zwykle na tyle małe, że przechodzą przez naczynia włosowate (maleńkie naczynia krwionośne) do układu limfatycznego, gdzie są filtrowane przez wątrobę.
Jeśli jednak zostaną uwięzione w większych naczyniach krwionośnych lub w samej tkance, mogą spowodować uszkodzenie otaczających komórek.
Może to być szczególnie poważne w przypadku ważnych narządów, takich jak mózg lub serce, ponieważ polegają one na ciągłym dopływie krwi bogatej w tlen, pompowanej przez serce.
Jak zapobiec chorobie dekompresyjnej?
Aby zapobiec DCS, nurkowie powinni korzystać z tabel nurkowych lub komputerów nurkowych, aby zaplanować swoje nurkowania i upewnić się, że wynurzają się wystarczająco wolno.
Nurkowie, którzy wcześniej doświadczyli łagodnych objawów choroby powinni unikać ponownego nurkowania, dopóki nie przejdą dokładnego badania fizykalnego przez lekarza przeszkolonego w medycynie nurkowej.
Najlepszą metodą zapobiegania chorobie dekompresyjnej jest ostrożność i bazowanie na doświadczeniu innych nurków (najczęściej: prowadzących zanurzenie) oraz stosowanie się do ich poleceń.
Czy nurkowanie z tlenem zapobiega DCS?
Nie ma wyraźnych dowodów na to, że oddychanie tlenem podczas nurkowania zapobiega DCS.
Istnieją jednak badania, które sugerują, że oddychanie tlenem przy wysokim ciśnieniu parcjalnym może pomóc zmniejszyć ryzyko choroby dekompresyjnej.
Jak wygląda leczenie DCS?
DCS to poważny stan, który może prowadzić do trwałej niepełnosprawności, jeśli nie jest odpowiednio leczony.
Najważniejszym aspektem leczenia jest profilaktyka.
Nurkowie muszą ściśle przestrzegać tabel nurkowych, limitów głębokości i limitów czasowych, aby uniknąć rozwoju DCS.
Leczenie choroby dekompresyjnej zależy od jej typu oraz od tego, czy pacjent ma jakieś inne schorzenia współistniejące.
Jeśli dana osoba nurkuje zbyt głęboko lub zbyt długo i wystąpią objawy DCS podczas zanurzenia, powinna natychmiast wynurzyć się na płytszą głębokość, zachowując jednak odpowiedni rytm zmniejszania głębokości.
Łagodne objawy można leczyć za pomocą tlenoterapii.
Przypadki umiarkowane do ciężkich wymagają zabiegów w komorze hiperbarycznej.
W ciężkich przypadkach konieczne może być wykonanie zastawki chirurgicznej, jeśli pęcherzyki blokują przepływ krwi w naczyniach płucnych.
Podczas terapii tlenowej pacjenci oddychają czystym tlenem przez maskę lub kaniulę nosową, gdy leżą w łóżku lub siedzą.
Długość leczenia tlenem będzie się różnić w zależności od nasilenia objawów pacjenta i innych chorób, które mogłyby się pogorszyć przez oddychanie czystym tlenem.
Hiperbaryczna terapia tlenowa (HBOT, czyli hyperbaric oxygen therapy) polega na oddychaniu 100% tlenem w komorze ciśnieniowej, która jest ustawiona na ciśnienie wyższe niż normalne ciśnienie atmosferyczne (ciśnienie na poziomie morza).
Zmniejsza rozmiar pęcherzyków, zwiększając w nich napięcie rozpuszczonego gazu.
Może również zmniejszać uszkodzenia tkanek spowodowane przez pęcherzyki azotu, usuwając azot z tkanek, które zostały przesycone gazem azotowym.
HBOT pomaga również leczyć rany i urazy, gdy inne metody leczenia nie działają wystarczająco dobrze.
Komory dekompresyjne to urządzenia medyczne przeznaczone do leczenia choroby dekompresyjnej poprzez poddanie pacjenta działaniu podwyższonego ciśnienia.
Objawy DCS można leczyć umieszczając pacjenta w komorze rekompresyjnej i powoli zwiększając ciśnienie przez kilka godzin.
Komory dekompresyjne są również wykorzystywane do ratowania ofiar wypadków nurkowych oraz do leczenia pacjentów, którzy byli narażeni na działanie toksycznych gazów na dużych wysokościach.
Zwykle składają się z cylindrycznego pomieszczenia z włazem na jednym końcu i okienkiem obserwacyjnym w drugiej ścianie.
Pomiędzy komorą a światem zewnętrznym znajduje się śluza powietrzna, dzięki czemu w danej chwili może w niej przebywać tylko jedna osoba.
Pacjent wchodzi do komory w masce tlenowej, która utrzymuje go przy życiu podczas dekompresji i zapewnia powietrze do oddychania w oczekiwaniu na leczenie.
Jaki lekarz może pomóc w leczeniu DCS?
DCS jest poważnym, zagrażającym życiu stanem i należy natychmiast zwrócić się o pomoc lekarską.
Lekarz rodzinny prawdopodobnie będzie w stanie stwierdzić, czy masz DCS na podstawie objawów i historii nurkowania.
Jeśli potwierdzi, że masz DCS, skieruje Cię do specjalisty, który oceni stan i zaleci odpowiednie leczenie.
Powikłania nieleczonej łagodnej i ciężkiej formy choroby dekompresyjnej
Powikłania nieleczonej choroby OUN mogą zagrażać życiu.
Oto niektóre z najczęstszych powikłań nieleczonej choroby OUN:
- uszkodzenie płuc, które może występować nawet w 25% przypadków. Może to powodować duszność lub zmęczenie,
- uszkodzenie nerek, które występuje w około 10% przypadków. Może to powodować obrzęk nóg lub brzucha, krew w moczu, nudności i wymioty lub tkliwość nerek,
- uszkodzenie kości, które występuje w około 5% przypadków. Może to powodować ból, który nasila się w nocy lub podczas aktywności oraz osłabienie, drętwienie rąk lub nóg z powodu uszkodzenia nerwów,
- uszkodzenie mózgu spowodowane zwiększonym ciśnieniem płynu wewnątrz czaszki (nadciśnienie śródczaszkowe), które występuje w około 5% przypadków. Może ono powodować wymioty lub nudności, ból głowy, podwójne widzenie, trudności w chodzeniu, utratę przytomności, drgawki, a w skrajnych przypadkach śmierć, jeśli nie zostanie szybko leczona lekami zmniejszającymi ciśnienie śródczaszkowe.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
